Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013

«Ιστορική μνήμη» ή κρίση αμνησίας;



Σάββατο 11 Ιουλίου 1942: Όλος ο ανδρικός εβραϊκός πληθυσμός της Θεσσαλονίκης συγκεντρώθηκε στην πλατεία Ελευθερίας με διαταγή των γερμανικών αρχών Κατοχής. Όρθιοι κάτω από τον καυτό ήλιο, υφίστανται κάθε είδους εξευτελισμό προκειμένου να  
Στη Θεσσαλονίκη διεξήχθη ένας «αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση» μιας κεντρικής πλατείας, της πλατείας Ελευθερίας.
Η συμμετοχή «επιφυλάχθηκε σε συγκεκριμένη επαγγελματική κατηγορία» (σύμφωνα με την αργκό της προκήρυξης), ήτοι αρχιτέκτονα, μηχανολόγο και αρχιτέκτονα τοπίου ή γεωπόνο ή δασολόγο. Υποβλήθηκαν 131 συμμετοχές και πενταμελής επιτροπή αρχιτεκτόνων επέλεξε τις καλύτερες και τις βράβευσε.
Μεταξύ των 15 παραμέτρων που έθεσε η προκήρυξη του διαγωνισμού ήταν και η «ανάδειξη της ιστορικής μνήμης της πλατείας».
Ποιας ιστορικής μνήμης όμως; Προφανώς αυτής που θα επέλεγαν οι συμμετέχοντες και οι κριτές. Δεν μπορεί να υπάρχει άλλη περιγραφή, αφού η προκήρυξη δεν καθόριζε τίποτε άλλο. Σημειώνω ότι, παρά την ύπαρξη ειδικών περί την τοπική ιστορία, η επιτροπή δεν συμβουλεύθηκε κανέναν από αυτούς. Η «ιστορική μνήμη» θεωρήθηκε ως «γνωστό θέμα». Απλώς μερικοί εκ των συμμετεχόντων αντέγραψαν αποσπάσματα (χωρίς παραπομπή φυσικά) από τη γνωστότερη ιστορική για την περιοχή μελέτη και όλοι έμειναν ευχαριστημένοι.

Εικαστικές ασκήσεις πατριδογνωσίας


Εκτός από την εκατονταετηρίδα της ενσωμάτωσης της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος, φέτος εορτάζεται και μία ακόμη επέτειος, παράλληλη, η οποία συνήθως περνά απαρατήρητη: η συμπλήρωση 100 χρόνων από τη δολοφονία του Γεωργίου Α', του ιδρυτή της δυναστείας των Γλύξμπουργκ, ο οποίος υπήρξε ο μακροβιότερος βασιλιάς της Ελλάδας και δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 18 (5) Μαρτίου 1913.
Διαπιστώνοντας ότι οι σύγχρονοι Έλληνες γνωρίζουν ελάχιστα για τον ίδιο και την πενηντάχρονη ιστορική παρουσία του, που συνδέθηκε με κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις που άλλαξαν τη μορφή της χώρας (από τις εκσυγχρονιστικές προσπάθειες του Χ. Τρικούπη μέχρι την τυχοδιωκτική περιπέτεια του "ατυχούς" πολέμου του 1897), η Αίθουσα Τέχνης «Καπλανών 5» και ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος κάλεσαν εικαστικούς δημιουργούς να συμμετάσχουν, ο καθένας με τη δική του πλαστική γλώσσα, σε "μία άσκηση πατριδογνωσίας, ιστορικής ερμηνείας, στοχασμού ή σαρκασμού, σάτιρας ή ακαδημαϊσμού", δημιουργώντας έργα με θέμα το πρόσωπο του Γεωργίου Α' και το ιστορικό αποτύπωμά του.

Στις νεοελληνίστριες Πάολα Μαρία Μινούτσι και Ρενάτα Λαβανίνι ο Σταυρός του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα



Η σχέση της Πάολα Μαρία Μινούτσι και της Ρενάτα Λαβανίνι με τη νεοελληνική λογοτεχνία, ιδιαίτερα την ποίηση έχει αποδώσει εξαιρετικές μεταφράσεις Καβάφη, Ελύτη, Σεφέρη, Σαχτούρη και άλλων σπουδαίων ποιητών στα ιταλικά και έχει συμβάλει τα μάλα να γνωρίσει την ποίησή τους το ιταλόφωνο κοινό. Ως αναγνώριση της σημαντικής τους προσφοράς στη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, απονεμήθηκε προχθές στις δυο νεοελληνίστριες, καθηγήτριες στα Πανεπιστήμια της Ρώμης και του Παλέρμο, αντίστοιχα, ο Σταυρός του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα, με απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια.
"Το να ασχοληθώ με την ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία, για μένα ήταν μια απόλυτα φυσική επιλογή. Η Ελλάδα είναι μια χώρα σε θέση να σου προσφέρει πάρα πολλά, που σε σαγηνεύει με τρόπο μοναδικό" είπε η Ρενάτα Λαβανίνι, με εμφανή συγκίνηση, στην τελετή απονομής,

Ελληνικό "άνοιγμα" στον πολυπολιτισμό



Ένα "πολιτιστικό άνοιγμα" της Ελλάδας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη εποχή μπορεί να σηματοδοτήσει ο κύκλος των διαλέξεων που ξεκινά σήμερα στην Κωνσταντινούπολη με θέμα τις "Γλώσσες και αλφάβητα μουσουλμάνων και μη μουσουλμάνων υπηκόων στην Οθωμανική αυτοκρατορία", που διοργανώνεται από το εκεί ελληνικό προξενείο, σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στο Σισμανόγλειο Μέγαρο της Πόλης.
Στον κύκλο διαλέξεων αυτό παίρνουν μέρος ακαδημαϊκοί που έλκουν την καταγωγή τους από όλες τις εθνοθρησκευτικές κοινότητες που συνυπήρχαν στο πλαίσιο της αυτοκρατορίας και ειδικεύονται στις επιμέρους γλώσσες. Στη σειρά διαλέξεων, που θα διαρκέσουν μέχρι τον Μάιο, ειδικοί θα αναφερθούν στα καραμανλίδικα, τα αρμενοτούρκικα και εβραιοτουρκικά κείμενα των τουρκόφωνων υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα οποία γράφονταν σε ελληνικό, αρμενικό και εβραϊκό αλφάβητο. Θα γίνουν ομιλίες επίσης για την ελληνόφωνη γραμματεία των Τουρκοκρητικών και Τουρκογιαννιωτών, των οποίων τα περισσότερα κείμενα, προϊόντα κυρίως παραδοσιακής προφορικής σύνθεσης, ήσαν γραμμένα σε αραβικό αλφάβητο. Τέλος μια ανακοίνωση είναι αφιερωμένη στην Ladino, τη γλώσσα των Σεφαραδιτών Εβραίων της Τουρκίας.

«Η φωνή της Κάλλας ήταν σαν μαχαίρι…»


Ενενήντα χρόνια από την γέννηση της θρυλικής ντίβας της Οπερας συμπληρώνονται στις 2 Δεκεμβρίου. Μια αποτίμηση της συμβολής της στο παγκόσμιο λυρικό θέατρο από τον σούπερ σταρ ιταλό αρχιμουσικό Ρικάρντο Μούτι.
«Η φωνή της Κάλλας ήταν σαν μαχαίρι…»
 

    Ενενήντα χρόνια συμπληρώνονται στις 2 Δεκεμβρίου από την γέννηση της Μαρίας Κάλλας. Της γυναίκας – μύθου, της θρυλικής ντίβας της Οπερας που κατάφερε ν΄αλλάξει την ίδια την πορεία του λυρικού θεάτρου μέσα από τις ερμηνείες της οι οποίες αποτελούν διαρκές σημείο αναφοράς. Πού έγκειται, ωστόσο, η μοναδικότητά της; Κατά καιρούς έχουν χυθεί τόνοι μελανιού προκειμένου ν΄απαντηθεί το ερώτημα…Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα της σχετικής συνέντευξης που είχε παραχωρήσει στο «Βήμα της Κυριακής» ο σούπερ σταρ ιταλός αρχιμουσικός Ρικάρντο Μούτι τον Σεπτέμβριο του 2007, στο πλαίσιο του ειδικού αφιερώματος της εφημερίδας στα 30χρονα από τον θάνατό της και αποτελεί, αναμφίβολα, μια από τις πλέον εύστοχες κι ενδιαφέρουσες  εκτιμήσεις…

Η Ιστορία εκπέμπει sos



Ενας ζωντανός οργανισμός που διασώζει τη μνήμη και τις παρακαταθήκες του εθνάρχη και αναπτύσσει πλήθος δραστηριότητες γύρω από το πατρικό σπίτι του μεγάλου Κρητικού στη Χαλέπα των Χανίων έχει περιέλθει σε αδιέξοδο λόγω της οικονομικής κρίσης
Η Ιστορία εκπέμπει sos
Μαθητές συμμετέχουν σε πρωτοποριακά «βιωματικά» σεμινάρια στο σπίτι στη Χαλέπα, όπου ζουν δραματοποιημένα τα γεγονότα και γνωρίζουν τους πρωταγωνιστές τους
εκτύπωση  

Το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» εδρεύει στην οικία του μεγάλου κρητικού ηγέτη, στην ιστορική συνοικία Χαλέπα των Χανίων. Μια ιδέα του Μητροπολίτη πρώην Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη (1911-2013) έγινε απτή πραγματικότητα τον Μάρτιο του 2000, όταν και συστάθηκε το Ιδρυμα ύστερα από μια συλλογική πρωτοβουλία στην οποία στρατεύθηκαν, μεταξύ άλλων, ιστορικοί δήμοι της Κρήτης, το Πολυτεχνείο του νησιού και άλλες δημιουργικές κοινωνικές δυνάμεις. Το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου, χτισμένο το 1877, με θέα στο πέλαγος, το μέρος όπου εκείνος πέρασε τριάντα και πλέον χρόνια από τη ζωή του, παραχωρήθηκε το 2002 στον οργανισμό από το υπουργείο Οικονομικών και πλέον έχει καταστεί η «ναυαρχίδα» ενός πολιτιστικού θεσμού που μελετά τη ζωή, το έργο και την εποχή ενός από τους σημαντικότερους πολιτικούς άνδρες που ανέδειξε ο νεότερος ελληνισμός. Υστερα όμως από δεκατρία χρόνια παραγωγικής λειτουργίας, ο φορέας που διαφυλάσσει τις πνευματικές παρακαταθήκες του Ελευθερίου Βενιζέλου έχει περιέλθει σε αδιέξοδο.

Διέρρευσαν έργα του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ στο Διαδίκτυο


Ο συγγραφέας είχε αφήσει εντολή να μην εκδοθούν πριν το 2060
Διέρρευσαν έργα του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ στο Διαδίκτυο
 

Διέρρευσαν στο διαδίκτυο τρεις αδημοσίευτες ιστορίες του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ. Αιτία υπήρξε, όπως φαίνεται, μια ανεπίσημη έκδοση με τρία έργα του αμερικανού συγγραφέα που πουλήθηκε στο eBay και της οποίας οι σελίδες ακολούθως "σαρώθηκαν" και "ανέβηκαν" πειρατικά στο διαδίκτυο, όπως αναφέρει ο ιστότοπος BuzzFeedhttp://www.buzzfeed.com/summeranne/three-unpublished-jd-salinger-stories-have-allegedly-leaked.
Στη συλλογή "Three Stories" (Τρεις ιστορίες), η οποία δεν ήταν μέχρι σήμερα σήμερα ευρέως γνωστή, περιλαμβάνονται τα έργα "The Ocean Full of Bowling Balls" (Ωκεανός γεμάτος μπάλες του μπόουλινγκ) που μοιάζει μ' ένα είδος προοιμίου στον εμβληματικό "Φύλακα στη σίκαλη" (1951), "Paula" (Πάουλα) και "Birthday Boy" (Το αγόρι των γενεθλίων).

Αλμπέρ Καμύ: Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, πάντα ξένος



Γαλλία - Αλγερία απέφυγαν τις εκδηλώσεις εθνικού χαρακτήρα
Αλμπέρ Καμύ:  Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, πάντα ξένος
34
εκτύπωση  

Συμπληρώθηκαν εφέτος, στις 7 Νοεμβρίου συγκεκριμένα, εκατό χρόνια από τη γέννηση του γαλλοαλγερινού νομπελίστα συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ. Εχει παρέλθει δε μισός αιώνας και κάτι από τον αιφνίδιο θάνατό του (1960) σε εκείνο το τροχαίο δυστύχημα έξω από το Παρίσι που ο Ζαν-Πολ Σαρτρ χαρακτήρισε «σκάνδαλο». Ο τελευταίος αναφερόταν βεβαίως στον «παραλογισμό» και στο μέγεθος εκείνης της απώλειας. Ο Καμύ ήταν μόλις 44 ετών.

Οι εφημερίδες της εποχής έγραψαν τότε για υπερβολική ταχύτητα σε ένα ήδη ολισθηρό οδόστρωμα εξαιτίας του χιονιού, για αδιαθεσία του οδηγού - ήταν ο εκδότης Μισέλ Γκαλιμάρ - και για σκάσιμο του ελαστικού. Ο συγγραφέας Ρενέ Ετιάμπλ διαβεβαίωνε τότε ότι είχε, έπειτα από έρευνες, αποδείξεις στα χέρια του ότι το σπορ αυτοκίνητο Φασέλ-Βεγκά ήταν ένα «κινητό φέρετρο». Κανένα έντυπο ωστόσο δεν δέχθηκε να τις δημοσιεύσει. Εκτοτε τα σενάρια για τον «μυστηριώδη» θάνατο του ασυμβίβαστου Καμύ δεν έπαψαν να διακινούνται. «Αν τον σκότωσε η KGB; Δεν ξέρω και δεν θέλω να ξέρω. Ηταν ο μπαμπάς μου. Και τον έχασα. Δεν έχω τίποτε άλλο να πω. Ηταν φρικτό και μόνο το γεγονός ότι έφυγε από τη ζωή∙ η ιδέα ότι αυτό μπορεί να συνέβη προμελετημένα είναι αβάσταχτη. Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Πέθανε» είπε η μοναχοκόρη του Κατρίν Καμύ στον βρετανικό «Observer» τις προάλλες.

Το Νησί των Μουσείων και ο μεγαλοϊδεατισμός της Μέρκελ


Πολιτική εξουσία και ηγεμονία γύρω από το μεγαλύτερο πρότζεκτ πολιτισμού της Ευρώπης στο Βερολίνο. Η ανοικοδόμηση του ανακτόρου των πρώσων αυτοκρατόρων και οι συμβολισμοί
Το Νησί των Μουσείων και ο μεγαλοϊδεατισμός της Μέρκελ
9
εκτύπωση  

Πριν από λίγες εβδομάδες επισκεφθήκαμε τα μουσεία του Βερολίνου με τους μεταπτυχιακούς  φοιτητές μας της Μουσειολογίας. Πριν από μία εβδομάδα ο Χέρμαν Πάρτσινγκερ, διευθυντής του Πρωσικού Ιδρύματος Πολιτισμού, επισκέφθηκε την Αθήνα ενημερώνοντάς μας για τα μουσεία του Βερολίνου. Οι χρονικά κοντινές εμπειρίες οδηγούν σε συμπεράσματα για τη γερμανική εξωτερική πολιτική της κυρίας Μέρκελ.

Στην επίσκεψη περιλαμβανόταν και το Νησί των Μουσείων, «Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά» της UNESCO από το 1999. Η ιστορία ίδρυσης των μουσείων αυτών εδράζεται στην κεντρικά ειλημμένη απόφαση επένδυσης στο συμβολικό κεφάλαιο του πολιτισμού από το πρωσικό κράτος και τους βασιλιάδες του τότε όσο και από το γερμανικό κράτος και την καγκελάριό του σήμερα.

Αν Κάρσον: Η αρχαία ελληνική γλώσσα ζει

Η καναδή ελληνίστρια και ποιήτρια μιλάει στο «Βήμα» για την παράσταση Αntigonick που θα δώσει στην Αθήνα και τη σχέση της με την αρχαιοελληνική λογοτεχνία
Αν Κάρσον: Η αρχαία ελληνική γλώσσα ζει
  

Αν Κάρσον
Λίγα λόγια
Μετάφραση Χάρης Βλαβιανός.
Εκδόσεις Πατάκη, 2013,
σελ. 112, τιμή 6,50 ευρώ

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Καναδά, και βιοπορίζεται από τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής. Αυτά γράφει το σπαρτιάτικο βιογραφικό της Αν Κάρσον στα βιβλία της. Γέννημα του Τορόντο, μόνιμη κάτοικος του Αν Αρμπορ στο Μίσιγκαν των ΗΠΑ, όπου δίδαξε αρχαία ελληνικά στο πανεπιστήμιο, η 63χρονη κλασική φιλόλογος, ποιήτρια, μεταφράστρια, δοκιμιογράφος, πεζογράφος και θεατρική συγγραφέας θα βρίσκεται τη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου στην Αθήνα. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος την προσκάλεσε να παραθέσει την ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Κίμωνα Φράιερ. Εκείνη, όπως το συνηθίζει, στη θέση της ομιλίας πρότεινε μια παράσταση του έργου τηςΑntigonick. Το ίδιο έκανε και στη Νέα Υόρκη. Οταν της προτάθηκε να συνομιλήσει με την Τζούντιθ Μπάτλερ, τη διακεκριμένη αμερικανίδα θεωρητικό του έμφυλου λόγου, εκείνη αντιπρότεινε μια παράσταση του Αntigonick με την Μπάτλερ στον ρόλο του Κρέοντα, του γνωστού Κρέοντα της Αντιγόνης του Σοφοκλή, διότι περί αυτού πρόκειται. Το Αntigonickαποτελεί διασκευή της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, υπό μία μπρεχτική οπτική, με λόγο που προσιδιάζει στον Μπέκετ και πολλές αναφορές σε προηγούμενες λογοτεχνικές αναπλάσεις της Αντιγόνης.