«Μνημείο» χαρακτηρίστηκε η Δημοτική Αγορά Χαλκίδας

 

Τράτσα Μάχη  

Με σύμφωνη γνώμη του ΚΑΣ και του του ΚΣΝΜ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  14/03/2014 16:22 http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=576946

Η αγορά της Χαλκίδας σήμερα

Τελείωσαν οι περιπέτειες για τη Δημοτική Αγορά της Χαλκίδας. Χθες το κοινό όργανο του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) και του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ), μετά από μια μαραθώνια συνεδρίαση, γνωμοδότησε, με οριακή πλειοψηφία, την κήρυξή της ως μνημείου.

Η προηγούμενη απόφαση χαρακτηρισμού του κτιριακού συγκροτήματος ακυρώθηκε το 2013 από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), για τυπικούς και μόνο λόγους, λόγω της μη νόμιμης πρόσκλησης των μελών του ΚΣΝΜ.

Στη χτεσινή συνεδρίαση τα μέλη είχαν διχαστεί, καθώς ορισμένοι υποστήριζαν τον συνολικό χαρακτηρισμό του συγκροτήματος και άλλοι την κήρυξη ως μνημείου μόνο του κτιρίου που φέρει την υπογραφή του σημαντικού έλληνα αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκού Σόλωνα Κυδωνιάτη, που ήταν και ένας από τους πρώτους που μίλησαν στην Ελλάδα για την προστασία του περιβάλλοντος των αστικών κέντρων.

Από τη συνεδρίαση πέρασαν και δεκάδες εκπρόσωποι φορέων και ομάδων πολιτών υποστηρίζοντας τη μία ή την άλλη άποψη. Υπήρξαν ωστόσο και ορισμένες ακραίες προτάσεις, οι οποίες δεν έτυχαν υποστήριξης.

Η δημοτική αγορά της Χαλκίδας είναι ένα πολύ ενδιαφέρον συγκρότημα κτιρίων, δημιούργημα δύο εποχών, στο οποίο, όπως αναφέρει η αρχαιολόγος κυρία Ειρήνη Γρατσία, από την οργάνωση MOnuMENTA για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, «αντικατοπτρίζεται η ιστορία της πόλης αλλά και η στάση των πολιτών απέναντι στα ιστορικά κτίρια».

Γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησαν οι εργασίες ανέγερσης μιας αγοράς σε σχήμα Π με πετρόκτιστες και κεραμοσκεπείς πτέρυγες, στα όρια του τετραγώνου προς τις οδούς Αρεθούσης, Κριεζώτου και Ελ. Βενιζέλου. Το 1932 η Αγορά απέκτησε ένα νέο τμήμα που είχε σχεδιάσει ο Σόλων Κυδωνιάτης, το οποίο ενσωματώθηκε αρμονικά στο παλιό συγκρότημα δίνοντάς του μια σύγχρονη μορφή, με στοιχεία μοντερνισμού.

Σήμερα το κτίσμα έχει εγκαταλειφθεί στη φθορά, είναι γεμάτο σκουπίδια, ένα απαξιωμένο μνημείο που χρειάζεται προστασία. Η σταδιακή εγκατάλειψη των καταστημάτων ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Στη δεκαετία του 1990 δεν είχαν απομείνει παρά ελάχιστοι ενοικιαστές. Τότε ο δήμος Χαλκίδας άρχιζε να σχεδιάζει την κατεδάφισή της. Άλλωστε, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων είχε γνωμοδοτήσει (πράξη αρ. 4/82.1990) υπέρ του μη χαρακτηρισμού της ως συγκροτήματος το οποίο χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. Έτσι, στα μέσα της δεκαετίας του 2000 η κατεδάφιση προτάσσεται και οι πολίτες της Χαλκίδας και άλλοι φορείς ξεκινούν τις προσπάθειες για τη διάσωση της αγοράς. Στον αγώνα πρωτοστατούσαν η Ομάδα Πρωτοβουλίας Πολιτών, η Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος.

Το 2006 το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων γνωμοδοτεί τελικά υπέρ του χαρακτηρισμού της ως μνημείου, με θετική εισήγηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων (ΦΕΚ 604/τ'Β/15.5.2006) και τη δημοτική αρχή πάντα αντίθετη.

Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Δήμος συνέταξε μελέτη αποκατάστασης, το ΚΣΝΜ ενέκρινε την άμεση λήψη μέτρων υποστύλωσης των προβόλων, την καθαίρεση κατόπιν μελέτης των ετοιμόρροπων τμημάτων των πλακών, δοκών και προβόλων, καθώς και τη διενέργεια μελέτης για τη μελλοντική αποκατάσταση και αξιοποίησης της Αγοράς. Ωστόσο, τίποτε δεν προχώρησε τα επόμενα χρόνια.

Το 2013 εκδόθηκε απόφαση του ΣτΕ, στο οποίο είχε προσφύγει πρώην δήμαρχος της Χαλκίδας κατά της απόφασης του χαρακτηρισμού. Η απόφαση ΚΣΝΜ για τυπικούς και μόνο λόγους ακυρώθηκε λόγω της μη νόμιμης πρόσκλησης των μελών του ΚΣΝΜ και έτσι το θέμα του χαρακτηρισμού της Αγοράς έπρεπε να εξετασθεί από την αρχή.

«Το ιστορικό των ενεργειών δείχνει ότι η κυρίαρχη τάση των Δημοτικών Αρχών είναι η κατεδάφιση, ενώ οι αρμόδιοι φορείς άλλοτε ήταν υπέρ και άλλοτε κατά του χαρακτηρισμού του. Όσον αφορά στους πολίτες, μια μερίδα ήθελε να απαλλαγεί από το απαξιωμένο μνημείο, ενώ μια άλλη μερίδα πολιτών υποστήριζε τη διάσωση και την αποκατάστασή του», σημειώνει η κυρία Γρατσία. Επισημαίνει μάλιστα ότι ποτέ δεν έγινε μια συνολική μελέτη που να δείχνει με ποιον τρόπο αυτό το αρχιτεκτονικό συγκρότημα θα μπορούσε να αποκατασταθεί, να εκσυγχρονισθεί και να καλύψει τις ανάγκες που έχει πραγματικά η πόλη.