Πώς ο Ανδρόνικος συνάντησε τον Φίλιππο Β΄

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22784&subid=2&pubid=63977457

Η «ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥΜΠΑ»

Το «τσαπάκι της ανασκαφής» θα έπρεπε να έχει χρυσωθεί μετά από τέτοιο αποτέλεσμα. Πολλώ δε μάλλον ο χειριστής του. Ωστόσο, αν και ο Μανόλης Ανδρόνικος έκανε μια πολύχρυση και πολυσήμαντη ανακάλυψη, σε τίποτα δεν άλλαξαν ο ίδιος και η ζωή του. Εξακολούθησε, και μετά την εύρεση του τάφου του Φιλίππου Β', να εργάζεται αδιάκοπα, να μελετά, να αποφεύγει τις τιμές και τα πλήθη, έτοιμα να επευφημήσουν τον αρχαιολόγο που πιστοποίησε με τα ευρήματά του την ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Μανόλης Ανδρόνικος και Αγγελική Κοτταρίδη στη Βεργίνα. Ο πρώτος περιέγραφε με συγκλονιστικό τρόπο τη στιγμή της ανακάλυψης του τάφου του Φιλίππου Β' στο βιβλίο του «Το χρονικό της Βεργίνας»

Ηταν μεσημέρι, στις 8 Νοεμβρίου του 1977, όταν άνοιξε στη Βεργίνα η πόρτα του ασύλητου τάφου, που είχε σφραγιστεί πριν από 2.300 χρόνια. Ο Μανόλης Ανδρόνικος περιέγραψε ως εξής εκείνη τη στιγμή: «Πήρα το τσαπάκι της ανασκαφής, που έχω μαζί μου από το 1952, έσκυψα στον λάκκο και άρχισα να σκάβω με πείσμα και αγωνία το χώμα κάτω από το κλειδί της καμάρας. Ολόγυρα ήταν μαζεμένοι οι συνεργάτες μου. (...) Συνέχισα το σκάψιμο και σε λίγο ήμουν βέβαιος. Η πέτρα του δυτικού τοίχου ήταν στη θέση της, απείραχτη, στέρια. (...) -Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός! Ημουν ευτυχισμένος βαθιά. Είχα λοιπόν βρει τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο. Εκείνη τη στιγμή δεν ενδιαφερόμουν για τίποτε άλλο.»
Η συνέχεια της περιγραφής στο βιβλίο του «Το χρονικό της Βεργίνας» είναι επίσης γοητευτική. Εκείνη τη νύχτα και τις επόμενες κατάφερε να κοιμηθεί ελάχιστα, αφού κάθε τόσο πήγαινε με το αυτοκίνητο στην ανασκαφή, για να ελέγχει αν οι φύλακες ήταν στη θέση τους. Περίμενε «μια ωραία έκπληξη» μέσα στη σαρκοφάγο, αλλά ακόμα κι εκείνος θαμπώθηκε από αυτό που είδε ανασηκώνοντας το κάλυμμα:
«Μέσα στη σαρκοφάγο υπήρχε μια ολόχρυση λάρνακα. Επάνω στο κάλυμμά της ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι με δεκάξι ακτίνες, και στο κέντρο του ένας ρόδακας». Τα καμένα οστά του νεκρού, το ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς, που ήταν διπλωμένο και τοποθετημένο πάνω στα οστά, επιβεβαιώνουν τις υποψίες. «Ελεγα μέσα μου: «Αν η υποψία που έχεις, πως ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο, είναι αληθινή -και η χρυσή λάρνακα ερχόταν να ενισχύσει την ορθότητα αυτής της υποψίας- κράτησες στα χέρια σου τη λάρνακα με τα οστά του. Είναι απίστευτη και φοβερή μια τέτοια σκέψη, που μοιάζει εντελώς εξωπραγματική». Νομίζω πως δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου τέτοια αναστάτωση, ούτε και θα δοκιμάσω ποτέ άλλοτε».

Ο Μανόλης Ανδρόνικος ασχολούνταν με τους χαμηλούς ταφικούς τύμβους της περιοχής από το 1951, ως επιμελητής αρχαιοτήτων ακόμα, δουλεύοντας στο εκτεταμένο νεκροταφείο έξω από το χωριό. Κι ακόμα πιο νωρίς. Από το 1938 οπότε επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Βεργίνα, μαθητής ων του Κωνσταντίνου Ρωμαίου.

Ερευνούσε, μελετούσε, συνδύαζε. Ηταν σίγουρος πως ο τύμβος ο λεγόμενος «βασιλική τούμπα» ή «μεγάλη τούμπα» έκρυβε κάτι σημαντικό και σιγουρεύτηκε περισσότερο όταν κατάφερε να συσχετίσει σπασμένες επιτύμβιες στήλες με επιδρομή Γαλατών που όπως γνώριζαν οι αρχαιολόγοι, είχαν καταστρέψει τις Αιγές (τότε η τοποθεσία αναζητούνταν). Ο Ανδρόνικος έφτασε μέχρι το τέλος, σκάβοντας τον χαμηλό λόφο, που τίποτα δεν έδινε, με κίνδυνο, αν οι ανασκαφές απέβαιναν άκαρπες, να πρέπει να τον δημιουργήσει ξανά με προσθήκη χωμάτων (ήταν κοντά στην απελπισία, καθώς χρήματα δεν υπήρχαν...).
Τον Νοέμβριο του 1977, βρίσκει τον τάφο τον λεγόμενο της Περσεφόνης, τον τάφο του Φιλίππου και την επόμενη χρονιά τον Τάφο του Πρίγκηπα, του Αλέξανδρου Δ', γιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης, που δολοφονήθηκε από τον Κάσσανδρο στην παιδική του ηλικία.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ
akotti@pegasus.gr