Μια "βαλκανική ιστορία" ξετυλίγεται στο Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, με πρώτο σταθμό το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί

Πηγή: ΑΠΕ  28/03/13-15:47      www.express.gr

Τρούλοι και μιναρέδες, σχολειά και μεντρεσέδες, παραδοσιακά καφενεία και τεκέδες - συχνά το ένα πλάι στο άλλο - "ξεπηδούν" από τον φωτογραφικό καμβά κι αποκαλύπτουν το πολύχρωμο, πολυπολιτισμικό μωσαϊκό των Βαλκανίων, στην έκθεση "A Balkan Tale/Μια βαλκανική ιστορία", που "ξετυλίγεται" στο Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ). Με αφετηρία το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, η έκθεση που διοργανώνει το ΠΙΟΠ σε συνεργασία με το Goethe - Institut Athen και την "Anemon Productions" θα "ταξιδέψει" από τη Θράκη έως την Πελοπόννησο και από τη Θεσσαλία έως τα νησιά του Αιγαίου. Πέντε νέοι διακεκριμένοι φωτογράφοι, ο Καμίλο Νόλλας από την Αθήνα, ο Ίβαν Πέτροβιτς από το Βελιγράδι, η Γιούτα Μπένζενμπεργκ από τα Τίρανα, ο Ίαν Μπλάζεφ από τα Σκόπια και ο Σαμίρ Καραχόντα από το Πρίζρεν "αιχμαλώτισαν" με τον φωτογραφικό τους φακό 50 μνημεία που χτίστηκαν κατά την περίοδο της οθωμανικής παρουσίας στα Βαλκάνια, που κράτησε από τον 140 έως και τον 20ό αιώνα. Λουτρά, υδραγωγεία, εκκλησίες, τζαμιά, γέφυρες, πτωχοκομεία, σπίτια και επαύλεις αποτυπώνονται με γλαφυρότητα από τον φωτογραφικό φακό, άλλοτε σε ασπρόμαυρο κι άλλοτε σε ζωηρό, πολύχρωμο φόντο. Πλάι στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης, το επιβλητικό κτίριο που χτίστηκε το 1891 και σήμερα στεγάζει το υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης και το Γιαχουντί Χαμάμ (λουτρό των Εβραίων ή λουτρό του Μεγάλου Παζαριού), στα σημερινά Λουλουδάδικα της πόλης, που χτίστηκε γύρω στο 1500 από τον Χαλίλ Πασά, "στέκονται" το Τζαμί της Κατάκτησης (Φετχιγέ) στην Αθήνα, το Τζαμί του Διδυμοτείχου στη Θράκη, ο Τεκές του Ντουρμπαλή Σουλτάν, στα Ασπρόγεια Φαρσάλων (17ος αι.), το Ιμαρέτ της 'Αρτας, που χτίστηκε μεταξύ 1841 και 1512 και σήμερα γνωρίζει την εγκατάλειψη, η Κρήνη του Τζαμιού της Βασιλομήτορος (1672) στο Ηράκλειο, ο επιβλητικός τουρμπές (τάφος) του Γαζή Εβρενός στα Γιαννιτσά, που αναστηλώθηκε σχετικά πρόσφατα από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία, καθώς και πληθώρα άλλων μνημείων. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ταυτίστηκε με την πολιτισμική "οπισθοδρόμηση" και θεωρήθηκε από τους λαούς των Βαλκανίων "ανεπιθύμητη κληρονομιά". Σήμερα, η μνήμη αυτής της περιόδου παραμένει κρυμμένη μέσα σε κτίρια που έχουν αλλάξει χρήση. Με οποιαδήποτε μορφή, όμως, τα κτίρια της οθωμανικής περιόδου - δημόσια και ιδιωτικά, χριστιανικά, μουσουλμανικά και εβραϊκά, συντηρημένα ή ερειπωμένα - αποτελούν τεκμήρια μιας κοινής ιστορίας στα Βαλκάνια, που "μετρά" περίπου έξι αιώνες. Πρόκειται για μία έκθεση που δίνει αφορμές για δημόσιο διάλογο αναφορικά με την κοινή ιστορία των Βαλκανίων ενώ, ταυτοχρόνως, συμβάλλει στην ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Οι φωτογραφίες της έκθεσης καλούν τον επισκέπτη να κοιτάξει πέρα από εθνικά σύνορα διερευνώντας την ιστορία της περιοχής στο σύνολό της. Σε αυτό βοηθούν τα συνοδευτικά κείμενα για τη χρήση και την ιστορία των μνημείων καθώς και το ντοκιμαντέρ "Ξεχασμένα Βαλκάνια", σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ανδρέα Αποστολίδη, το οποίο και θα προβάλλεται στη διάρκεια της έκθεσης. Η έκθεση "A Balkan Tale/ Μια βαλκανική ιστορία" θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Μετάξης, στο Σουφλί, από τις 5 Απριλίου έως τις 22 Ιουλίου 2013.

Με λευκό μάρμαρο «ντύνεται» το αρχαίο θέατρο της Θάσου

 

Το αρχαίο θέατρο της Θάσου.

 

 

Με εγκατεστημένο πλήρως εργοτάξιο ξεκίνησαν οι εργασίες για την αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου της Θάσου, έργο προϋπολογισμού 1,8 εκατομμυρίων ευρώ ενταγμένο στο ΕΣΠΑ.
Το έργο θα «ντυθεί» με το φημισμένο παγκοσμίως λευκό μάρμαρο της Θάσου, ώστε να παραδοθεί στο κοινό τέλη του 2015 ως ένα χρηστικό μνημείο για τον τόπο, τους κατοίκους και τους επισκέπτες, αφού μεταξύ άλλων φιλοξενεί και το Φεστιβάλ Φιλίππων.
Στόχος του δήμου, όπως τονίζει και ο δήμαρχος Κώστας Χατζηεμμανουήλ, είναι μεταξύ άλλων, τα μαρμάρινα μέρη του θεάτρου, όπως το κοίλο, η σκηνή και οι δύο πάροδοι να αντικατασταθούν με λευκό μάρμαρο Θάσου, σύμφωνα με την αρχική κατασκευή του στην αρχαιότητα. Το έργο υλοποιεί ο δήμος σε συνεργασία με την ΙΗʼ Εφορία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας.

Το έργο στο αρχαίο θέατρο της Θάσου περιλαμβάνει την αναστήλωση του κοίλου, την αναστήλωση της σκηνής που θα φτάσει μέχρι το επιστήλιο καθώς επίσης την αναστήλωση των δύο παρόδων και την κατασκευή βοηθητικών κτισμάτων όπως αναψυκτηρίου, παρασκηνίων, χώρων υγιεινής, προσβάσεων για ΑΜΕΑ, χώρους φροντιστή φωτισμού και φυλάκιο, κατασκευή συστήματος πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης.  Πηγή: naftemporiki.gr  Πέμπτη, 28-03-2013

Τιμή σε τέσσερις αρχαιολόγους από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Η εκδήλωση πραγματοποιείται στις 4 μμ, την Πέμπτη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  28/03/2013 ΤΟ ΒΗΜΑ,  Θερμού Μαρία

 

  Τέσσερις αρχαιολόγους,  που με τη  ζωή  και το  έργο  τους  λάμπρυναν την   αρχαιολογική  επιστήμη στη  χώρα  μας,  προωθώντας   την  έρευνα  και τη  μελέτη  του  αρχαίου  ελληνικού πολιτισμού τιμά την Πέμπτη 28 Μαρτίου το  Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Μία  εξαιρετική πρωτοβουλία απότισης φόρου  τιμής σε επιστήμονες  που  εργάσθηκαν με  πάθος  επί  δεκαετίες  για την ανάδειξη, την προστασία και την μελέτη του αρχαίου  ελληνικού πολιτισμού σε  συνθήκες δύσκολες και αντιμέτωποι με πρωτόγνωρα προβλήματα. Πρόκειται για τον διαπρεπή επιγραφολόγο  κ.  Χαράλαμπο  Κριτζά,  επίτιμο διευθυντή του  Επιγραφικού  Μουσείου της Αθήνας,  το  οποίο  επί των  ημερών  του  έλαβε νέα  ώθηση, αλλά  και επιστήμονα,  του  οποίου η  γνώση  και  η  γνώμη έχουν βαρύνουσα  σημασία στον  τομέα της  ανάγνωσης  και  ερμηνείας αρχαίων επιγραφών. Τον  αρχαιολόγο κ.  Ιωάννη Χριστοδούλου,  επίτιμο εφορο Αρχαιοτήτων  σήμερα,  το  έργο  του  οποίου στα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα στην Ρόδο έχει μείνει ως παρακαταθήκη στους  νεώτερους.  Τον νομισματολόγο κ.  Ιωάννη Τουράτσογλου,  επίτιμο διευθυντή του  Νομισμασικού  Μουσείου Αθήνας,  έναν  άνθρωπο  του  οποίου η  βαθιά  γνώση του αντικειμένου  και  γενικότερα η ευρυμάθεια υπήρξαν πάντα  πολύτιμα στην μελέτη του αρχαίου  ελληνικού  πολιτισμού.  Και τον αρχαιολόγο κ.  Κωνσταντίνο Τσάκο,  επίτιμο  έφορο Αρχαιοτήτων με μεγάλο ανασκαφικό έργο σε  πολλές  περιοχές  της Ελλάδας αλλά  με ιδιαίτερη  παρουσία  στο  Αιγαίο και κυρίως στη Δήλο  και την Σάμο,  όπου  πέραν των  άλλων ασχολήθηκε διεξοδικά με την προστασία των αρχαιοτήτων.
 Τους  τιμώμενους θα  παρουσιάσουν εξαίρετοι  συνάδελφοί  τους,  συγκεκριμένα τον κ. Κριτζά ο  καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας  κ.  Πάνος  Βαλαβάνης, τον  κ. Παπαχριστοδούλου η επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων  κυρία Μελίνα Φιλήμονος – Τσοποτού και ο  νομικός  κ.  Μανώλης Μακρής, τον  κ.  Τουράτσογλου  ο ομ.  καθηγητής  Πανεπιστημίου  κ. Αθανάσιος Ριζάκης  και ο νομισματολόγος κ. Ιωάννης Στόγιας  και τον κ.  Τσάκο ο καθηγητής κ.  Αγγελος Δεληβορριάς  και  η επίτιμη έφορος Αρχαιοτήτων  κυρία Φωτεινή Ζαφειροπούλου. Θα  ακολουθήσουν ομιλίες των  τιμωμένων.
 Την  εκδήλωση «Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης τιμά»,  που  θα  αρχίσει στις 4μ.μ. θα προλογήσει ο διευθυντής του  Μουσείου Κυκλαδικής  Τέχνης,  καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης ενώ χαιρετισμό θα  απευθύνει  η πρόεδρος  του Ιδρύματος  Νικολάου  και  Ντόλλης Γουλανδρή  κυρία Σάντρα Μαρινοπούλου.

O Ιλισός «ξαναζεί» στον κήπο του Βυζαντινού Μουσείου

Σύνθετα υδάτινα τοπία, δέντρα και γλυπτά η νέα πρόταση για την διαμόρφωσή του

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  28/03/2013   ΤΟ ΒΗΜΑ, Θερμού Μαρία

   

Ρυάκια, ανοιχτές δεξαμενές,  σύνθετα υδάτινα τοπία, δέντρα και  γλυπτά σε υπαίθριες  εκθέσεις συνιστούν την  νέα  πρόταση για την διαμόρφωση του κήπου του Βυζαντινού Μουσείου, που  παραμένει  εδώ και μερικά χρόνια σε  κατάσταση αναμονής, ένα  έργο που έχει καθυστερήσει ανεπίτρεπτα, παρ΄ ότι  όλες οι άλλες εγκαταστάσεις  του μουσείου  έχουν ολοκληρωθεί.
«Ο περιβάλλων χώρος του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, παρά τις εργασίες που έχουν γίνει, απέχει πολύ από το  να  θεωρείται  δημόσιος  κήπος, ανοιχτός στους Αθηναίους», ανέφερε χαρακτηριστικά στη  συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού  Συμβουλίου όπου  εξετάσθηκε _ και εγκρίθηκε _ η νέα μελέτη,  η γενική  γραμματέας  κυρία Λίνα  Μενδώνη. Η  ίδια  μάλιστα  πρόσθεσε,  ότι πρόκειται για «μία εκκρεμότητα που πρέπει να ολοκληρωθεί και μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί, ώστε το έργο να ενταχθεί στην τέταρτη προγραμματική περίοδο». Να  σημειωθεί  εξάλλου,  ότι το  αναψυκτήριο του μουσείου στον περιβάλλοντα χώρο  του είναι  ήδη  έτοιμο  ενώ το πωλητήριο πρόκειται  να αρχίσει σύντομα την λειτουργία του.
Σύμφωνα  με την  νέα  μελέτη  λοιπόν,  την επιστημονική επιμέλεια της  οποίας  είχε  η διευθύντρια του μουσείου  κυρία Αναστασία Λαζαρίδου το νερό  θα  είναι το κυρίαρχο στοιχείο  σ΄ αυτόν τον κήπο   των  20  στρεμμάτων,  σε  ανάμνηση της  κοίτης  του  Ιλισού, ο  οποίος  έχει καταχωθεί _επάνω του διέρχεται η  λεωφόρος  Βασιλέως  Κωνσταντίνου _ αλλά  η διέλευσή  του  υπογείως δεν παύει  να τροφοδοτεί  με  ιδιαίτερη αύρα όλη τη  περιοχή. Εμπνευση προς αυτή την κατεύθυνση έδωσαν γκραβούρες περασμένων εποχών όπου  διασώζεται  η  εικόνα του παριλίσιου τοπίου προ καταχώσεως, αλλά και η  ιδέα δημιουργίας  ενός «βυζαντινού  κήπου»,  ο  οποίος είχε  ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ως  προς τα  είδη των  δέντρων  και  φυτών που περιελάμβανε, προσεγγίζοντας έναν   ιδεατό  τόπο  παραδείσου.
Μία  φρεατοδεξαμενή  η  οποία βρίσκεται στο  βόρειο τμήμα  του κήπου  και παρ΄ ότι κτίσθηκε  επί Τουρκοκρατίας συνδεόταν  με το Πεισιστράτειο σύστημα υδροδότησης της αρχαίας Αθήνας   καθώς  και με το Αδριάνειο υδραγωγείο θα  είναι  η αφετηρία της υδάτινης διαδρομής στον κήπο εν  μέσω ενδημικής  βλάστησης και με πέργκολες, στάσεις  ανάπαυλας  και  φυσικά  ενημερωτικές πινακίδες.
Η  είσοδος  θα  γίνεται  από  δύο  σημεία,  το  ένα  από την Βασ. Κωνσταντίνου  όπου  θα  μπορούν να σταθμεύουν και τουριστικά λεωφορεία και  το  άλλο  από το πλάι της Βασιλίσσης Σοφίας,  δίπλα στο Σαρόγλειο. Αυτή  η είσοδος  εξάλλου  θα  είναι κοινή και με τον  χώρο του  Λυκείου  του Αριστοτέλους,  η  διαμόρφωση  του  οποίου  βρίσκεται σε  εξέλιξη.

Ασκληπιείο Επιδαύρου: Εκεί όπου γίνονταν «θαύματα»

Ομιλία του καθηγητή Βασιλείου Λαμπρινουδάκη στο Μέγαρο Μουσικής

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  28/03/2013   ΤΟ ΒΗΜΑ, Θερμού Μαρία

 

 

Η Ιθμονίκη από την Πελλήνη κοιμήθηκε στο ιερό του Ασκληπιού ζητώντας από το θεό να μείνει έγκυος. Ο Ασκληπιός της είπε, ότι θα εκπληρώσει την επιθυμία της, εκείνη  τον ευχαρίστησε και  φεύγοντας έμεινε πράγματι έγκυος.

Κάποιος είχε έλκος στο στομάχι.  Στο όνειρό του μέσα στο Αβατο είδε ότι παρουσιάσθηκε ο θεός και παράγγειλε στους υπηρέτες που τον συνόδευαν να τον πιάσουν ενώ έφευγε έντρομος και να τον δέσουν. Μετά ο Ασκληπιός έσκισε την κοιλιά του, έβγαλε το έλκος και την έραψε. Αυτόματα τα δεσμά του ασθενούς λύθηκαν. Το πρωί βγήκε υγιής και το δάπεδο του Αβάτου  ήταν  γεμάτο αίματα. Πρόκειται μήπως  για  μία  πρώιμη χειρουργική επέμβαση από τους υπηρέτες του θεού, τους ιερείς δηλαδή;

Στην  ομιλία  του  με τίτλο «Επίδαυρος: Τόπος φροντίδας σώματος και ψυχής» που  δόθηκε  την Πέμπτη το  βράδυ στο  Μέγαρο  Μουσικής ο καθηγητής κ.  Βασίλειος Λαμπρινουδάκης δεν  αφηγήθηκε  μόνον παραδείγματα  ίασης  ασθενών  μέσω της  διαδικασίας της  «εγκοίμησης»  στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου,  το  διασημότερο σε  όλο τον αρχαίο κόσμο  αλλά  εκτός  από την παρουσίαση  της προαιώνιας αγωνίας και των ενεργειών του ανθρώπου για την υγεία του μίλησε  και για την ιστορία  των  ίδιων των μνημείων. 

 «Ο θεραπευτής Ασκληπιός ξεπήδησε στην Επίδαυρο από την πανάρχαιη λατρεία ηρωϊκών προγόνων, που με τον καιρό περιβλήθηκαν θεία δύναμη, έτσι  ώστε  στις αρχές της 1ης π.Χ. χιλιετίας  να  δώσουν τη θέση τους σε έναν Απόλλωνα προστάτη της περιοχής,  τον Απόλλωνα του Μάλου,  Απόλλωνα Μαλεάτα»,  όπως  είπε ο κ. Λαμπρινουδάκης αρχίζοντας  την ιστορία  από την αρχή. Τα  ευρήματα  μάλιστα _διπλοί πελέκεις, ξίφη, λίθινα ρυτά, λατρευτικά δηλαδή αγγεία στο σχήμα του χωνιού για χοές, σφραγιδόλιθοι, πλήθος ειδωλίων και άλλα_ δείχνουν, ότι  η  σημασία της  λατρεία; ξεπερνούσε  πολύ  τα τοπικά όρια. Οι στάχτες του βωμού  εξάλλου,  που βρέθηκαν  γεμάτες από κόκκαλα ζώων  και πλήθος σπασμένων ποτηριών και άλλων αφιερωμάτων δείχνουν καθαρά το τελετουργικό της λατρείας,  που χαρακτηριζόταν από το  δείπνο κατά τη θυσία.

Προς το τέλος του 7ου π.Χ. αιώνα όταν  η  λατρεία  μεταφυτεύθηκε από το  Κυνόρτιο  όπου ήταν αρχικά,  στην μεγάλη πεδινή έκταση όπου βρίσκεται σήμερα, η αναζήτηση της θεϊκής συνδρομής για την υγεία εκφράσθηκε από την αρχή στο νέο ιερό μέσα από δύο παράλληλες, αλληλοσυμπληρούμενες διαδικασίες. Η πρώτη ήταν η παραδοσιακή που μεταφέρθηκε από το χώρο του Απόλλωνος Μαλεάτα, δηλαδή η μετάληψη της θείας τροφής συνοδευόμενη από διαδικασία  που  ελάμβανε χώρα σε ένα μυστηριώδες κτίριο  με  πολλές  φάσεις  στο  κέντρο του ιερού.

Η άλλη ήταν η εγκοίμηση. Η κατεξοχήν θρησκευτική, θεραπευτική πράξη που συνδεόταν ιδιαίτερα με τον Ασκληπιό. Για την εγκοίμηση δημιουργήθηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα μια μεγάλη στοά μονόροφη στο ανατολικό και διώροφη στο δυτι-κό της μέρος, όπου το έδαφος κατέβαινε απότομα . Στην Επίδαυρο την αποκαλούσαν εγκοιμητήριο ή άβατον. Δηλαδή χώρο στον οποίο δεν μπαίνει κανείς, χωρίς τη θεία άδεια. Ο ασθενής επισκεπτόταν το ναό του θεού, όπου ιέρειες έψαλλαν τον παιάνα και έμπαινε στο Αβατο, στο μονώροφο μέρος,  όπου ετοιμαζόταν ψυχικά  για να κοιμηθεί και να δει στο όνειρό του το θεό.  

Οπως  είπε ο κ. Λαμπρινουδάκης «Στην ετοιμασία βοηθούσε, με την αυθυποβολή που προκαλούσε, και η ανάγνωση των πολυπληθών θαυμάτων του θεού τα οποία ήταν γραμμένα πάνω σε μεγάλες στήλες μέσα στο Αβατο. Οταν ήταν έτοιμος ο ασθενής - ικέτη του θεού, αποκαλούσε τον εαυτό του -, αφού έκανε μια νυχτερινή θυσία, κατέβαινε στο ισόγειο - ουσιαστικά υπόγειο - του Αβάτου και κοιμόταν κατά γης, πάνω στο δέρμα του ζώου που θυσίασε αποβραδύς. Στο όνειρό του τον επισκεπτόταν ο θεός και είτε τον γιάτρευε με τα χέρια του είτε του έδινε κάποιο φάρμακο ή απλά του έλεγε τί πρέπει να κάμει για να γίνει καλά. Αλλοτε πάλι το ρόλο του τον αναλάμβανε ένα ιερό του ζώο, συνήθως το φίδι».

Δεν παρέλειψε  μάλιστα  να σημειώσει  ότι  αυτή η πλούσια εμπειρία, που αποκτήθηκε δίπλα στην αγωνιώδη επίκληση του θείου για θεραπεία δημιούργησε πραγματική ιατρική γνώση. «Και μολονότι η Επίδαυρος έμεινε ως το τέλος προσανατολισμένη στον θείο γιατρό, από το 2ο π.Χ. αιώνα γνωρίζουμε οικογένειες γιατρών στην Επίδαυρο που ασκούσαν ιατρική έξω από το ιερό. Στην αρχή του δρόμου από την πόλη της Επιδαύρου προς το ιερό ανασκάφηκε τάφος μιας οικογένειας γιατρών. Διατηρήθηκε άθικτος ο θάλαμός του,  με τρεις σαρκοφάγους μέσα,  με τους νεκρούς και τα ιατρικά εργαλεία τους», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ιδιαίτερη  αναφορά  έκανε  εξάλλου ο ομιλήτης για το  θέατρο της αρχαίας  Επιδαύρου  που  δημιουργήθηκε για να  φιλοξενεί τελετές και  λατρευτικά  δρώμενα, μουσικούς,  ωδικούς και δραματικούς αγώνες, που αποτελούσαν τμήμα της λατρείας και εργαλείο της καλλιέργειας του νου και της ψυχής. Αλλωστε τέτοιες μορφές λατρείας και ψυχικής καλλιέργειας είχαν αναπτυχθεί στο Ασκληπιείο πολύ πριν από την κατασκευή του θεάτρου,  όπως  μαρτυρεί και η αναφορά του Πλάτωνα,  που  λέει, ότι τον 5ο ήδη π.Χ. αιώνα τελούνταν αγώνες ραψωδών και μουσικών.

Διευθυντής των ανασκαφών της  Αρχαιολογικής Εταιρείας στο ιερό του Απόλλωνα Μαλεάτα από το 1974 και κυρίως   πρόεδρος από το 1984, της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου του Υπουργείου Πολιτισμού ο κ. Λαμαπρινουδάκης δεν μπορούσε να μην αναφερθεί και στην διαδικασία συντήρησης και ανάδειξης των μνημείων της Επιδαύρου και των δύο ιερών,  έργα τα οποία έχουν οδηγήσει πραγματικά στη ριζική αλλαγή της φυσιογνωμίας του αρχαιολογικού χώρου.

Cyprus Cultural Destruction

The pillage, destruction and desecration of Cyprus' religious and cultural heritage in the occupied parts of Cyprus by Turkey has been brought about by the continuing occupation of more than a third of the island's territory and has led to incalculable loss.
Unfortunately, every effort undertaken by The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) authorities to protect the cultural heritage of Cyprus has been unsuccessful. This has been due to the unwillingness of the Turkish occupation army to comply with international conventions.


A detailed report on the condition of the monuments in the occupied part of Cyprus, prepared in 1975 by the Canadian representative of UNESCO in Cyprus, J. Dalibard, was not published, as a result of Turkish intervention.


Various documents confirm that during the Turkish military invasion and during the following thirty-six years of occupation, a plethora of archaeological and religious sites have been damaged.  The destruction of historic monuments and the desecration of religious sites are important issues for the people of Cyprus.  These monuments and religious places represent a significant part of Cyprus’ vast cultural and religious heritage.  For years, the Government of the Republic of Cyprus and the Church of Cyprus have tried, before various forums, to disseminate information on the destruction of their cultural property and to repatriate the stolen artifacts which were taken from religious sites in the northern part of Cyprus.

           
   





  












The practises of the Turkish occupation army, which inter alia include the following, should be condemned by the international community:

• The willful desecration, pillage, looting and destruction of around 500 churches and religious sites belonging to the Greek-Orthodox Autocephalous Churchof Cyprus, the Greek-Orthodox Patriarchate of Jerusalem, the Holy Monastery of St. Catherine in Sinai, the Roman Catholic Church, the Catholic-ArmenianChurch, the Catholic-Maronite Church, the Jewish community, as well as the Protestant Church, along with their cemeteries;
• The conversion of a considerable number of Christian churches into military camps, mosques, stables, hencoops, oxen and sheep-stalls;
• The usage, today, of some of Christian Churches as wheat-chambers, store rooms and granaries;
• The renting or sale of some of Christian Churches to private individuals, who use them as art studios, carpentry workshops, parking stations, coffee shops, residences, cultural centres, gymnasia, ceramics workshops, hotels, pubs, theatres, nightclubs, museums, ottoman baths (hamam), sports clubs and dancing schools; and,
• The fundamental and massive violations of human rights and religious freedoms in Cyprus, as a direct result from the continuing Turkish military occupation.

This website contains an on line petition requesting that the religious rights and freedoms of the people of Cyprus be respected by the Government of Turkey; that the cultural artifacts be repatriated; and, that the cultural monuments in the occupied territory of Northern Cyprus be preserved.

What We Ask

We invite you to forward this website to your friends and family and sign the petition by clicking on the “Sign the Petition” now.

Cyprus Cultural Destrcution UNESCO Petition

  

Αγαπητοί φίλοι και συνάδελφοι,

η Κύπρος έχει ΑΜΕΣΗ ανάγκη τη βοήθεια όλων, όχι μόνο για να επιβιώσει οικονομικά αλλά και για να περισώσει ό,τι μπορεί από την πολιτιστική της κληρονομιά στα κατεχόμενα!  Όπως βλέπετε από το παρακάτω σημείωμα, για να παρέμβει η UNESCO χρειάζεται η συγκέντρωση  υπογραφών. Δεν είναι ώρα να σχολιαστεί η τακτική, αλλά να βοηθήσουμε να γίνει σύντομα η συζήτηση και να μη χαθεί η ευκαιρία για φέτος!
Προωθήστε το παντού ΑΜΕΣΩΣ παρακαλώντας να ανοίξουν τον παρακάτω σύνδεσμο και να υπογράψουν την αίτηση τάχιστα, γιατί στις 31 Μαρτίου λήγει η προθεσμία για φέτος!

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς από Κύπρο

Δημ. Δ. Τριανταφυλλόπουλος
τ. Καθηγ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας
Πανεπιστημίου Κύπρου

http://www.cyprusculturaldestruction.com/

Ο Ελληνας που έσωσε τη Ρωσική Πρωτοπορία

 

Η Θεσσαλονίκη τιμά τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιώργου Κωστάκη (1913-1990)

Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που κατέχει 1.277 πολύτιμα έργα από τη συλλογή του, οργανώνει μια μεγάλη έκθεση-αφιέρωμα

Της Βασιλικής Τζεβελέκου/ Εφημερίδα των Συντακτών/28-3-2013
Ο πίνακας «Η πράσινη λωρίδα» της Ολγας Ροζάνοβα, που αντίκρισε ακουμπισμένον στο πάτωμα ενός παλαιοπωλείου το 1946, μαγνήτισε το βλέμμα του Γιώργου Κωστάκη. Ηταν μια πράσινη φωσφορίζουσα λωρίδα πάνω σε λευκό φόντο. Δεν είχε ξαναδεί ποτέ στη ζωή του κάτι τέτοιο. Αναρωτήθηκε αν ήταν ολοκληρωμένο έργο ή αν ο καλλιτέχνης δεν είχε προλάβει να το τελειώσει. Οταν ο πωλητής τού είπε ότι έτσι ζωγράφιζαν τότε, το 1916 δηλαδή, ο Γιώργος Κωστάκης το αγόρασε αμέσως.

Λάτρης της τέχνης από τα νεανικά του χρόνια και προικισμένος με σπάνιο ένστικτο, άρχισε έκτοτε ν’ αναζητά, να βρίσκει, ν’ αγοράζει, να συλλέγει μεθοδικά και με πάθος έργα της ρωσικής πειραματικής τέχνης των αρχών του 20ού αιώνα. «On camera» είχε πει για τα παραγνωρισμένα, έως κάποια εποχή, έργα των Ρώσων Πρωτοπόρων και την τέχνη τους: «Οι άνθρωποι που θα τη χρειάζονταν θα την εκτιμούσαν κάποια μέρα». Κι όπως αποδείχτηκε, ο λόγος του ήταν προφητικός.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιώργου Κωστάκη. Σ’ εκείνον οφείλουμε τη διάσωση και την προώθηση της Ρωσικής Πρωτοπορίας διεθνώς. Κι εμείς οι Ελληνες ακόμα περισσότερα. Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης τιμά τη μνήμη του με μια μεγάλη έκθεση-αφιέρωμα, πολλές παράλληλες εκδηλώσεις κι έναν κύκλο μαθημάτων με θέμα τη Ρωσική Πρωτοπορία.

Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κατέχει 1.277 πολύτιμα έργα Ρωσικής Πρωτοπορίας (ζωγραφικής, γλυπτικής, σχέδια και κατασκευές) της περίφημης και πασίγνωστης Συλλογής Κωστάκη. Αγοράστηκαν το 1977 από το ελληνικό κράτος έναντι 14,2 δισ. δραχμών (περίπου 70,2 εκατ. ευρώ), το μεγαλύτερο ποσό που έχει επενδύσει στην αγορά έργων τέχνης. Κι ευτυχώς εκείνη η ευκαιρία δεν χάθηκε, γιατί σήμερα είναι μία από τις σημαντικότερες συλλογές σε διεθνές επίπεδο, μέρος της οποίας συχνά ταξιδεύει στα μουσεία του εξωτερικού.

Από τις 5 Απριλίου κι έως τα τέλη Δεκεμβρίου μεγάλο μέρος της θα εκτεθεί στους χώρους του ΚΜΣΤ, στη Μονή Λαζαριστών. Πρόκειται για μεγάλης κλίμακας παρουσίαση της συλλογής και του αρχείου Κωστάκη. Η έκθεση αναπτύσσεται μέσα από ποικίλες μονογραφικές παρουσιάσεις καλλιτεχνών και τονίζονται οι επιμέρους ενότητες της συλλογής. Αρχικά θα εκτεθούν 350 με 400 έργα απ’ όλο το φάσμα των έργων της. Μέρος της έκθεσης θα ανανεωθεί τον Σεπτέμβριο με την προσθήκη περίπου άλλων 100 έργων.

«Ειδικά τα σχέδια δεν μπορούν να μείνουν εκτεθειμένα για περισσότερο από τρεις-τέσσερις μήνες. Πρέπει να φυλάσσονται σε ειδικές συνθήκες. Θα κρατήσουμε κάποιους βασικούς πίνακες και θα ανανεώσουμε τα έργα, ώστε να πλησιάσουμε τουλάχιστον τα 500 συνολικά» μας εξηγεί η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του ΚΜΣΤ και επιμελήτρια της έκθεσης μαζί με την Αγγελική Χαριστού. «Στην έκθεση δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στον ίδιο τον συλλέκτη. Εχει οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδεικνύεται η συλλεκτική του μέθοδος. Τι ήταν αυτό που τον ενδιέφερε, ποιους καλλιτέχνες αγαπούσε περισσότερο».

Ο ίδιος δήλωνε ότι αγαπημένη του ήταν η Λιούμποφ Πόποβα κι είχε συλλέξει τόσα έργα της ώστε σήμερα «δεν μπορεί να γίνει πουθενά στον κόσμο έκθεση χωρίς τη δική μας συμβολή», όπως λέει η Μαρία Τσαντσάνογλου. «Κατέχουμε περισσότερα από 250 έργα της μαζί με ενότητες άλλων καλλιτεχνών, που ανακάλυψε ο Κωστάκης. Είναι σίγουρο ότι αν δεν υπήρχε ο Κωστάκης, δεν θα ξέραμε τόσα πολλά γι’ αυτούς». Και εξηγεί ότι ο συλλέκτης πίστευε ότι η Ρώσικη Πρωτοπορία «ήταν ένας στρατός με στρατηγούς και στρατιώτες. Δεν θα υπήρχε αυτό το αισθητικό φαινόμενο αν δεν υπήρχε αυτός ο καλά οργανωμένος στρατός, καθώς οι λιγότερο γνωστοί ζωγράφοι έχουν συνεισφέρει εξίσου πολλά στα αισθητικά πειράματα της Ρώσικης Πρωτοπορίας».

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Αλεξάντρ Ρότσενκο, από τους πιο γνωστούς πλέον στον κόσμο. Οταν ο Γιώργος Κωστάκης έφυγε από τη Μόσχα το 1977 άφησε στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ σημαντικό μέρος της συλλογής του. Οι άνθρωποι της Επιτροπής της Πινακοθήκης τού είχαν πει να πάρει μαζί του όλα τα έργα του Ρότσενκο, καθώς η ζωγραφική του είχε αποκηρυχθεί. Χάρη στον Κωστάκη το ΚΜΣΤ Θεσσαλονίκης κατέχει εξαιρετικά σπάνια έργα του κι είναι το μοναδικό στον κόσμο. «Ο Κωστάκης έσωσε μια σημαντική τέχνη από την καταστροφή και τη λήθη» καταλήγει η Μαρία Τσαντσάνογλου.

Η έκθεση θα πλαισιωθεί από πολλές παράλληλες εκδηλώσεις και θα αποτελέσει πεδίο διαλόγου για ορισμένους καλλιτέχνες που θα συμμετέχουν στην 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

v.tzevelekou@efsyn.gr

ΙNFO: «Η Συλλογή Κωστάκη και η Ρώσικη Πρωτοπορία. 100 Χρόνια από τη Γέννηση του Συλλέκτη» 5 Απριλίου-29 Δεκεμβρίου, ΚΜΣΤ, Μονή Λαζαριστών, Κολοκοτρώνη 21, Θεσσαλονίκη, τηλ: 2310-589141

Τα θαμμένα αγάλματα του πολέμου

28.3.2013 ΑΘΗΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ Τα θαμμένα αγάλματα του πολέμου Επί έξι μήνες πριν από την εισβολή των Γερμανών μια ομάδα από εργάτες και αρχαιολόγους έσκαβε τα δάπεδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για να θάψει εκεί ό,τι πολυτιμότερο έχει η Αθήνα: τους κούρους και τις ληκύθους της. Πηγή: www.lifo.gr

Lifo , 28.3.2013/ ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ  

Επί έξι μήνες πριν από την εισβολή των Γερμανών μια ομάδα από εργάτες και αρχαιολόγους έσκαβε τα δάπεδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για να θάψει εκεί ό,τι πολυτιμότερο έχει η Αθήνα: τους κούρους και τις ληκύθους της.

 

Την Κυριακή 27 Απριλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής κατέλαβαν την Αθήνα. Την επομένη, νωρίς το πρωί, οι Γερμανοί αξιωματικοί που ανέβηκαν με φόρα τα μαρμάρινα σκαλιά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου διαπίστωσαν με έκπληξη ότι παραλάμβαναν ένα κτίριο άδειο. Δεν βρήκαν πουθενά ούτε ίχνος από τα χιλιάδες πολύτιμα εκθέματα που κοσμούσαν το μεγαλύτερο μουσείο της χώρας τα προηγούμενα εξήντα χρόνια της λειτουργίας του. Αντί για αγάλματα, στέκονταν μπροστά τους παγωμένοι και ανέκφραστοι οι λιγοστοί αρχαιολόγοι και οι φύλακες που είχαν βάρδια εκείνη την ώρα. Στις επίμονες ερωτήσεις τους, εκείνοι απάντησαν σιβυλλικά, ότι τα αρχαία είναι εκεί όπου όλοι γνωρίζουν, κάτω από τη γη. Και είναι αλήθεια ότι τα αρχαία είχαν μόλις επιστρέψει ξανά στο χώμα, δηλαδή στη μοναδική κιβωτό του κόσμου στην οποία θα μπορούσαν να παραμείνουν ασφαλή. Η εύθραυστη ευρωπαϊκή τάξη του Μεσοπολέμου ήταν αισθητή στις ελληνικές κυβερνήσεις πολύ καιρό πριν από την κήρυξη του πολέμου. Από το 1937 η κυβέρνηση Μεταξά είχε ξεκινήσει αλληλογραφία με τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων του υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, προκειμένου να εκπονηθεί από κοινού ένα πλήρες σχέδιο διαφύλαξης των αρχαίων από τις αεροπορικές επιδρομές και από το ενδεχόμενο των οδομαχιών εντός των πόλεων. Στην επίμονη απαίτηση του κράτους να συνταχθούν κατάλογοι και να ταξινομηθούν τα αρχαία σε κατηγορίες με βάση τη σπουδαιότητά τους οι αρχαιολόγοι της Υπηρεσίας υποστήριζαν σταθερά ότι δεν υπήρχε δυνατότητα επιλογής και ότι όλα τα αρχαία (εκτεθειμένα και αποθηκευμένα) έπρεπε να διασωθούν σε περίπτωση πολέμου. Μάλιστα, ο Νικόλαος Κυπαρίσσης, Έφορος Αρχαιοτήτων Αθηνών (Αττικής και Μεγαρίδος εκτός Πειραιώς), σε εμπιστευτική του έκθεση προς το υπουργείο στις 11 Αυγούστου 1937 αναφέρει ότι, αντί να δαπανηθούν μεγάλα ποσά για την κατασκευή καταφυγίων για ορισμένα από τα αρχαία, θα ήταν προτιμότερο να μεταφερθούν σε νέους χώρους φύλαξης, ασφαλείς από φωτιά και βομβιστικές επιθέσεις, σε κηρυγμένες «αρχαιολογικές πόλεις», οι οποίες με διεθνείς συμβάσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ιερές και απαραβίαστες. Και υπέδειξε την περιοχή της Ακρόπολης ως μία από αυτές. Ωστόσο, η πραγματικότητα διέλυσε τις ελπίδες και τις λιγοστές αμφιβολίες για το επερχόμενο κακό. Οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση του κινδύνου των καταστροφών εντείνονταν με την πάροδο του χρόνου. Στις 18 Ιουνίου 1940 ο υφυπουργός Παιδείας Ν. Σπέντζας ανακοίνωσε με εμπιστευτικό του έγγραφο ότι «Από σήμερον απαγορεύομεν την χορήγησιν κανονικών αδειών, κατόπιν αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου». Με την κήρυξη του πολέμου τέσσερις μήνες μετά, η Αρχαιολογική Υπηρεσία αντέδρασε αστραπιαία. Με έγγραφό της στις 11 Νοεμβρίου 1940 που απεστάλη σε όλες τις τοπικές διευθύνσεις, εξέδωσε ειδικές τεχνικές οδηγίες «διά την προστασίαν των αρχαίων των διαφόρων μουσείων από τους εναερίους κινδύνους». Σε αυτές προβλέπονταν δύο τρόποι ασφάλισης των ογκωδών και μη μετακινήσιμων εκθεμάτων. Ο πρώτος ήταν «διά της περικαλύψεως του αγάλματος διά γαιοσάκκων, αφ' ου προηγουμένως τούτο περιβληθή δι' ενός ξυλίνου ικριώματος επενδεδυμένου διά σανίδων ως το υπόδειγμα» και ο δεύτερος, που προκρίθηκε ως αποτελεσματικότερος, με την κατάχωση των αγαλμάτων εντός του δαπέδου της αίθουσας ή στην αυλή του μουσείου ή σε περιφραγμένες αυλές και υπόγεια δημόσιων ιδρυμάτων. Η μέθοδος της κατάχωσης, μάλιστα, δινόταν με κάθε λεπτομέρεια. Τα αγάλματα έπρεπε να αποτεθούν στον πυθμένα του ορύγματος που ήταν επενδεδυμένο με οπλισμένο σκυρόδεμα, σε οριζόντια θέση (σαν νεκρά σώματα σε τάφο), να καλυφθούν με αδρανή υλικά και το όρυγμα να σφραγιστεί με πλάκα τσιμέντου. Για τα χάλκινα και για τα πήλινα προβλεπόταν η φύλαξη εντός κιβωτίων επενδεδυμένων με κερόχαρτο ή πισσόχαρτο για τον φόβο της υγρασίας. Πηγή: www.lifo.gr

Την Κυριακή 27 Απριλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής κατέλαβαν την Αθήνα. Την επομένη, νωρίς το πρωί, οι Γερμανοί αξιωματικοί που ανέβηκαν με φόρα τα μαρμάρινα σκαλιά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου διαπίστωσαν με έκπληξη ότι παραλάμβαναν ένα κτίριο άδειο. Δεν βρήκαν πουθενά ούτε ίχνος από τα χιλιάδες πολύτιμα εκθέματα που κοσμούσαν το μεγαλύτερο μουσείο της χώρας τα προηγούμενα εξήντα χρόνια της λειτουργίας του. Αντί για αγάλματα, στέκονταν μπροστά τους παγωμένοι και ανέκφραστοι οι λιγοστοί αρχαιολόγοι και οι φύλακες που είχαν βάρδια εκείνη την ώρα. Στις επίμονες ερωτήσεις τους, εκείνοι απάντησαν σιβυλλικά, ότι τα αρχαία είναι εκεί όπου όλοι γνωρίζουν, κάτω από τη γη. Και είναι αλήθεια ότι τα αρχαία είχαν μόλις επιστρέψει ξανά στο χώμα, δηλαδή στη μοναδική κιβωτό του κόσμου στην οποία θα μπορούσαν να παραμείνουν ασφαλή. Η εύθραυστη ευρωπαϊκή τάξη του Μεσοπολέμου ήταν αισθητή στις ελληνικές κυβερνήσεις πολύ καιρό πριν από την κήρυξη του πολέμου. Από το 1937 η κυβέρνηση Μεταξά είχε ξεκινήσει αλληλογραφία με τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων του υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, προκειμένου να εκπονηθεί από κοινού ένα πλήρες σχέδιο διαφύλαξης των αρχαίων από τις αεροπορικές επιδρομές και από το ενδεχόμενο των οδομαχιών εντός των πόλεων. Στην επίμονη απαίτηση του κράτους να συνταχθούν κατάλογοι και να ταξινομηθούν τα αρχαία σε κατηγορίες με βάση τη σπουδαιότητά τους οι αρχαιολόγοι της Υπηρεσίας υποστήριζαν σταθερά ότι δεν υπήρχε δυνατότητα επιλογής και ότι όλα τα αρχαία (εκτεθειμένα και αποθηκευμένα) έπρεπε να διασωθούν σε περίπτωση πολέμου. Μάλιστα, ο Νικόλαος Κυπαρίσσης, Έφορος Αρχαιοτήτων Αθηνών (Αττικής και Μεγαρίδος εκτός Πειραιώς), σε εμπιστευτική του έκθεση προς το υπουργείο στις 11 Αυγούστου 1937 αναφέρει ότι, αντί να δαπανηθούν μεγάλα ποσά για την κατασκευή καταφυγίων για ορισμένα από τα αρχαία, θα ήταν προτιμότερο να μεταφερθούν σε νέους χώρους φύλαξης, ασφαλείς από φωτιά και βομβιστικές επιθέσεις, σε κηρυγμένες «αρχαιολογικές πόλεις», οι οποίες με διεθνείς συμβάσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ιερές και απαραβίαστες. Και υπέδειξε την περιοχή της Ακρόπολης ως μία από αυτές. Ωστόσο, η πραγματικότητα διέλυσε τις ελπίδες και τις λιγοστές αμφιβολίες για το επερχόμενο κακό. Οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση του κινδύνου των καταστροφών εντείνονταν με την πάροδο του χρόνου. Στις 18 Ιουνίου 1940 ο υφυπουργός Παιδείας Ν. Σπέντζας ανακοίνωσε με εμπιστευτικό του έγγραφο ότι «Από σήμερον απαγορεύομεν την χορήγησιν κανονικών αδειών, κατόπιν αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου». Με την κήρυξη του πολέμου τέσσερις μήνες μετά, η Αρχαιολογική Υπηρεσία αντέδρασε αστραπιαία. Με έγγραφό της στις 11 Νοεμβρίου 1940 που απεστάλη σε όλες τις τοπικές διευθύνσεις, εξέδωσε ειδικές τεχνικές οδηγίες «διά την προστασίαν των αρχαίων των διαφόρων μουσείων από τους εναερίους κινδύνους». Σε αυτές προβλέπονταν δύο τρόποι ασφάλισης των ογκωδών και μη μετακινήσιμων εκθεμάτων. Ο πρώτος ήταν «διά της περικαλύψεως του αγάλματος διά γαιοσάκκων, αφ' ου προηγουμένως τούτο περιβληθή δι' ενός ξυλίνου ικριώματος επενδεδυμένου διά σανίδων ως το υπόδειγμα» και ο δεύτερος, που προκρίθηκε ως αποτελεσματικότερος, με την κατάχωση των αγαλμάτων εντός του δαπέδου της αίθουσας ή στην αυλή του μουσείου ή σε περιφραγμένες αυλές και υπόγεια δημόσιων ιδρυμάτων. Η μέθοδος της κατάχωσης, μάλιστα, δινόταν με κάθε λεπτομέρεια. Τα αγάλματα έπρεπε να αποτεθούν στον πυθμένα του ορύγματος που ήταν επενδεδυμένο με οπλισμένο σκυρόδεμα, σε οριζόντια θέση (σαν νεκρά σώματα σε τάφο), να καλυφθούν με αδρανή υλικά και το όρυγμα να σφραγιστεί με πλάκα τσιμέντου. Για τα χάλκινα και για τα πήλινα προβλεπόταν η φύλαξη εντός κιβωτίων επενδεδυμένων με κερόχαρτο ή πισσόχαρτο για τον φόβο της υγρασίας. Πηγή: www.lifo.gr

Την Κυριακή 27 Απριλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής κατέλαβαν την Αθήνα. Την επομένη, νωρίς το πρωί, οι Γερμανοί αξιωματικοί που ανέβηκαν με φόρα τα μαρμάρινα σκαλιά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου διαπίστωσαν με έκπληξη ότι παραλάμβαναν ένα κτίριο άδειο. Δεν βρήκαν πουθενά ούτε ίχνος από τα χιλιάδες πολύτιμα εκθέματα που κοσμούσαν το μεγαλύτερο μουσείο της χώρας τα προηγούμενα εξήντα χρόνια της λειτουργίας του. Αντί για αγάλματα, στέκονταν μπροστά τους παγωμένοι και ανέκφραστοι οι λιγοστοί αρχαιολόγοι και οι φύλακες που είχαν βάρδια εκείνη την ώρα. Στις επίμονες ερωτήσεις τους, εκείνοι απάντησαν σιβυλλικά, ότι τα αρχαία είναι εκεί όπου όλοι γνωρίζουν, κάτω από τη γη. Και είναι αλήθεια ότι τα αρχαία είχαν μόλις επιστρέψει ξανά στο χώμα, δηλαδή στη μοναδική κιβωτό του κόσμου στην οποία θα μπορούσαν να παραμείνουν ασφαλή. Η εύθραυστη ευρωπαϊκή τάξη του Μεσοπολέμου ήταν αισθητή στις ελληνικές κυβερνήσεις πολύ καιρό πριν από την κήρυξη του πολέμου. Από το 1937 η κυβέρνηση Μεταξά είχε ξεκινήσει αλληλογραφία με τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων του υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, προκειμένου να εκπονηθεί από κοινού ένα πλήρες σχέδιο διαφύλαξης των αρχαίων από τις αεροπορικές επιδρομές και από το ενδεχόμενο των οδομαχιών εντός των πόλεων. Στην επίμονη απαίτηση του κράτους να συνταχθούν κατάλογοι και να ταξινομηθούν τα αρχαία σε κατηγορίες με βάση τη σπουδαιότητά τους οι αρχαιολόγοι της Υπηρεσίας υποστήριζαν σταθερά ότι δεν υπήρχε δυνατότητα επιλογής και ότι όλα τα αρχαία (εκτεθειμένα και αποθηκευμένα) έπρεπε να διασωθούν σε περίπτωση πολέμου. Μάλιστα, ο Νικόλαος Κυπαρίσσης, Έφορος Αρχαιοτήτων Αθηνών (Αττικής και Μεγαρίδος εκτός Πειραιώς), σε εμπιστευτική του έκθεση προς το υπουργείο στις 11 Αυγούστου 1937 αναφέρει ότι, αντί να δαπανηθούν μεγάλα ποσά για την κατασκευή καταφυγίων για ορισμένα από τα αρχαία, θα ήταν προτιμότερο να μεταφερθούν σε νέους χώρους φύλαξης, ασφαλείς από φωτιά και βομβιστικές επιθέσεις, σε κηρυγμένες «αρχαιολογικές πόλεις», οι οποίες με διεθνείς συμβάσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ιερές και απαραβίαστες. Και υπέδειξε την περιοχή της Ακρόπολης ως μία από αυτές. Ωστόσο, η πραγματικότητα διέλυσε τις ελπίδες και τις λιγοστές αμφιβολίες για το επερχόμενο κακό. Οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση του κινδύνου των καταστροφών εντείνονταν με την πάροδο του χρόνου. Στις 18 Ιουνίου 1940 ο υφυπουργός Παιδείας Ν. Σπέντζας ανακοίνωσε με εμπιστευτικό του έγγραφο ότι «Από σήμερον απαγορεύομεν την χορήγησιν κανονικών αδειών, κατόπιν αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου». Με την κήρυξη του πολέμου τέσσερις μήνες μετά, η Αρχαιολογική Υπηρεσία αντέδρασε αστραπιαία. Με έγγραφό της στις 11 Νοεμβρίου 1940 που απεστάλη σε όλες τις τοπικές διευθύνσεις, εξέδωσε ειδικές τεχνικές οδηγίες «διά την προστασίαν των αρχαίων των διαφόρων μουσείων από τους εναερίους κινδύνους». Σε αυτές προβλέπονταν δύο τρόποι ασφάλισης των ογκωδών και μη μετακινήσιμων εκθεμάτων. Ο πρώτος ήταν «διά της περικαλύψεως του αγάλματος διά γαιοσάκκων, αφ' ου προηγουμένως τούτο περιβληθή δι' ενός ξυλίνου ικριώματος επενδεδυμένου διά σανίδων ως το υπόδειγμα» και ο δεύτερος, που προκρίθηκε ως αποτελεσματικότερος, με την κατάχωση των αγαλμάτων εντός του δαπέδου της αίθουσας ή στην αυλή του μουσείου ή σε περιφραγμένες αυλές και υπόγεια δημόσιων ιδρυμάτων. Η μέθοδος της κατάχωσης, μάλιστα, δινόταν με κάθε λεπτομέρεια. Τα αγάλματα έπρεπε να αποτεθούν στον πυθμένα του ορύγματος που ήταν επενδεδυμένο με οπλισμένο σκυρόδεμα, σε οριζόντια θέση (σαν νεκρά σώματα σε τάφο), να καλυφθούν με αδρανή υλικά και το όρυγμα να σφραγιστεί με πλάκα τσιμέντου. Για τα χάλκινα και για τα πήλινα προβλεπόταν η φύλαξη εντός κιβωτίων επενδεδυμένων με κερόχαρτο ή πισσόχαρτο για τον φόβο της υγρασίας. 

Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σήμανε συναγερμός. Με υπουργική απόφαση συστάθηκε η Επιτροπή Απόκρυψης και Ασφάλισης των εκθεμάτων του, με επικεφαλής τρεις Αρεοπαγίτες και μέλη τον γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Γεώργιο Οικονόμο, τον προσωρινό διευθυντή του μουσείου Αναστάσιο Ορλάνδο, τον καθηγητή Σπυρίδωνα Μαρινάτο, τους εφόρους Γιάννη Μηλιάδη και Σέμνη Καρούζου, την επιμελήτρια Ιωάννα Κωνσταντίνου και ορισμένους μηχανικούς και αρχιτέκτονες του υπουργείου. Στην ομάδα προστέθηκαν και εθελοντές, όπως ο διευθυντής του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Otto Walter, ο Βρετανός αρχαιολόγος Allan Wace και o ακαδημαϊκός Σπύρος Ιακωβίδης, που ήταν τότε πρωτοετής φοιτητής Αρχαιολογίας. «Πολύ πρωί, πριν να δύσει η σελήνη, συγκεντρώνονταν στο μουσείο όσοι είχαν αναλάβει την εργασία τούτη. Νύχτα έφευγαν το βράδυ για να πάνε στα σπίτια τους» γράφει χαρακτηριστικά η Σέμνη Καρούζου. Η φύλαξη των γλυπτών γινόταν ανάλογα με το μέγεθος και τη σημασία του καθενός. Τα μεγαλύτερα από αυτά παρατάσσονταν όρθια σε βαθιά ορύγματα που είχαν ανοιχτεί στα δάπεδα των βόρειων αιθουσών του μουσείου, το οποίο ήταν, άλλωστε, θεμελιωμένο πάνω στον μαλακό βράχο. Για την κάθοδο των αγαλμάτων στα ορύγματα χρησιμοποιήθηκαν αυτοσχέδιοι ξύλινοι γερανοί, τους οποίους χειρίζονταν αδιάκοπα οι τεχνίτες του μουσείου. Τα ορύγματα, που έμοιαζαν με πολυάνδρια, δηλαδή με ομαδικούς τάφους, συγκέντρωσαν ένα σαστισμένο πλήθος μορφών, σαν αυτό που εικονίζεται στην πιο πολύτιμη από τις φωτογραφίες του ομώνυμου αρχείου του μουσείου. Ανάμεσα στις μορφές των αγαλμάτων, που στέκονται αμήχανα στον νέο τους τάφο, βρίσκεται κι ένας από τους ανώνυμους πρωταγωνιστές του Έπους της Απόκρυψης. Ένας τεχνίτης του μουσείου που κοιτά αφηρημένα τον φακό. Κι έτσι όπως συμμερίζεται την αβέβαιη μοίρα των ημερών, καταλήγει να μην ξεχωρίζει από το πλήθος τριγύρω. «Αν καμιά ζημιά δεν έγινε στα μάρμαρα, παρόλες αυτές τις μετακινήσεις, οφείλεται τούτο κυριότατα στο ότι προϊστάμενος του συνεργείου των εργατών ήταν τότε, έως και στα πρώτα χρόνια ύστερ' από τον πόλεμο, ο παλαιός, έμπειρος και αφοσιωμένος γλύπτης των ελληνικών μουσείων Ανδρέας Παναγιωτάκης» αφηγείται η Σέμνη Καρούζου. Η δουλειά γινόταν στα υπόγεια του μουσείου. Τα αγάλματα τοποθετούνταν σαν άνθρωποι σε διαδήλωση. «Τον Οκτώβριο του 1940, όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος, μόλις είχα εγγραφεί στο πανεπιστήμιο, πρωτοετής φοιτητής» θυμάται σε συνέντευξή του ο ακαδημαϊκός Σπύρος Ιακωβίδης. «Η απόκρυψη είχε ήδη αρχίσει κι εγώ προσέφερα την εθελοντική μου εργασία. Με έβαλαν σε μία από τις αποθήκες, όπου υπήρχαν τεράστια κασόνια. Η δουλειά μου ήταν να τυλίγω ταναγραίες σε παλιές εφημερίδες και με μεγάλη προσοχή να τις τοποθετώ στα κασόνια. Μετά, τη δουλειά συνέχιζε η ειδική επιτροπή που είχε συσταθεί. Όλοι δουλεύαμε ενάντια στον χρόνο, με τον φόβο της εισβολής των Γερμανών, και βέβαια με τεράστια προσοχή. Οι ταναγραίες τυλίγονταν εύκολα. Όμως τα αγγεία έσπαγαν ακόμα πιο εύκολα... Η δουλειά γινόταν στα υπόγεια του μουσείου. Τα αγάλματα τοποθετούνταν σαν άνθρωποι σε διαδήλωση. Στη συνέχεια χυνόταν πάνω τους άμμος που ξεχώριζε το ένα από το άλλο και τα σκέπαζε και από πάνω έπεφτε πλάκα τσιμέντο. Τα παράθυρα των υπόγειων χώρων τα φράζανε με τσουβάλια από άμμο. Με αυτό τον τρόπο δεν μπορούσαν να πάθουν τίποτε από αεροπορική επιδρομή». Τα ξύλινα κιβώτια με τα πήλινα αγγεία και τα ειδώλια, καθώς και με τα χάλκινα έργα, τοποθετούνταν στις ημιυπόγειες αποθήκες της επέκτασης του μουσείου, που είχε μόλις ολοκληρωθεί προς την οδό Μπουμπουλίνας. Μετά τη συμπλήρωση των χώρων, τα δωμάτια γεμίζονταν μέχρι την οροφή με στεγνή άμμο, προκειμένου να αντέξουν τη διάρρηξη της τσιμεντένιας πλάκας της οροφής τους από ενδεχόμενο βομβαρδισμό. Ένα στιγμιότυπο αυτής της εργασίας του εγκιβωτισμού αποτυπώθηκε σε μία ξεχωριστή φωτογραφία, τη μόνη που εικονίζει τους τεχνίτες του μουσείου σε μια στιγμή ανάπαυλας να κοιτούν ανέκφραστοι τον φακό, ανθρώπους που αναρωτιέται κανείς για την τύχη τους τους σκληρούς μήνες της αθηναϊκής Κατοχής. Η Σέμνη Καρούζου διέσωσε το όνομα ενός από αυτούς: «Σε όλη την εργασία του ξεριζώματος και του εγκιβωτισμού των αρχαίων της Συλλογής Αγγείων και Μικροτεχνημάτων πρωτοστατούσε ο μακαρίτης αρχιτεχνίτης Γεώργιος Κοντογιώργης, ένας από τους τεχνίτες που τόσα προσέφεραν και προσφέρουν στην ανάδειξη και την ασφάλεια των αρχαίων». Ταυτόχρονα με τα αρχαία εγκιβωτίστηκαν και οι πολύτιμοι κατάλογοι του μουσείου, δηλαδή τα βιβλία καταγραφής και τεκμηρίωσης των αρχαιοτήτων του. Τα κιβώτια αυτά παραδοθήκαν στον γενικό ταμία της Τράπεζας της Ελλάδος στις 29 Νοεμβρίου 1940. Στις 17 Απριλίου 1941, στο κεντρικό κατάστημα της ίδιας τράπεζας, υπογράφηκε το πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής των ξύλινων κιβωτίων με τα χρυσά και με τα άλλα πολύτιμα ευρήματα των Μυκηνών. Ήταν η πράξη του τέλους μιας εξάμηνης επιχείρησης που πέτυχε να ασφαλίσει τον αμύθητο πλούτο του μεγαλύτερου μουσείου της χώρας. «Η όψη του μουσείου τον Απρίλη του 1941, γυμνωμένου από όλο το περιεχόμενό του, ήταν μια εικόνα ερήμωσης. Οι τοίχοι γυμνοί, τα δάπεδα πολλών αιθουσών σκαμμένα, οι προθήκες άδειες». Ήταν η εικόνα που αντίκρισαν οι Γερμανοί αξιωματικοί το πρωί της Δευτέρας 28 Απριλίου. Της πρώτης μέρας της αθηναϊκής Κατοχής

 

Στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν το μουσείο δεν παρέμεινε έρημο. Καταλήφθηκε από δημόσιες υπηρεσίες. Στη μεγάλη Μυκηναία Αίθουσα στεγάστηκε η Κρατική Ορχήστρα. Σε ένα μεγάλο μέρος της δυτικής πλευράς, δεξιά από την είσοδο, εγκαταστάθηκε το Κεντρικό Ταχυδρομείο. Στις αίθουσες του πρώτου ορόφου επί της οδού Μπουμπουλίνας λειτούργησαν οι υπηρεσίες του υπουργείου Πρόνοιας, ενώ σε μια αίθουσα του παλαιού κτιρίου προς την οδό Τοσίτσα εγκαταστάθηκε μια ειδική Υγειονομική Υπηρεσία, απ' όπου «περνούσαν υποχρεωτικά δυστυχισμένες νέες γυναίκες, απόκληρες της κοινωνίας» όπως διασώζει η Σέμνη Καρούζου. Σε μια γωνιά του νέου κτιρίου έμεινε λιγοστός χώρος για τα γραφεία των υπαλλήλων του μουσείου, όπου συγκεντρώθηκε η άχρηστη πια σκευή του, το πλήθος των άδειων προθηκών, ορισμένοι πίνακες της Εθνικής Πινακοθήκης και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Σε ένα από τα υπόγεια της νέας πτέρυγας παρασκευαζόταν το συσσίτιο των φυλάκων και των αρχαιολογικών υπαλλήλων, με τα πυκνά ίχνη από τους καπνούς του να παραμένουν μέχρι σήμερα σε σημεία της οροφής. Παρά την απώλεια του χαρακτήρα του, το κτίριο παρέμεινε αλώβητο μέχρι το τέλος της Κατοχής. Ως τις «ημέρες του δεκεμβριανού εφιάλτη», όταν οι «πολυβολισμοί των αεροπλάνων» κατέκαψαν μέρος της ξύλινης στέγης του και ένα τμήμα του πρώτου ορόφου διαμορφώθηκε σε φυλακές των κρατουμένων. Ορισμένοι από τους διάτρητους από τις οβίδες τοίχους διατηρούνται ακόμα και σήμερα, μεταξύ των γραφείων όπου εργάζεται το προσωπικό του Μουσείου. Και παρά τη μακρά και επίπονη αποκατάσταση του κτιρίου και των εκθέσεών του τα μεταπολεμικά χρόνια, ήσαν πολλές οι κρυμμένες εκπλήξεις που έρχονταν σποραδικά στο φως. Ακόμα και η δεύτερη, εκ βάθρων ανακαίνισή του, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, ήταν η αφορμή να ανακαλυφθούν και άλλα από τα καλά θαμμένα μυστικά του. Να ήταν, άραγε, τα τελευταία;

Μνημεία στη σύγχρονη τέχνη: Νοηματοδοτήσεις και παραλλαγές

 

Ημερομηνία: 27/03/2013 20:59

Την Δευτέρα 1 Απριλίου 2013, ώρα 7.15 μμ - Ερμού 134-136, Θησείο (ΗΣΑΠ Θησείου), τηλ. 2103252214, email archaeol@otenet.gr

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
διάλογοι

Την Δευτέρα 1 Απριλίου 2013
ώρα 7.15 μμ
ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ανοίγει τη συζήτηση

Μνημεία στη σύγχρονη τέχνη: νοηματοδοτήσεις και παραλλαγές

Σε συνέχεια της πρώτης συζήτησης με θέμα τον διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ της σύγχρονης τέχνης και των μνημείων όταν η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία συναντά τα μουσειακά εκθέματα ή εντάσσεται στους αρχαιολογικούς χώρους, συνεχίζουν οι  "διάλογοι" που διοργανώνει ο Συλλόγος Ελλήνων Αρχαιολόγων κάθε πρώτη Δευτέρα του μήνα στο κτήριο της οδού Ερμού 134 -136.

Στο πλαίσιο που σήμερα αμφισβητείται η μία και μοναδική ανάγνωση του παρελθόντος, αυτός ο διάλογος ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν με όχημα την τέχνη έχει ως στόχο την ανάδειξη της πολλαπλότητας των νοηματοδοτήσεων και των προσπαθειών οικειοποίησης του παρελθόντος.

Σε αυτή τη συζήτηση εστιάζουμε στις περιπτώσεις όπου η σύγχρονη τέχνη εμπνέεται από την αρχαιότητα, την επανεφευρίσκει και την μεταμορφώνει.

- Ποιοι είναι οι λόγοι που καθιστούν τα μνημεία, και εν γένει την αρχαιότητα, πηγή έμπνευσης για τους σύγχρονους καλλιτέχνες;
- Πώς οι καλλιτέχνες και ποικίλα πεδία παραγωγής της ποπ κουλτούρας πετυχαίνουν να διαμορφώσουν την αντίληψή μας για το παρελθόν;
- Είναι παρωχημένη η στροφή της τέχνης προς την παράδοση; Μια συνειδητή απόρριψη της ιστορικής κληρονομιάς ισοδυναμεί με καλλιτεχνική δύναμη;
- Η σύγχρονη τέχνη παρέχει τα εφόδια για μια εναλλακτική ερμηνεία της αρχαιολογίας συνδέοντάς τη βιωματικά με τη σύγχρονη ανθρώπινη ύπαρξη, με το πέρασμα του χρόνου και –τελικά- με τον τρόπο με τον οποίο οι σύγχρονες πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές μεταβολές επηρεάζουν την ανθρώπινη μορφή;
- Ποιό είναι το στίγμα της νεωτερικής κουλτούρας των σύγχρονων εφαρμοσμένων τεχνών ως φορέα πρόσληψης της αρχαιότητας;
- Ποια η χρήση των μνημείων στη λαϊκή κουλτούρα και το σύγχρονο κιτς; Ενσωμάτωση ή παρεξήγηση;
- Πόσο είναι συναφείς ή μη οι καλλιτεχνικές προσεγγίσεις του παρελθόντος με την αρχαιολογική δραστηριότητα; Τι μπορούμε να κερδίσουμε από αυτό το «παρόν» οι αρχαιολόγοι και όσοι ασχολούνται με το «παρελθόν»;

Συνομιλούν:
Βασίλης Δήμου, αρχαιολόγος υποψήφιος διδάκτωρ στο θέμα "Σύγχρονη Τέχνη και Αρχαιολογία"
Βαγγέλης Βλάχος, εικαστικός
Στέλιος Φαϊτάκης, ζωγράφος
Βασιλική Πλιάτσικα, αρχαιολόγος στη ΓΓ Πολιτισμού, Δρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας, http://consumingantiquity.blogspot.gr/

http://www.facebook.com/events/561946707173409/

Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά από το thepressproject.gr

Μίνα Κωστοπούλου