Μέσα Απρίλη, τέλος της Διακαινησίμου εβδομάδας, όπως ονομάζει η Ορθόδοξη Εκκλησία την περίοδο μεταξύ των δύο απανωτών Κυριακών, του Πάσχα και του Θωμά. Ήταν η πρώτη «καλοκαιριάτικη» μέρα της φετινής άνοιξης- στην πέτρινη επιφάνεια του γκρεμού που ορθώνεται πάνω από την κεκλιμένη, ορμητική κοίτη του Καλαρρύτικου παραπόταμου (του Αράχθου) ο ήλιος έπεφτε με δύναμη.
Στα γύρω βουνά τα χιόνια έλαμπαν, τα δάση στραφτάλιζαν και αυτά από το φως, διάφανος, κρυστάλλινος ο αέρας. Η όραση τρισδιάστατη, οι αισθήσεις οξυμένες- μια κοιλάδα, σαν μυστική μες στους βαρείς όγκους των Τζουμέρκων, όπου η φύση λειτουργεί, ακόμα, μυσταγωγικά. Το μοναστήρι πάνω στο βράχο, κτισμένο με την πέτρα της περιοχής στην είσοδο ενός σπηλαίου, μοιάζει κρυμμένο φρούριο, που εφαρμόζει τέλεια την μέθοδο της απόκρυψης. Για να το εντοπίσω από τον δρόμο έπρεπε να διώξω με το χέρι μου τον ήλιο από τα μάτια- αλλιώς λαμποκοπούσε όμοια με την πέτρα ολόγυρά του, σαν επεξεργασμένο με εξαιρετική λεπτοδουλειά, αλλά αναπόσπαστο, ανέκαθεν κομμάτι του βουνού.
Αρχίζω να ανεβαίνω προς τα πάνω - η μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Κηπίνας είναι αφιερωμένη στην Παναγία (αλλά γιορτάζει και της Ζωοδόχου Πηγής). Από τα βράχια αναβλύζει κρυστάλλινο νερό. Μια πέτρινη βρύση κελαρύζει, καλωσορίζοντας τον επισκέπτη, τον προσκυνητή. Ο ευρύτερος χώρος του μοναστηριού οριοθετείται από έναν πέτρινο τοίχο - περνάς την πρώτη τοξωτή πόρτα, την εξωτερική θύρα, συνεχίζεις την μικρή ανηφόρα και διασχίζεις την εξωτερική αυλή της μονής. Μπορείς να ξαποστάσεις στους ίσκιους της, κάτω από τα δέντρα και τον «δεσποτικό» βράχο - η θέα όμως είναι απελευθερωτική, ακούς το ποτάμι από κάτω και θαρρείς πως είναι ο ήχος από τα ηλιόλουστα χιόνια που λιώνουν. Για να φτάσεις στο κυρίως τμήμα του μοναστηριού, περνάς την μικρή, ξύλινη γέφυρα, την «λισιά» στην ηπειρώτικη ντοπιολαλιά - «λισιά», προφανώς, γιατί είναι μια κινητή γέφυρα, ο μηχανισμός ανύψωσής της οποίας, η «μαναβέλα», διασώζεται ακόμη.
ALEXISGAGLIAS
Για το μοναστήρι δεν έχουμε πολλά ιστορικά στοιχεία - η μελέτη «Ιερά Μονή Κηπίνας, Ιστορία και Τέχνη» της αρχαιολόγου Αργυρώς Καραμπερίδη και του Βασίλη Κασκάνη, αρχιτέκτονα και προϊσταμένου της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων, είναι το πιο ολοκληρωμένο σύγγραμμα για την ιστορία και την αρχιτεκτονική της. Οι δύο αυτοί επιστήμονες συνέταξαν το 1996 την μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης του μοναστηριακού συγκροτήματος - οι εργασίες συντήρησης που έγιναν τα επόμενα χρόνια από το Υπουργείο Πολιτισμού σε αυτή την μελέτη βασίστηκαν.
Το κυρίως κτιριακό συγκρότημα της Μονής αποτελείται από το καθολικό, τα τρία κελιά και τον εξώστη, όλα τους λαξευμένα στην κακοτράχαλη, βουνίσια επιφάνεια. Περνάς λοιπόν την «λισιά», ακολούθως το διαβατικό στην είσοδο του κτηρίου και έτσι μπαίνεις στο καθολικό του μοναστηριού, με τον ξύλινο εξώστη στο μπροστά τμήμα και τον σπηλαιώδη ναό στα ενδότερα του βουνού. Ο θόλος του ναού και οι τρεις κόγχες του ιερού είναι σκαλισμένα στο βράχο - ο χώρος «διακατέχεται» από ένα βαθύ ημίφως. Ο ναός, μονόχωρος και με τρούλο, μοιάζει με πολλούς ναούς της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου. Οι τοιχογραφίες του έχουν κι αυτές σκοτεινιάσει, δυσδιάκριτες πλέον οι λεπτομέρειες των μορφών και εικονογραφήσεων από τον καπνό και την αιθάλη που τα χρόνια συσσώρευσαν πάνω στα χρώματά τους. Σημειώνω, ενδεικτικά, μερικά μόνο από τα θέματα και τις παραστάσεις των τοιχογραφιών, όπως αναφέρονται στην μελέτη των Καραμπερίδη και Κασκάνη: στον θόλο η μορφή του Παντοκράτορα, στην κόγχη της κεντρικής αψίδας η ένθρονη Βρεφοκρατούσα Θεοτόκος ανάμεσα σε αγγέλους, μορφές ιεραρχών και διακόνων στα κατώτερα τμήματα των τοίχων του ιερού.
Ο ζωγράφος είναι άγνωστος - μπορούμε να τον φανταστούμε να δουλεύει αιώνες πριν υπό το φως των κεριών, το έργο του έχει φτάσει, έστω κάτω από στρώματα καπνού και χρόνου, μέχρις εμάς, αλλά το όνομά του έσβησε. Πάντως οι καλλιτέχνες εκείνης της εποχής είχαν ακόμη τη σεμνότητα του λαϊκού τεχνίτη και την «ανωνυμία» του μάστορα, δεν τους «έκαιγε» όπως τους σημερινούς ανθρώπους της τέχνης η δόξα των επόμενων αιώνων. «Διακρίνονται εικονογραφικά στοιχεία της σχολής της βορειοδυτικής Ελλάδας», γράφουν η Καραμπερίδη και Κασκάνης - τα πλούσια, με γούνινη επένδυση ενδύματα των αγίων, τα χρυσά άστρα στο βάθος των παραστάσεων. Εντυπωσιακό μου φάνηκε ότι ακόμα και σε αυτό το μικρό, δυσπρόσιτο μοναστήρι των Τζουμέρκων υπάρχουν στοιχεία δυτικών και μπαρόκ επιδράσεων, όπως αυτές που, συνήθως, διακρίνονται στα έργα Επτανήσιων και Κρητικών ζωγράφων.
https://www.huffingtonpost.gr/entry/mone-kepinas-to-aynosto-mikro-meteoro-tes-epeiroe_gr_5b066fc2e4b05f0fc844b4e3?utm_hp_ref=gr-homepage
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου