Συνάντηση φαντασμάτων της γλυπτικής και της χαρακτικής

Μαστροπαύλος Νίκος Γ. 

Ο χαράκτης Νίκος Δεσεκόπουλος ξεκίνησε να συνδιαλέγεται με τα τοτεμικά γλυπτά του γλύπτη Θεόδωρου Παπαγιάννη και στην πορεία της συζήτησης μπήκαν και άλλοι επιφανείς δημιουργοί. Τα «πρακτικά» της, ξυλογραφίες και γλυπτά, παρουσιάζονται μαζί σε μια πρωτότυπη έκθεση

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  09/03/2014 05:45 http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=574320

 

Εν αρχή ην το ξύλο, και μάλιστα τα τεράστια καμένα δοκάρια του κτιρίου της Πρυτανείας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Από το απέναντι κτίριο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, ο καθηγητής Γλυπτικής Θεόδωρος Παπαγιάννης έβλεπε με πόνο ψυχής τα καμένα ξύλα με τα μεγάλα χειροποίητα καρφιά να φορτώνονται στα φορτηγά για να πεταχτούν ως σκουπίδια. Ακολούθησε τα φορτηγά, μάζεψε όσα αποκαΐδια μπορούσε και άρχισε να στήνει στο εργαστήριό του τα πυρπολημένα «φαντάσματά του», όπως τα ονόμασε. Τα αποκαΐδια της γνώσης και η ανακύκλωση των ιδεών και της Ιστορίας. Οταν τα έστησε σαν χορό αρχαίας τραγωδίας στην εσωτερική αυλή του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, ο δημιουργός δεν είχε καταλήξει αν τα γλυπτά του, τα οποία θύμιζαν από μορφές της ελληνικής μυθολογίας ως αφρικανικά ξόανα, είναι θεοί ή δαίμονες, μυθικές μορφές ή ήρωες της Ιστορίας, λαϊκοί αγωνιστές ή πνευματικοί άνθρωποι, εθνικοί ευεργέτες ή δάσκαλοι του γένους. Αφηνε τον θεατή να επιλέξει.

Ενας από τους θεατές ήταν ο χαράκτης Νίκος Δεσεκόπουλος, καλλιτεχνικός εργάτης και αυτός του ξύλου, ο οποίος εμπνεύστηκε από τις τοτεμικές φιγούρες του γλύπτη και άρχισε να χαράζει και αυτός πάνω στο ίδιο υλικό τη δική του εκδοχή. Ηδη άρχισε να δημιουργείται το δεύτερο σημείο επαφής των δύο εικαστικών ιδιωμάτων. Οι μήτρες που τα γέννησαν, μεταφορικά και κυριολεκτικά, ήταν από ξύλο και χρειάστηκαν μεγάλες οδύνες για να γεννηθούν. «Με αγώνα και φαντασία», όπως μας λέει ο Θεόδωρος Παπαγιάννης, και αρπάζει την ευκαιρία να συμπληρώσει: «Οσο πάμε, γινόμαστε της ελάχιστης προσπάθειας, του εντυπωσιασμού με το τίποτα. Ομως το έργο τέχνης δεν γίνεται με το τίποτα, χωρίς κόπο. Απαιτεί ψυχή, αίμα. Ορισμένες φορές αισθάνομαι την ανάγκη να πω ότι αν και ζω μέσα σε αυτόν τον κόσμο της τέχνης, δεν έχω σχέση μαζί του. Κυριαρχεί μια πνευματική οκνηρία».

Ο Νίκος Δεσεκόπουλος πληγώνει με βαθιές μαχαιριές τα μεγάλα ξύλα και τα χέρια του, για να χαράξει και να δημιουργήσει τη μήτρα των δικών του φιγουρών. «Είναι πάλη με το ίδιο το υλικό» τονίζει. «Η ξυλογραφία είναι μια πάλη σώμα με σώμα, μια άμεση χάραξη, με πάρα πολλές ματιέρες, όλες εξ επαφής με το ξύλο». Εχει πει ότι αυτό το εκφραστικό ιδίωμα που υπηρετεί είναι η τζαζ των εικαστικών τεχνών, εκεί που «η συνεχής εγρήγορση είναι η μαγεία της δημιουργίας, κάθε στιγμή» καθώς λέει. Ο αυτοσχεδιασμός τη στιγμή της χάραξης ζωντανεύει το αρχικό σχέδιο και οι εκπλήξεις της εκτύπωσης πάνω στο χαρτί κάνουν συναρπαστική την τελική αποκάλυψη του έργου.

Κι εκεί, στη διάρκεια της πάλης σώμα με σώμα με τα ξύλα και τις ιδέες, προέκυψαν οι καινούργιες ξυλογραφίες μεγάλου μεγέθους. Τόσο μεγάλες, 170Χ50 εκ., που αναγκάστηκε να παραγγείλει χαρτί από τη Γερμανία. Καταπιανόταν χρόνια τώρα με διάφορες ενότητες, τη λαϊκή αρχιτεκτονική, το ελληνικό καφενείο, τις βάρκες και τα άλλα σκαριά. Ηθελε όμως να περάσει κάποια στιγμή από τη σιλουέτα των πραγμάτων στο περίγραμμα των σωμάτων. Αυτή είναι η πρόκληση για κάθε καλλιτέχνη. Και εκείνη τη στιγμή είδε τα γλυπτά του Θεόδωρου Παπαγιάννη: «Οσο κι αν φανεί τολμηρό, μέσα από αυτή την προσέγγιση αντιλήφθηκα ότι σε μια σύντομη αναδρομή στη γλυπτική τέχνη, στα κυκλαδικά ειδώλια, τα γλυπτά του Φειδία, του Μιχαήλ Αγγέλου, του Ροντέν, του Χένρι Μουρ, οι μορφές του Παπαγιάννη είναι μια αυθεντική προσωπική πρόταση, με ανεξάρτητη από επιρροές γλυπτική πορεία. Τα καθαρά περιγράμματα, η πληθώρα των υλικών που δημιουργεί γραμμικά στοιχεία και ενδιαφέρουσες ματιέρες, ήταν πρόκληση για μελέτη».

Ο χαράκτης εκμυστηρεύθηκε στον γλύπτη ότι ήθελε την άδειά του να μεταγράψει τις μορφές του από γλυπτά σε χαρακτικά. Εκείνος αντιπρότεινε αμέσως να εκθέσουν μαζί τις δημιουργίες τους, και μάλιστα έκαναν από κοινού ένα έργο. «Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα αυτή την πρόταση» τονίζει ο Θεόδωρος Παπαγιάννης. «Εγώ παρουσιάζω και κάποια νέα έργα που εμπλούτισαν αυτή την τοτεμική σειρά που δεν τα έχω δείξει σε κανέναν ακόμη». Τα γλυπτά της έκθεσης, και μερικά ακόμη, θα μεταφερθούν στην Πινακοθήκη της Κορίνθου, όπου θα εκτεθούν από τις 3 Μαΐου. Στο μεταξύ σκέπτεται τη συμμετοχή του μαζί με έντεκα άλλους δημιουργούς στους Δελφούς, τον Ιανουάριο του 2015, με θέμα τον ομφαλό. Ωστόσο εκείνο που επιθυμεί διακαώς είναι μια μεγάλη έκθεση στο εξωτερικό και ήδη τρέχουν προτάσεις για Βρυξέλλες, Λουξεμβούργο, Βερολίνο ή Βενετία. «Εχει σημασία να δείξουμε και εμείς κάποιες δικές μας προτάσεις και όχι να βλέπουμε μόνο τα δικά τους σοφά πράγματα που μας δείχνουν. Δεν είμαστε η περιφέρεια που δεν κάνει τίποτε. Με τόσο καλλιτεχνικό δυναμικό που έχουμε είναι κρίμα να μη δείξουμε την εξέλιξή μας από την αρχαιότητα. Και η δική μου δουλειά εδράζεται στην αρχαία τέχνη».

Τα νέα μονοπάτια των μεγάλων δημιουργών
Ο Νίκος Δεσεκόπουλος λέει ότι η συνάντηση με τα έργα σπουδαίων δημιουργών, όπως ο Πάμπλο Πικάσο, ο Γκούσταβ Κλιμτ και ο Γιάννης Μόραλης, άνοιξε νέα μονοπάτια στη δική του εικαστική πορεία: «Καθώς η μυσταγωγία των μορφών συνεχιζόταν μέρα με τη μέρα και έργο με το έργο, ένιωσα την ανάγκη να μην εγκλωβιστώ σε μια συνεχιζόμενη επανάληψη και θέλησα να δοκιμαστώ στη μελέτη και άλλων πολύ σημαντικών καλλιτεχνών και σημαντικών έργων. Κανένα από τα πρωτότυπα έργα δεν είχε κατά το παρελθόν αποδοθεί μέσα από την τεχνική της ξυλογραφίας και το άσπρο-μαύρο. Ετσι μέχρι σήμερα "γεννήθηκαν" είκοσι τέσσερα αυθεντικά χαρακτικά, αυτοδύναμες συνθέσεις. Είναι μια προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη, μεταλλάσσεται και συνεχίζεται».

πότε & πού:
«Οταν η χαρακτική συναντά τη γλυπτική», Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών (Γερμανικού και Μυλλέρου, Μεταξουργείο), με την υποστήριξη της αίθουσας τέχνης «Τεχνοχώρος». Εγκαίνια: Τετάρτη 12 Μαρτίου, ώρα 20.00. Διάρκεια: 12 Μαρτίου - 29 Απριλίου