Θησαυροί ...χαμένοι στην αποθήκη

Εναν «άγνωστο» αρχαιολογικό θησαυρό που προέρχεται από τέσσερις τάφους της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου (τέλος 4ου π.Χ. αιώνα) -οι δύο με πλούσια κτερίσματα, ο τρίτος μνημειακός με είσοδο και ο τέταρτος, ένας μικρός συλημένος- στο παλιό στρατιωτικό αεροδρόμιο του Σέδες στη Θεσσαλονίκη, που είχε αποκαλυφθεί το 1938 από τους σπουδαίους αρχαιολόγους Νίκο Κοτζιά και Χαράλαμπο Μακαρόνα και ένα μεγάλο μέρος του παρέμενε μέχρι τώρα σε κιβώτια στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, φέρνει στην επιφάνεια η διευθύντριά του, Πολυξένη Αδάμ - Βελένη, μαζί με την αρχαιολόγο Ανναρέτα Τουλουμτζίδου.

Ακέραιο χρυσό στεφάνι ελιάς, που εκτίθεται ήδη στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης. Θεωρούνταν ότι προέρχεται από τον τάφο Α του Σέδες, όμως προέρχεται από τον τάφο Β του Τσάγεζι στην περιοχή της Αμφίπολης

Η δημοσίευση της ανασκαφής έγινε μόνο το 1956 με άρθρο του Ν. Κοτζιά στον επετειακό 100ό τόμο της Αρχαιολογικής Εφημερίδας, αλλά τα στοιχεία για τα ευρήματα ήταν περιορισμένα, δεδομένου ότι από τους τέσσερις τάφους ο ένας (τάφος Α) επιχώθηκε κατά της διάρκεια της κατασκευής του υδατόπυργου του αεροδρομίου και οι άλλοι (Β, Γ, Δ) καταχώθηκαν.

Ενα μικρό μέρος των ευρημάτων βρίσκονται από χρόνια στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, πολλά όμως παρέμεναν στα κιβώτια, ακόμη και χωρίς συντήρηση. Ανάμεσά τους χρυσά κοσμήματα, 40 χρυσά φύλλα μυρτιάς από στεφάνι που όμως δεν είναι εύκολο να ανασυσταθεί, χρυσά νήματα, μια λόγχη με σιδερένια αιχμή δόρατος, έναν χάλκινο καθρέφτη, γυναικείες πήλινες προτομές, αλλά και τμήματα από... αρτίδιο, ένα είδος ζυμαριού με αλεύρι, λάδι και μέλι, εύρημα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο.

Ο τάφος Α ανήκε σε γυναίκα, έφερε τα χρυσά φύλλα από στεφάνι μυρτιάς, χρυσά κοσμήματα και χρυσά νήματα υφάσματος. Ο τάφος Β ήταν ο πιο εντυπωσιακός, ανήκε σε άντρα, είχε μόνο τρία ευρήματα, μία λόγχη, ένα πήλινο λυχνάρι και ένα αγγείο. Ο τάφος Γ ανήκε σε γυναίκα, πιθανόν ηλικιωμένη, που δεν κάηκε -βρέθηκαν μέχρι και δόντια της- και έφερε πλούσια ευρήματα, κοσμήματα, αξεσουάρ, αλλά και έναν χάλκινο καθρέφτη.

Τμήματα από το χρυσό στεφάνι μυρτιάς που βρέθηκαν στον τάφο Α. Βρέθηκαν 40 φύλλα, με ορατά ίχνη καύσης. Το στεφάνι δεν έχει ανασυσταθεί

Ενα επίσης ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως σε ένα χαρτοκιβώτιο με αντικείμενα από τον τάφο Α υπήρχε μια ομάδα ελεφαντοστέινων πλακιδίων και διακοσμητικών στοιχείων που δεν είχαν απασχολήσει όλα αυτά τα χρόνια τους αρχαιολόγους. Μετά από έρευνα και μελέτη, κατέληξαν πως πρόκειται για διακοσμητικά στοιχεία από δύο κιβωτίδια, εκ των οποίων το πιο περίτεχνο, σχεδόν μικρογραφία των χρυσών λαρνάκων της Βεργίνας, που έφερε πιθανότατα στο κάλυμμά του δύο γυναικείες μορφές ανάμεσα σε κιονίσκους, την Περσεφόνη, που σώζεται, και πιθανόν τη Δήμητρα.

«Πρόκειται για μια συστάδα τάφων μέσα σε τύμβο, για μέλη της ίδιας οικογένειας, που είχε κάποια οικονομική επιφάνεια», δήλωσε στο «Εθνος» η κ. Τουλουμτζίδου, ενώ η κ. Βελένη μίλησε για «τη χαρά και τη συγκίνηση του αρχαιολόγου που ανακαλύπτει σπουδαία ευρήματα μέσα σε κουτιά».

Ο μικρός κυβωτιόσχημος τάφος Α, στο Σέδες. Περιείχε τμήματα χρυσού στεφάνου, χρυσά κοσμήματα και υπολείμματα πυράς. Η φωτογραφία είναι του 1938.

Το στεφάνι
Μέχρι σήμερα στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης εκτίθεται ένα ακέραιο χρυσό στεφάνι ελιάς, το οποίο θεωρούνταν ότι προέρχεται από τον τάφο Α του Σέδες. Η νέα μελέτη έδειξε ότι προέρχεται από τον τάφο Β του Τσάγεζι στην περιοχή της Αμφίπολης Σερρών. Επίσης, δεν προέρχεται από το Σέδες και ένα χρυσό παραμορφωμένο και ελλιπές ενώτιο με κεφαλή αντιλόπης. Αν και απεικονίζεται στη δημοσίευση των τάφων από τον Ν. Κοτζιά, δεν υπάρχει καμία αναφορά στο άρθρο του, ενώ περιλαμβάνεται στον κατάλογο εγκιβωτισμού μεταλλίνων του 1941 και αναφέρεται ως προέλευσή του το Στίβρεσι Κιλκίς. «Εξάλλου, τυπολογικά ανήκει στους μετά τα μέσα του 3ου π.Χ. αιώνα χρόνους, που είναι ασύμβατη με τη χρονολόγηση των υπόλοιπων ευρημάτων του τάφου και η περιεκτικότητά του σε χρυσό είναι πολύ χαμηλότερη από τα κοσμήματα του τάφου Α στο Σέδες», ανέφερε η κ. Βελένη.

Πήλινο λυχνάρι που βρέθηκε στον μνημειακό τάφο Β στο Σέδες

Ο τάφος Α ήταν μικρός, κυβωτιόσχημος και περιείχε δύο τμήματα χρυσού στεφάνου. Αλλα τμήματα αυτού του στεφανιού βρέθηκαν μαζί με υπολείμματα πυράς πάνω από την κάλυψη του τάφου, μαζί με έναν χάλκινο καθρέφτη, τμήμα χρυσής αλυσίδας, 40 χρυσά φύλλα μυρτιάς με ορατά ίχνη καύσης και σχετικές παραμορφώσεις. Το στεφάνι αυτό έχει ομοιότητες με δύο παρόμοια, ένα από τη Λητή Θεσσαλονίκης και ένα από την Ποτίδαια Χαλκιδικής, που χρονολογούνται στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα.

Από τα ευρήματα του τάφου Α οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η νεκρή κάηκε σε ξύλινη κλίνη με χάλκινες εφηλίδες- διακοσμητικά στοιχεία όμοια με τις κεφαλές καρφιού- φορώντας χρυσοΰφαντο ένδυμα και χρυσά κοσμήματα που διατηρήθηκαν αποσπασματικά. Παραμορφωμένα από την καύση ήταν τα χρυσά νήματα-lemallae υφάσματος, όπως έδειξε η εξέταση με μικροσκόπιο. Ο χάλκινος καθρέφτης μαζί και ένας χάλκινος κάδος ρίχτηκαν στην πυρά, ενώ όπως προέκυψε παρόμοια κάτοπτρα είναι γνωστά από την Αλεξάνδρεια, την Κυδωνία, την Αθήνα, την Ερέτρια κ.α. Τα παλαιότερα είναι δύο κάτοπτρα από την Αθήνα και την Απολλωνία του Πόντου και χρονολογούνται στα 360-350π.Χ.

Λόγχη με σιδερένια αιχμή δόρατος από τον μνημειακό τάφο Β, στον οποίο υπήρχε ταφή άντρα και χάλκινο κάτοπτρο (καθρεφτάκι) που βρέθηκε στα προσωπικά αντικείμενα της ηλικιωμένης νεκρής του τάφου Α

Οκτώ γυναικείες πήλινες προτομές «έντυναν» εξωτερικά τον τάφο Α. Σε έναν νέο άντρα ανήκε ο τάφος Β΄, ο πιο εντυπωσιακός από τους τέσσερις. Ο μνημειώδης θαλαμωτός τάφος, διαστάσεων 2Χ3 μέτρα, με αμφικλινή στέγη και μεγάλο θυραίο άνοιγμα, ήταν συλημένος και βρέθηκαν μόνο μία λόγχη, ένα πήλινο λυχνάρι και ένα αγγείο-πελίκη. Η λόγχη με τη σιδερένια αιχμή δόρατος είναι δύσκολο ακόμη και να συντηρηθεί, αποδίδεται ωστόσο σε κυνηγετική και όχι πολεμική σκευή, κατάλληλη για το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων. Οσο για την ερυθρόμορφη πελίκη, έφερε παράσταση αρματοδρομίας με τέθριππο, ενώ ακέραιο βρέθηκε το πήλινο τροχήλατο αβαφές λυχνάρι, που εκτίθεται στο Μουσείο.

Η πλούσια νεκρή, οι γρύπες και η μεγάλη μάχη

Αναμφισβήτητα ο πιο πλούσιος σε ευρήματα ήταν ο τάφος Γ, ο οποίος εντοπίστηκε τον Ιούλιο του 1938. Εκτός από τα ελεφαντοστέινα αντικείμενα που στόλιζαν τα δύο κιβωτίδια και παραπέμπουν σε μικρογραφία από τις χρυσές λάρνακες της Βεργίνας, εντυπωσιακό είναι και το ελεφαντοστέινο αδράκτι της νεκρής, λίγα θραύσματα του οποίου έχουν βρεθεί, ενώ από το ίδιο υλικό ήταν και το κτένι της. Σύμφωνα με την κ. Βελένη, η αυξημένη χρήση του ελεφαντοστού στη Μακεδονία σημειώνεται μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου στην Ασία.

Στην κεντρική πλευρά της κλίνης υπήρχε παράσταση μάχης Αριμασπών -μυθικό έθνος, σκυθικής προέλευσης, πολεμοχαρείς, μονόφθαλμοι που είχαν τα μαλλιά τους δεμένα με χρυσάφι- και γρυπών, δηλαδή τέσσερα ζεύγη πιθανότατα Αριμασπών και γρυπών, με ελεφαντοστέινα τα κεφάλια και τις ασπίδες των μορφών και τα κεφάλια και φτερά των γρυπών, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα ήταν από επίχρυσο κονίαμα. Είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται το θέμα αυτό (Αριμασποί και γρύπες) σε χρηστική κλίνη με ελεφαντοστέινη διακόσμηση - παρόμοιο θέμα είναι γνωστό μόνο από έναν τάφο στον Αγιο Αθανάσιο Θεσσαλονίκης, αλλά οι μορφές είναι από πηλό και κοσμούσαν ταφικής χρήσης κλίνη.

Πορφυρά στρωσίδια
Η νεκρή ήταν πιθανόν ηλικιωμένη, τάφηκε πάνω στην κλίνη, με πορφυρά στρωσίδια, σκεπάστηκε με ύφασμα που είχε ραμμένα 40 πήλινα επίχρυσα δισκάρια-κομβία και σε κάθε μία από τις τέσσερις γωνίες της κλίνης περάστηκε από ένα επίχρυσο στεφάνι, μυρτιάς και κισσού, αλλά και περιδέραια από πήλινες επίχρυσες χάνδρες. Το τελετουργικό αυτό είναι γνωστό και από άλλες πλούσιες ταφές στη Μακεδονία, ανδρών αλλά και γυναικών κατά την πρώιμη ελληνιστική εποχή.

Να σημειωθεί ότι τα νέα ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν πρόσφατα από τις δύο αρχαιολόγους στο αρχαιολογικό συνέδριο σε μια εργασία με τον τίτλο «Σέδες 1938: addenda (προσθήκες) και corrigenda (διορθώσεις) στα ευρήματα των τάφων Α, Β και Γ».

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
ritzal@pegasus.gr

Παρακολουθήστε online 85.000 ταινίες εντελώς δωρεάν!

 

Από το 1890 που ιδρύθηκε, η British Pathé άρχισε να καταγράφει κάθε πτυχή του παγκόσμιου πολιτισμού σε φιλμ. Δημιούργησε χιλιάδες ταινίες, ντοκιμαντέρ, ενημερωτικές εκπομπές και σίριαλ, τα οποία είναι πλέον διαθέσιμα online.  

Μπορείτε να βρείτε ολόκληρη την συλλογή των 85.000 ταινιών συγκεντρωμένη στο παρακάτω link και να απολαύσετε δωρεάν στον υπολογιστή σας 3.500 ώρες μοναδικού κινηματογραφικού υλικού.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: britishpathe.com

Έκθεση νέων εικαστικών

Έκθεση νέων εικαστικών 

στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων

 

Εγκαίνια την Τετάρτη 22 Απριλίου 2015, ώρα 20:30

στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων: 

Γερμανικού & Μυλλέρου, Μεταξουργείο

Στάση ΜΕΤΡΟ: Μεταξουργείο, τηλ. 210 52 02 420 -21

Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη 10.00 – 21.00, Τετάρτη – Σάββατο 10.00 – 19.00 και Κυριακή 10.00 – 15.00

 

Ζωγραφικό έργο της Liberty Peterson

Μία εικαστική προσέγγιση νέων καλλιτεχνών δύο αντιφατικών συμβολικά εννοιών που σχηματίζουν μεταξύ τους «δίπολο», αποτελεί η ομώνυμη έκθεση, που παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων από 22 Απριλίου έως 21 Ιουνίου, στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, Κτήριο Μεταξουργείο.

Η έκθεση παρουσιάζει νέους εικαστικούς με ιδιαίτερα αξιόλογο έργο και παρουσία σε σημαντικά εικαστικά δρώμενα της χώρας. Οι νέοι δημιουργοί διαπραγματεύονται και προβάλλουν εικαστικά, μέσα από έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, εγκαταστάσεις και βίντεο, τις δύο αντιφατικές έννοιες που ορίζει ο όρος «δίπολα».
Κάθε εννοιολογικό δίπολο αναδεικνύεται μέσα από ένα ή δύο ξεχωριστά έργα, που μεταξύ τους βρίσκονται σε άμεσο διάλογο για να αντιπαρατεθούν θεμελιώδεις αντιφατικές έννοιες όπως η ύλη και το άυλο, το εφήμερο και το αιώνιο, η εικόνα και το ανεικονικό, το αρσενικό και το θηλυκό, το φως και το σκοτάδι, η άνοδος κι η κάθοδος, το αριστερά και το δεξιά δίνοντας τη δυνατότητα στους καλλιτέχνες να συνδυάσουν διαφορετικά υλικά και να αναδείξουν δύο διαφορετικές εικαστικές ταυτότητες τους.

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:

Χριστίνα Αγγελοπούλου, Μαρία Αριστοτέλους, Παναγιώτης Βορριάς,

Μαρία Βύρρα, Δημήτρης Εφέογλου, Marina Genadieva,

Δημήτρης Καρατζάς, Πάνος Κομπής, Τάσος Καλιακάτσος,

Εύη Καραϊωσήφογλου - Κλειώ Βάττη (Clio - Eviduet), BeskidaKraja,

Ραφαέλλα Κωνσταντίνoυ, Δημήτρης Λάμπρου, Ηλίας Μαμαλιόγκας,

Λαμπρινή Μάρκου, Ελεάννα Μαρτίνου, Βιργινία Μαστρογιαννάκη,

Παναγιώτης Νέζης, Αχιλλέας Παπακώστας, Σοφία Παπαδοπούλου,

Liberty  Peterson, Μαργαρίτα Πέτροβα, Μπέσσυ Ράλλη, Νίκος Σαρλής,

Αντώνης Τιτάκης, Αποστόλης Φιλίππου.

 

 

Επιμέλεια έκθεσης:ΕυθύμηςΛαζόγκας, Διδάσκων Ιστορίας Τέχνης, ΑΣΚΤ

Μαεστρία τεχνίτη και πίστη προσκυνητή

Ταξιδεύεις στο φως των έργων του. Φως ανέσπερο, έργον ανθρώπειον. Αγιο φως διά χειρός Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Γεννήθηκε στη βενετοκρατούμενη Κρήτη το 1541. «Κρης εποίει», υπέγραφε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ελλην, μαθήτευσε νωρίς την αγιογραφία. Στα 26 του φεύγει στην πόλη των Ενετών, εκεί κοινωνεί των μυστηρίων της Αναγέννησης, εμπεδώνει τις αρχές της προοπτικής και των περίτεχνων αφηγήσεων, τα ζωντανά χρώματα. «Πώς θα ζήσεις εκεί πέρα στην ξενιτιά Μενεγή», τον ρωτάει ο Καζαντζάκης στην «Αναφορά στον Γκρέκο», «κανένα δεν ξέρεις, κανένας δεν σε ξέρει». «Δε θα χαθώ· σκοπούς μεγάλους έχω στο νου μου, μεγάλη δύναμη στα χέρια μου· θα παλέψω... Θα δεις…». Φεύγει στη Ρώμη, κέντρο του Μανιερισμού. Εντρυφά στην ανατομία, έχει όμως λιγοστές παραγγελίες για ζωγραφική. Αμφισβητεί δημοσίως την ποιότητα των έργων του Μιχαήλ Αγγελου, εμφανείς όμως είναι οι επιρροές του Φλωρεντίνου στον Κρητικό. Φεύγει λόγω και της βλασφημίας του.

Μαδρίτη. Ο βασιλιάς Φίλιππος του αναθέτει να εικονογραφήσει στο Εσκοριάλ, το παλάτι μοναστήρι όπου ζωγράφισε κι ο Γκόγια. Στον βασιλιά δεν αρέσει η τελική ζωγραφιά του Γκρέκο, φεύγει κι από κει. Τιτσιάνο, Τιντορέτο, Ποντόρνο, Βερονέζε, Μποτιτσέλι… Τους συνάντησε, είδε τη δουλειά τους, διδάχτηκε, αναμετρήθηκε. Κατείχε τη μαεστρία μεγάλου τεχνίτη, το σέβας αγιογράφου μοναχού, την πίστη προσκυνητή και την αποφασιστικότητα μονομάχου στην αρένα. Ηταν όμως από μια γη μικρή, υπόδουλη, έναν τόπο που έπλεε ως ακροτελεύτιο αχνάρι της Δύσης, μοναχός του. Φτάνει στο Τολέδο, συναπαντά εδώ ανθρώπους που τον στηρίζουν κι αυτή η παλαιά πόλη γίνεται η δεύτερή του πατρίδα. Γιατί έτσι είναι φύση του δημιουργού, στεριώνει και καρποφορεί εκεί που βρίσκει ανθρώπου απαντοχή η δουλειά του.

Στην έκθεση αφιέρωμα στους φίλους και τους πάτρωνες του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου στο Μουσείο Μπενάκη, εκτός από ζωγραφικά έργα - πρωτότυπα  και αντίγραφα-, περιελήφθησαν επίσης πολλά ντοκουμέντα από συναλλαγές και συναναστροφές του καλλιτέχνη με το περιβάλλον του, όπως συμβόλαια, σημειώματα, εξουσιοδοτήσεις. Ντοκουμέντα της έκθεσης μαρτυρούν μακροχρόνιες, επίπονες και χωρίς αίσιον τέλος για τον καλλιτέχνη διεκδικήσεις οφειλομένων, προς το άτομό του, χρημάτων από αγορές ή παραγγελίες έργων. Ηταν φιλάργυρος είπαν, αντικοινωνικός, είδος περιθωριακού.

Αξιοσέβαστος πολίτης

«Ο Ευστάθιος Οικονόμου, από την Αρτα, ορίζει ως εκτελεστές της διαθήκης του, το 1605, για το Τολέδο τον κύριο Ντομίνικο Τεχοκοπόπουλι, Ελληνα και για τη χώρα μου την γυναίκα μου Χρυσάνθη. 7 Απριλίου 1605». Βάσει αυτού του εκτιθέμενου, από το Archivio Historico Provincial del Toledo, εγγράφου, φαίνεται ότι ο ζωγράφος ήταν αξιοσέβαστος κι αξιόπιστος πολίτης που είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη των συμπολιτών του.

Για έναν περίπου αιώνα κυριαρχούσε η άποψη, γνωστή ως πλάνη Γκρέκο, ότι η επιμήκυνση των μορφών στη ζωγραφική του οφειλόταν σε πρόβλημα όρασης, είδος αστιγματισμού. Η θεωρία αυτή απερρίφθη διότι εάν ο ζωγράφος έβλεπε με επιμήκη παραμόρφωση τα ανθρώπινα σώματα, θα έβλεπε με αντίστοιχη παραμόρφωση και τον καμβά που τα ζωγράφιζε κι έτσι οι αλλοιώσεις των αναλογιών κάδρου και ζωγραφιάς θα αλληλοεξουδετερώνονταν. Ο Γκρέκο διδάχτηκε από Σιναΐτες μοναχούς τη τέχνη της αγιογραφίας. Οι μορφές στα ψηφιδωτά του 6ου μ.Χ. αιώνα που κοσμούν την αψίδα του Ιερού της Αγίας Αικατερίνης του Σινά και οι αγιογραφίες εγκαυστικής της μονής είναι δυσανάλογα επιμήκεις.

Η χρωματική του γκάμα, το μαύρο, τα εξαϋλωμένα πρόσωπα και η σχεδιαστική του παραμόρφωση θεωρήθηκαν από πολλούς ότι οφείλονταν σε ψυχική νόσο, σε είδος σχιζοφρένειας του καλλιτέχνη. Πρόσφατα οι επιστήμονες Firestone και Scholl ερεύνησαν με πειράματα εάν και πόσο η ψυχική κατάσταση και οι σκοτεινές σκέψεις ενός ατόμου επηρεάζουν την αντίληψή του σε ό,τι αφορά αντικειμενικά μετρήσιμα σχήματα, μεγέθη και χρώματα του περιβάλλοντός του, σε μια προσπάθεια μετατροπής της πλάνης σε κανόνα Γκρέκο. Ουδέν θέσφατον.

Εάν αντιμετωπίσουμε τον Γκρέκο όπως τη ζωγραφική του, με σύγχρονο μάτι, βλέπουμε ότι ήταν ένας ευφυής επαγγελματίας που αξιοποίησε στο έπακρο το θείο δώρο που κατείχε, το τάλαντο του δημιουργού εικόνων. Δημιούργησε έργο διαχρονικής αξίας μέσω της τέχνης της ζωγραφικής, συνθέτοντας αφομοιωμένα στοιχεία της Αναγέννησης και της βυζαντινής εικονογραφίας, έργο που θα επηρέαζε αιώνες μετά την παγκόσμια τέχνη και καλλιτέχνες όπως τους Μανέ, Σεζάν, Πικάσο, Κοκόσκα, Μπέκμαν, Πόλοκ, και το προώθησε στη διαθέσιμη αγορά ως προϊόν. Συναλλασσόταν πάντα με κανόνες παραγωγού κι εμπόρου ταυτοχρόνως και απαιτούσε νομίμως τα συμφωνηθέντα. Σε εκτιθέμενο έγγραφο παραγγελίας, ο πελάτης του ορίζει το παραγγελθέν έργο να φτιαχτεί από τον ίδιο τον ζωγράφο κι όχι από το εργαστήριό του.

Οικουμενικός επαγγελματίας

Μέλος της αιώνιας γενιάς των αποδήμων Ελλήνων, είχε εμπιστοσύνη στον εαυτό του και πίστη στα εφόδιά του, εργαζόταν ακατάπαυστα, υποστήριζε τα πεπραγμένα του και η εξαιρετική μόρφωσή του επέβαλλε να κρατά απόσταση ασφαλείας από τη μετα-μεσαιωνική θεοκρατούμενη κοινωνία της Ισπανίας, μέρος της οποίας ήταν το αγοραστικό του κοινό αλλά και οι ανταγωνιστές του. Θα μπορούσε να είναι ένας οικουμενικός ελεύθερος επαγγελματίας, ένας ποιοτικός και συνάμα εμπορικός καλλιτέχνης της πολυπολιτισμικής σημερινής κοινωνίας. Εφευρέτης του ανάγλυφου τρισδιάστατου φωτός, ίσως σήμερα να καταγινόταν με την τρισδιάστατη ψηφιακή εικόνα, που απαιτεί τη βαθιά γνώση και την πρωτοποριακή αίσθηση της αρχιτεκτονικής και σχεδιαστικής προοπτικής του. Στις ζωγραφιές του Γκρέκο εναποθέτουμε την ψυχή μας, με την ελπίδα ότι στο διάβα της ζωής μας θα ξαναδούμε έργα ισάξια των δικών του, σε όποια τέχνη προστάζουν οι καιροί. Γιατί η τέχνη είναι το πλέον ολοκληρωμένο, φανερό έργο εσώτερου συναπαντήματος εαυτών και αλλήλων.

http://www.kathimerini.gr/810915/article/politismos/eikastika/maestria-texnith-kai-pisth-proskynhth

Προχωρούν τα έργα ανάδειξης και εξωραϊσμού των Φιλίππων ενόψει της αξιολόγησής του από την UNESCO

Κλιμάκιο του υπουργείου Πολιτισμού, με επικεφαλής τη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων Ελένη Κόρκα, και του ICOMOS (επιστημονική επιτροπή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος) βρέθηκε στην Καβάλα, προκειμένου να επιθεωρήσει την εξέλιξη των εργασιών που γίνονται στον αρχαιολογικό χώρο Φιλίππων, στο πλαίσιο της αξιολόγησης του φακέλου της επίσημης ελληνικής υποψηφιότητας για την ένταξη των Φιλίππων στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Το κλιμάκιο, μαζί με την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου Σταυρούλα Δαδάκη, επισκέφθηκε τον αρχαιολογικό χώρο και είχε συνάντηση εργασίας με τη δήμαρχο Δήμητρα Τσανάκα και τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού Μιχάλη Λυχούνα.

Η κ. Κόρκα δήλωσε ικανοποιημένη από την εξέλιξη της πορείας των εργασιών και την πρόοδο που έχουν παρουσιάσει, ωστόσο τονίστηκε προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ότι πρέπει να γίνουν αρκετές ακόμη παρεμβάσεις, σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που κατατέθηκε στην UNESCO από την ελληνική μεριά.

Αυτό που επισημάνθηκε από την κ. Τσανάκα είναι ότι ο Δήμος Καβάλας με τα τεχνικά συνεργεία του, θα βρίσκεται στη διάθεση της Εφορείας Αρχαιοτήτων και του υπουργείου Πολιτισμού και θα συνδράμει, εφόσον χρειαστεί, με επιπλέον προσωπικό και μηχανήματα για τον εξωραϊσμό του αρχαιολογικού χώρου.

Μεταξύ των παρεμβάσεων περιλαμβάνονται η κατασκευή χώρων υγιεινής εντός του αρχαιολογικού χώρου και η χάραξη μιας διαδρομής με σταθμούς ξεκούρασης, που θα διευκολύνει την ξενάγηση των πολυάριθμων επισκεπτών.

Όπως τόνισε η κ. Κόρκα, στόχος τόσο του υπουργείου Πολιτισμού όσο και των τοπικών αρχών (του Δήμου Καβάλας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου) είναι ο φάκελος της επίσημης υποψηφιότητας να περάσει προς έγκριση από την πρώτη αξιολόγηση μέσα στο 2016.

Αμέσως μετά θα κινηθούν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες που θα οδηγήσουν στο θεμιτό αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από την ένταξη του φημισμένου αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

 http://www.e-typos.com/gr/politismos/article/123592/prohoroun-ta-erga-anadeixis-kai-exoraismou-ton-filippon-enopsei-tis-axiologisis-tou-apo-tin-unesco/

Σταθερά βήματα αποκατάστασης του Πολυτεχνείου

Μέσα από τις σκαλωσιές, τα μάρμαρα δείχνουν να είναι καθαρά. «Ισως και να μην είχαν καθαριστεί ποτέ», μου λέει ο κ. Ηλίας Ανδρεόπουλος, ο άνθρωπος που συντονίζει τις εργασίες αποκατάστασης στη γωνία Στουρνάρη και Πατησίων. Το Πολυτεχνείο, λουσμένο στη χθεσινή λιακάδα, είχε τη διπλή όψη που έχουμε συνηθίσει τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. Δεξιά, προς τη Στουρνάρη, ζωσμένο σε πράσινες λινάτσες και σκαλωσιές. Αριστερά, προς Τοσίτσα, ρυπαρό, γεμάτο μουντζούρες και αφίσες. Στο κέντρο, η πύλη προς το Κτίριο Αβέρωφ, επίσης σε αθλία κατάσταση.

Επί της Πατησίων, πίσω από τις λινάτσες, ανεβασμένη ψηλά μία συντηρήτρια δουλεύει εντατικά. «Είχαμε μεγάλη καθυστέρηση με τις βροχές αλλά και πολλές οχλήσεις» μου λέει ο κ. Ηλίας Ανδρεόπουλος. Η εταιρεία του www.booka.gr με την αντιγκράφιτι τεχνολογία έχει και το δικό της βαν με το πλυστικό μηχάνημα, που το βρήκα επί της οδού Στουρνάρη.

Το ΕΜΠ είναι ο βασικός μοχλός που διευθύνει το έργο, με την καθηγήτρια Αντωνία Μοροπούλου να έχει τον γενικό έλεγχο σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟ. «Την ερχόμενη εβδομάδα θα υπάρχει συνάντηση ανάμεσα στον δήμο και την εταιρεία που χορηγεί τα χρώματα για το έργο» λέει ο κ. Ανδρέας Βαρελάς, αντιδήμαρχος Διαχείρισης Απορριμμάτων του Δήμου Αθηναίων. Αν όλα πάνε καλά, πριν από το Πάσχα θα έχει προχωρήσει θεαματικά το έργο αποκατάστασης της πτέρυγας προς την οδό Στουρνάρη. Ο εξωτερικός τοίχος θα βαφτεί και θα συνθέτει μια άλλη εικόνα μαζί με τα μάρμαρα, καθαρισμένα με τη μέθοδο της υγρής ψηγματοβολής με ανθρακούχο ασβέστιο.

Προς την Τοσίτσα είναι η γνώριμη εικόνα. Εχει συμφωνηθεί όμως, ανάμεσα στον δήμο και το ΕΜΠ, η επέκταση των εργασιών σε όλους τους εξωτερικούς τοίχους του Ιδρύματος. Και η Τοσίτσα θα ενταχθεί σε πρόγραμμα ανάπλασης, με απομάκρυνση οχημάτων και αναβάθμιση δημόσιου χώρου. Σήμερα, είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Σε έκπληξη, είδα το γλυπτό της αλυσοδεμένης «Ηπείρου» να είναι καθαρό. Την τελευταία φορά που το είδα είχε κόκκινη και κίτρινη μπογιά. «Το καθάρισα με δική μου πρωτοβουλία εφόσον είχα το υλικό» λέει ο Ηλίας Ανδρεόπουλος, για να προσθέσει ότι χρειάζεται σωστή αποκατάσταση. Από κοντά, είναι ορατά τα σημάδια του βανδαλισμού με αποτμήσεις μαρμάρου. Η «Ηπειρος» εντάσσεται, πάντως, στο πρόγραμμα που τρέχει τώρα ο Δήμος Αθηναίων για αποκατάσταση 100 γλυπτών της Αθήνας.

Το βασικό θέμα είναι τι θα γίνει μετά. Η προφύλαξη του έργου είναι η προτεραιότητα, καθώς οι οχλήσεις είναι καθημερινές. Ακόμη και στο καθαρό γλυπτό της «Ηπείρου», η μία πλευρά μαύρισε πάλι από ένα γκαζάκι. Πάντως, σε λίγες ημέρες που θα αποκαλυφθεί η γωνία Πατησίων και Στουρνάρη, οι Αθηναίοι θα έχουν μια ευχάριστη έκπληξη.

 http://www.kathimerini.gr/809955/article/politismos/polh/sta8era-vhmata-apokatastashs-toy-polytexneioy

Βρετανικό Μουσείο: «Δικαστήριο» για ελληνικό άγαλμα από τη Λιβύη

Μοναδικό στο είδος του άγαλμα του 3ου αιώνα π.Χ. από την ελληνική αποικία της Κυρήνης στη Λιβύη, το οποίο θεωρείται ότι αποτέλεσε αντικείμενο λαθρανασκαφής και παράνομης εξαγωγής από τη χώρα το 2011, απασχόλησε δικαστήριο που για πρώτη φορά συνεδρίασε στο Βρετανικό Μουσείο.
Η είδηση, που είδε το φως της δημοσιότητας χτες στα βρετανικά ΜΜΕ και συγκεκριμένα στην ιστοσελίδα της εφημερίδας «The Daily Telegraph», μιλάει για ένα μοναδικό επιτύμβιο άγαλμα, ανεκτίμητης αξίας, με μοναδικό αντίστοιχο δείγμα στο Μουσείο του Λούβρου.
Απεικονίζει γυναίκα να φορά ένα πλούσιο σε πτυχώσεις ιμάτιο με κουκούλα και σε κάθε χέρι από ένα βραχιόλι σε σχήμα φιδιού, ενώ στο δεξί κρατά μια κούκλα.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα, ο δικαστής Τζον Ζάνι από το Ειρηνοδικείο του Γουεστμίνστερ, που συνοδευόταν από δικηγόρους και νομικούς συμβούλους, επιθεώρησε το άγαλμα και ενημερώθηκε λεπτομερώς για τα στοιχεία που αφορούν το εύρημα, για τον επαναπατρισμό του οποίου ενδιαφέρεται και η Λιβύη.
Το άγαλμα βρέθηκε σε αποθήκη του δυτικού Λονδίνου από τελωνειακούς υπαλλήλους το 2011, για να καταλήξει, δύο χρόνια αργότερα στο Βρετανικό Μουσείο, όπου αναμένει την απόφαση του δικαστηρίου επί του ιδιοκτησιακού.
Σύμφωνα με τον επιμελητή των ελληνικών Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, δρ. Πίτερ Χιγκς, το άγαλμα, που πιθανότατα απεικονίζει την Περσεφόνη ή την ίδια τη νεκρή, όταν ήρθε στο Μουσείο έδειχνε «φρέσκο» και «αρκετά πρόσφατα» ανασκαμμένο.
Η Κυρήνη αποτελεί από το 1982, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ από το 2011 η χώρα έχει υποστεί σοβαρές λεηλασίες και βανδαλισμούς στις αρχαιότητες της.

 http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=690752

Μοντέστ Μουσόργκσκι: Εκανε μουσική την ψυχή της Ρωσίας

Σαν σήμερα στις 28 Μαρτίου του 1881 πέθανε ο Μοντέστ Μουσόργκσκι,   Ρώσος συνθέτης, μέλος της περίφημης Ομάδας των Πέντε. Υπήρξε ένας από τους καινοτόμους της εθνικής μουσικής της Ρωσίας κατά τη Ρομαντική περίοδο, για την οποία αγωνίστηκε σκληρά, αψηφώντας -αρκετές φορές με εμφατικό τρόπο- τους καθιερωμένους κομφορμισμούς της εποχής του, σχετικά με την έντεχνη Δυτική μουσική.
Τα -σχετικά λιγοστά- έργα του είναι εμπνευσμένα από την ιστορία και τις παραδόσεις της πατρίδας του, γεμάτα δύναμη, εσωτερική νοσταλγία και τρυφερότητα και, αντικατοπτρίζουν την «ψυχή» του μέσου Ρώσου της εποχής. Τα γνωστότερα έργα του είναι η όπερα Μπορίς Γκοντουνόφ, το έργο για πιάνο Εικόνες από μια Έκθεση και το αριστουργηματικό συμφωνικό ποίημα Νύχτα Στο Φαλακρό Βουνό. Για πολλά χρόνια, τα έργα του Μουσόργκσκι ήσαν γνωστά από τις μεταγραφές τους από άλλους συνθέτες. Σήμερα καταβάλλεται προσπάθεια να αποδοθεί ο χαρακτήρας τους μέσα από τις πρώτες, «απείραχτες» παρτιτούρες, στην αυθεντική τους μορφή.

 http://www.imerodromos.gr/modest-mousorgski/

Μια έκθεση και η μεταμόρφωση των βοτανικών κήπων του Μπρονξ, όπως τους φαντάστηκε η Φρίντα Κάλο ΣΧΟΛΙΑ (0) 501 H Φρίντα Κάλο στους κήπους της H Φρίντα Κάλο στους κήπους της Από τηνΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ Στο Μουσείο του Μπρονξ, μια επικείμενη έκθεση που θα ξεκινήσει το Μάϊο εξετάζει τη βαθιά εκτίμηση που έτρεφε η Φρίντα Κάλο στη γοητεία και την ομορφιά του κόσμου της φύσης. Είναι η πρώτη έκθεση που ασχολείται με αυτό το θέμα. Η Φρίντα Κάλο ζωγράφιζε συστηματικά ζώα και φυτά στα έργα της, τα οποία πολλές φορές είχαν συμβολικό χαρακτήρα. Περισσότεροι από 12 πίνακες με αυτό το θέμα θα εκτεθούν, ενώ παράλληλα, στο Ωδείο Haup, θα αναδημιουργηθούν οι φημισμένοι κήποι της κατοικίας της, Casa Azul. Περνώντας μέσα από μπλε τοίχους οι επισκέπτες θα περπατήσουν σε λιθόστρωτα μονοπάτια- με μια σημαντική ποικιλία φυτών των μεξικάνικων κήπων. Σε μια πυραμίδα θα εκτίθενται παραδοσιακά πήλινα δοχεία με κάκτους της ερήμου που βρέθηκαν στον κήπο της. Μέσα στα 250 έργα της Φρίντα Κάλο, βρίσκουμε περισσότερα από 55 τα οποία ενσωματώνουν φυτά και ζώα. Στην ζωγραφική της συχνά απεικονίζει μια ποικιλία από μεξικανικά φρούτα, μεξικανική λαϊκή τέχνη, και προκολομβιανά αντικείμενα που συνέλεγε ο Ντιέγκο Ριβέρα. Η φύση σε όλη της την καριέρα παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά αφοσιώνεται πιο εντατικά στις νεκρές φύσεις όταν η υγεία της επιδεινώθηκε και άρχισε να περιορίζεται μόνο στο σπίτι και τον κήπο της. Frida Kahlo, “Flower of Life (Flame Flower)” (1943) Frida Kahlo, “Flower of Life (Flame Flower)” (1943) Οι κήποι στο μουσείο Φρίντα Κάλο σήμερα Οι κήποι στο μουσείο Φρίντα Κάλο σήμερα Self-Portrait with Thorn Necklace and Hummingbird, 1940. Self-Portrait with Thorn Necklace and Hummingbird, 1940. Self portrait with Monkeys Self portrait with Monkeys Roots Roots Self Portrait Dedicated to Dr Eloesser Self Portrait Dedicated to Dr Eloesser Self-portrait with monkey and parrot Self-portrait with monkey and parrot Still life with parrot and fruit Still life with parrot and fruit 501 ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ Bio Αρθρα 0 ΣΧΟΛΙΑ | ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ » ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ H φαντασμαγορική έκθεση για τη ζωή και το έργο του David Bowie ταξιδεύει στο Παρίσι H φαντασμαγορική έκθεση για τη ζωή και το έργο του David Bowie ταξιδεύει στο Παρίσι David Bowie is: Επόμενος σταθμός της εντυπωσιακής ρετροσπεκτίβας η Philharmonie de Paris 236 Οι ανοιχτές πληγές του Anish Kapoor Οι ανοιχτές πληγές του Anish Kapoor Εσωτερικοί χώροι του σώματος και της ψυχής από σαρκώδη ρητίνη 17 H Marlene Dumas και η εικόνα ως βάρος στην Tate Modern H Marlene Dumas και η εικόνα ως βάρος στην Tate Modern Πηγή: www.lifo.gr

Μια έκθεση και η μεταμόρφωση των βοτανικών κήπων του Μπρονξ, όπως τους φαντάστηκε η Φρίντα Κάλο ΣΧΟΛΙΑ (0) 501 H Φρίντα Κάλο στους κήπους της H Φρίντα Κάλο στους κήπους της Από τηνΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ Στο Μουσείο του Μπρονξ, μια επικείμενη έκθεση που θα ξεκινήσει το Μάϊο εξετάζει τη βαθιά εκτίμηση που έτρεφε η Φρίντα Κάλο στη γοητεία και την ομορφιά του κόσμου της φύσης. Είναι η πρώτη έκθεση που ασχολείται με αυτό το θέμα. Η Φρίντα Κάλο ζωγράφιζε συστηματικά ζώα και φυτά στα έργα της, τα οποία πολλές φορές είχαν συμβολικό χαρακτήρα. Περισσότεροι από 12 πίνακες με αυτό το θέμα θα εκτεθούν, ενώ παράλληλα, στο Ωδείο Haup, θα αναδημιουργηθούν οι φημισμένοι κήποι της κατοικίας της, Casa Azul. Περνώντας μέσα από μπλε τοίχους οι επισκέπτες θα περπατήσουν σε λιθόστρωτα μονοπάτια- με μια σημαντική ποικιλία φυτών των μεξικάνικων κήπων. Σε μια πυραμίδα θα εκτίθενται παραδοσιακά πήλινα δοχεία με κάκτους της ερήμου που βρέθηκαν στον κήπο της. Μέσα στα 250 έργα της Φρίντα Κάλο, βρίσκουμε περισσότερα από 55 τα οποία ενσωματώνουν φυτά και ζώα. Στην ζωγραφική της συχνά απεικονίζει μια ποικιλία από μεξικανικά φρούτα, μεξικανική λαϊκή τέχνη, και προκολομβιανά αντικείμενα που συνέλεγε ο Ντιέγκο Ριβέρα. Η φύση σε όλη της την καριέρα παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά αφοσιώνεται πιο εντατικά στις νεκρές φύσεις όταν η υγεία της επιδεινώθηκε και άρχισε να περιορίζεται μόνο στο σπίτι και τον κήπο της. Frida Kahlo, “Flower of Life (Flame Flower)” (1943) Frida Kahlo, “Flower of Life (Flame Flower)” (1943) Οι κήποι στο μουσείο Φρίντα Κάλο σήμερα Οι κήποι στο μουσείο Φρίντα Κάλο σήμερα Self-Portrait with Thorn Necklace and Hummingbird, 1940. Self-Portrait with Thorn Necklace and Hummingbird, 1940. Self portrait with Monkeys Self portrait with Monkeys Roots Roots Self Portrait Dedicated to Dr Eloesser Self Portrait Dedicated to Dr Eloesser Self-portrait with monkey and parrot Self-portrait with monkey and parrot Still life with parrot and fruit Still life with parrot and fruit 501 ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ Bio Αρθρα 0 ΣΧΟΛΙΑ | ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ » ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ H φαντασμαγορική έκθεση για τη ζωή και το έργο του David Bowie ταξιδεύει στο Παρίσι H φαντασμαγορική έκθεση για τη ζωή και το έργο του David Bowie ταξιδεύει στο Παρίσι David Bowie is: Επόμενος σταθμός της εντυπωσιακής ρετροσπεκτίβας η Philharmonie de Paris 236 Οι ανοιχτές πληγές του Anish Kapoor Οι ανοιχτές πληγές του Anish Kapoor Εσωτερικοί χώροι του σώματος και της ψυχής από σαρκώδη ρητίνη 17 H Marlene Dumas και η εικόνα ως βάρος στην Tate Modern H Marlene Dumas και η εικόνα ως βάρος στην Tate Modern Πηγή: www.lifo.gr

Το γκράφιτι που αναστάτωσε

Με αφορμή το γκράφιτι που κάλυψε το Πολυτεχνείο και τις προσπάθειες αποκατάστασεις του κτηρίου, παραθέτουμε τις απόψεις μας (δικές μας και άλλων), γιατί το γεγονός αυτό έθεσε ζήτημα διαχείρησης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Συνέντευξη από έναν καλλιτέχνη του δρόμου, με υπογραφή Alone 98 

Παναγιώτη πόσα χρόνια είσαι street artist;

Ασχολούμαι με το graffiti από το 1998, επομένως 17 χρόνια. Αρχικά στην επαρχία και στη συνέχεια στην Αθήνα.

Τι σημαίνει για εσένα προσωπικά η τέχνη του δρόμου, αλλά και για κάθε καλλιτέχνη γενικότερα;

Ο κάθε writer έχει την δική του άποψη για το τι σημαίνει αυτό που κάνει, όπως και τους δικούς του λόγους για τους οποίους «βάφει» Αυτοί οι λόγοι μπορεί να αλλάζουν χρόνο με το χρόνο. Προσωπικά, κατέληξα στο ότι το graffiti είναι για μένα τις περισσότερες φορές η ψυχοθεραπεία μου. Με αυτό τον τρόπο μπορώ να εξωτερικεύω τους προβληματισμούς και τις σκέψεις μου, να επικοινωνώ με τον κόσμο. Αν θες να μάθεις εμένα, κοίτα τα σκίτσα μου, τους τοίχους μου. Αυτό είμαι εγώ και εκεί θα με μάθεις καλύτερα, γιατί εκεί δεν υπάρχουν ταμπού, εκεί δεν υπάρχουν «πρέπει». Αφήνομαι ελεύθερος να δημιουργήσω αυτό που σκέφτομαι. Γνωρίζω πως το συναίσθημα της ικανοποίησης θα είναι η ανταμοιβή μου. Είναι η ευτυχία που νιώθω μόλις δω το έργο μου ολοκληρωμένο.

Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη ανάγκη για αυτό το είδος εικαστικής έκφρασης στις μεγαλουπόλεις;

Στις πόλεις κυριαρχεί το χάος. Οι ρυθμοί είναι πιεστικοί, οι άνθρωποι τρέχουν συνέχεια και δεν γνωρίζουν το γιατί. Η καθημερινότητα κυλάει μέσα στα προβλήματα και το άγχος. Οι άνθρωποι επιλέγουν διάφορους τρόπους για να εκτονωθούν. Υπάρχουμε λοιπόν, και εμείς που επιλέγουμε να αποφορτιστούμε πάνω σε έναν τοίχο. Είναι καθαρά θέμα επιλογής. Άλλος βγάζει την ενέργεια του στο γήπεδο άλλος στα club και υπάρχει και ένα σύνολο ανθρώπων που θέλει να ζωγραφίσει ή να μουτζουρώσει- κατ’ άλλους- τους τοίχους.

Πώς είδες την κίνηση στο Πολυτεχνείο;

Προσωπικά δεν θα έβαφα πάνω σε κάποιο μνημείο, σε κάποιο γλυπτό, σε κάποια εκκλησία ή σε κάποιο έργο τέχνης. Ο κάθε writer δημιουργεί για κάποιο συγκεκριμένο λόγο. Συνεπώς, και τα παιδιά που το έκαναν είχαν τους δικούς τους λόγους. Δεν θα είμαι εγώ αυτός που θα τους κρίνει. Το Πολυτεχνείο, τόσα χρόνια, έχει κακομεταχειριστεί πολύ, εσωτερικά και εξωτερικά Κανείς, όμως, δεν βγήκε ποτέ να πει τίποτα. Ξαφνικά έγινε αυτό που έγινε και όλοι ασχολήθηκαν με το συγκεκριμένο κτήριο. Το γεγονός πήγε στον εισαγγελέα και πλέον φακελώνεται κάθε πιτσιρικάς που κρατάει σπρέι. Οδηγείται στο αυτόφωρο, βάζοντάς τον στο ίδιο κελί με εμπόρους ναρκωτικών, κλέφτες και λοιπούς άλλους.
Σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητο ένα τέτοιο γεγονός και ούτε επικροτώ τέτοιες κινήσεις, αλλά πρέπει να σκεφτούμε ότι υπάρχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα με τα οποία πρέπει να ασχοληθεί η πολιτεία. Ασχολούμαστε με ένα graffiti που κάλυψε ένα, ήδη, βανδαλισμένο κτήριο. Το θέμα είναι ότι βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος.
Ένα τετράγωνο πιο κάτω οι έμποροι ναρκωτικών κάνουν party. Άνθρωποι πέφτουν από τα μπαλκόνια των σπιτιών τους. Γυναίκες πουλάνε το κορμί τους για ένα κομμάτι ψωμί. Πώς είναι δυνατό να είναι το πρόβλημά μας είναι οι γκραφιτάδες;
Θα σου πω το εξής. Σε μια κοινωνία που σκοτώνονται παιδιά και όλοι είναι συμβιβασμένοι με το «Άκου- Βλέπε- Σώπα » και με το «Σώπα, γιατί και οι τοίχοι έχουν αυτιά», εγώ χαίρομαι που υπάρχουν κάποιο που δίνουν στους τοίχους στόμα.

Θεωρείς ότι πρέπει να επανέρθει στην πρότερή του κατάσταση το κτήριο του Πολυτεχνείου;
Εάν ντύσεις το παιδί σου πρόστυχα και το βγάλεις στο δρόμο, πρόστυχα θα του φερθούν.
Το ίδιο θα συμβαίνει και με το Πολυτεχνείο, εάν το κράτος δεν προστατέψει και δεν συντηρήσει την περιουσία του. Θα είναι υπεύθυνο για τις συνέπειες. Προσωπικά, θα ήθελα να επανέρθει στην αρχική του κατάσταση το Πολυτεχνείο, όπως και κάθε έργο τέχνης. Όμως, θα ήθελα, πρωτίστως, να μεριμνήσει η πολιτεία, έτσι ώστε να αποκατασταθούν τα πράγματα μέσα και γύρω από το κτήριο. Ας είναι το κτήριο του Πολυτεχνείου το τελευταίο πράγμα που θα πρέπει να αποκατασταθεί στην Αθήνα, γιατί όπως λέει και ένας στίχος ενός φίλου «τα ντουβάρια είναι ντουβάρια, δεν αλλάζουνε, δεν γίνεται να βγάλουν χέρια, να αγκαλιάσουνε»
Εμείς είμαστε που δίνουμε υπόσταση στα κτήρια. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε τα πάντα. Αν αλλάξουμε εμείς, τότε υπάρχει ελπίδα.

Ποιος θεωρείς ότι είναι ο συμβολισμός του συγκεκριμένου graffiti;

Δεν μπορώ να γνωρίζω τι συμβολίζει. Αυτοί που το έκαναν είναι οι μόνοι που μπορούν να πουν τι συμβολίζει. Θα μπορούσα να σου πω και εγώ αυτά που ακούω από όλους. Ότι, δηλαδή, βλέπω την Guernica, ότι ανήκει στη βερολινέζικη σχολή ή ότι είναι μια ζέβρα σε οργασμό ή ένας παοκτζής σε gothic party. Το μόνο που ξέρω είναι ότι υπάρχει εκεί για να θυμίζει τη σαθρότητα του συστήματος και την αδιαφορία του. Τέλος, ένα graffiti έχει φωνή και αυτή η φωνή είναι που θα φτάσει στα αυτιά κάποιων και το Πολυτεχνείο θα έρθει στην κατάσταση που του αρμόζει.

 της Έλενας Σταματέλλου

 Και σχολιάζουμε...

Ένα γκράφιτι προκάλεσε «αναβρασμό».

Πόσα γκράφιτι βλέπουμε στο δρόμο κάθε μέρα και απλά τα προσπερνάμε; Πόσα γκράφιτι μένουν «απαρατήρητα»  στο κοινό «μάτι»;  Όλοι τα έχουμε παρατηρήσει αλλά κανείς μας δεν τα έχει δει.

Το τελευταίο διάστημα έχει προκληθεί ένας σάλος για το μαύρο «πέπλο» στο κτήριο του Πολυτεχνείο στη Στουρνάρη και φυσικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης βάλθηκαν  να βρουν τους «βάνδαλους» και τους «κακοποιούς».  Φυσικά, δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ή να μην κουνήσει καταφατικά το κεφάλι , για την μεγάλη ιστορία που έχει το εν λόγω κτήριο. Μια ιστορία πρόσφατη που θα μπορούσε κανείς να πει πως οι «πληγές» που άφησε ο φασισμός και το αίμα των φοιτητών «βαραίνει» τους τοίχους. Πολλοί από εμάς, που είχαμε δικούς μας ανθρώπους που έζησαν αυτόν τον εφιάλτη, ανατριχιάζουμε όταν ανακαλούμε στην μνήμη μας αυτές τις στιγμές.

Όμως, την Ελλάδα έχουμε το κακό να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Ένα γκράφιτι προκάλεσε «αναβρασμό». Τα μέσα «πανικοβλήθηκαν» και ξεχύθηκαν να βρουν τους ένοχους. Και διερωτώμαι, μόνο αυτό το γκράφιτι – που θα μπορούσαμε να το πούμε και καλαίσθητο – πείραξε τα μέσα;  Τόσα γλυπτά, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το μήκος της Αττικής, βανδαλίζονται καθημερινά και κανείς δεν παραπονιέται.  Τόσοι ιστορικοί χώροι βρίσκονται έρμαια στα χέρια των «αγανακτισμένων» νέων και αντί να ενδιαφερθούμε γελάμε με τα δήθεν αστεία.

Όχι, δεν κατακρίνω την «τέχνη του δρόμου» , αντίθετα κατανοώ το κίνητρο. Η αντίδραση στο κατεστημένο είναι η βία και ο βανδαλισμός.  Βγάζουν τα άγρια συναισθηματά τους σε ότι είναι δημόσιο γιατί εκεί έγκειται όλο το βάρος της κληρονομίας που τους άφησαν οι προηγούμενες γενιές. Βγαίνει από μέσα τους χωρίς, ίσως, οι ίδιοι να αντιλαμβάνονται. Όχι, το γκράφιτι δεν είναι κακό. Υπάρχουν κάποια τα οποία είναι θαυμάσια και σίγουρα μπορούν να αποτελέσουν κομμάτι μιας μεταγενέστερης κληρονομίας. Όχι όμως εις βάρος της παλαιότερης. Το να διαγράψεις/καταστρέψεις το παρελθόν, δεν σου δίνει έναυσμα για το μέλλον αντίθετα σε κάνει να επαναλάβεις τα λάθη που έγιναν. Άλλωστε, είμαστε λαός με μνήμη «χρυσόψαρου» σωστά;

 Εύα Αμπλιανίτη

 Ο πολιτισμός άλλωστε είναι πιο πολύ ποτάμι και λιγότερο λίμνη.

Στις 14 Νοεμβρίου του 1973 ξεκίνησε η τριήμερη κατάληψη στο Πολυτεχνείο από τους φοιτήτες του με σκοπό την αντίσταση στην χούντα. Την 17η Νοεμβρίου έληξε με αιμοτοχυσία- κι υπήρξε μία από τις πιο αντιστασιακές κινήσεις στην σύγχρονη Ελλάδα.

Κάτι παραπάνω από 4 δεκαετίες μετά άλλη μία αντιστασιακή κίνηση λαμβάνει χώρα στο ίδιο μέρος : 'Ενας εκ των τοίχων του Πολυτεχνείου “ξύπνησε” ζωγραφισμένος με ένα γκράφιτι, έχοντας χάσει τα κλειδιά του και χωρίς να θυμάται πολλά από το προηγούμενο βράδυ.
Το περιεχόμενο δε του γκράφιτι τόσο άγνωστο όσο το πως βρέθηκε εκεί. Μπορεί να υποθέτουμε πως μοιάζει λίγο με την Γκερνίκα ή να λέμε πως δεν είναι ανάγκη να αναπαριστά κάτι συγκεκριμένο ή να το βρίσκουμε όμορφο ή άσχημο. Αλλά όλη αυτή η συζήτηση πάνω στο σχέδιο ίσως να μας αποπροσανατολίζει από την ουσία: Για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του McLuhan, “Το μέσο είναι το μήνυμα”. Όσο αυτό εφαρμόζει στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, άλλο τόσο βρίσκει έδαφος και στην τέχνη (άλλωστε και αυτή επικοινωνία είναι). Συνεπώς αντί του σχεδίου ενδεχομένως αυτό που πρέπει να κοιτάξουμε είναι ο καμβάς- θα δίναμε τόση σημασία στο ίδιο σχέδιο σε έναν άλλον τοίχο; Θα πάρω το ρίσκο να υποθέσω πως η απάντηση θα ήταν αρνητική. Αυτος ακριβώς ήταν κι ο σκοπός. Το Πολυτεχνείο ήταν μέρος του σχεδίου όπως ο φωτισμός είναι μέρος μιας ταινίας- χωρίς το φως δεν μπορεί να “δει” η κάμερα ώστε η χάρτινη ιστορία να γραφτεί στο φιλμ και να φτάσει τους θεατές. Βέβαια αν ένα σχέδιο χρειάζεται έναν διάσημο καμβά για να αναδειχθεί, μάλλον δεν είναι άξιο ανάδειξης. Μπορεί όμως η κίνηση να είναι.                                                                                         

Ήταν λίγο έως πολύ μία κίνηση οικοποίησης, κιίσως λίγο πιο επιθετικά από αυτό, μια κίνηση από πολλές απόψεις κτητική. Όχι μόνο η καλλιτεχνική ομάδα που ανέλαβε το έργο αλλά όλος ο χώρος- και με αυτό αναφέρομαι στην οδό Στούρναρη και την περιοχή των Εξαρχείων σαν σύνολο(άνθρωποι, κτίρια, δρόμοι)- σαν να διεκδυκούσε το Πολυτεχνείο να μοιάζει λιγότερο “ξένο”. Αφού το κτήριο βρίσκεται εκεί έξω για να εξυπηρετεί και να χρησιμοποιήται και “αναπνέει” με την πόλη, πρέπει να ανήκει και σε αυτήν. Γιατί αν το Πολυτεχνείο είναι ένας χώρος
“αποστασιοποιημένος” από το περιβάλλον του, “αποστασιοποιούνται” κι αυτά που πρεσβεύει. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η κίνηση δεν είναι απλά μια απόπειρα αισθητικού(πετυχημένου ή ανεπιτυχούς) παντρέματος του κτηρίου με τον χώρο, αλλά κι η διάθεση υπενθύμισης, ανάδειξης ή εγκόλπωσης των ιδεών, που πρεσβεύει και που το μη “ανήκειν” του κτηρίου μπορεί να κράτησε σε απόσταση. Επομένως δεν είναι απίθανο αυτός να είναι ο τρόπος(συνειδητά ή όχι) διεκδύκησης τους ως μέρος του σύγχρονου πολιτισμού.
Ο πολιτισμός άλλωστε είναι πιο πολύ ποτάμι και λιγότερο λίμνη. Κινείται, φαρδαίνει, ρηχαίνει, αλλάζει μορφή και παρασύρει, όπως τρέχει, πράγματα που συναντά στον δρόμο- μερικά είναι σκουπίδια κι άλλα το πλουτίζουν. Έτσι το Πολυτεχνείο φέρει την ιστορία που έγραψαν γι' αυτό οι φοιτητές του το '73 και τώρα φέρει (μάλλον όχι για πολύ) και αυτήν που έγραψε πάνω σε αυτό μια όμαδα καλλιτεχνων. Αν βρωμίζει ή πλουτίζει το Πολυτεχνείο θα το έδειχνε ο χρόνος, αν είχε την ευκαιρία. Στην πρώτη περίπτωση θα έφευγε και στην δεύτερη θα παρέμενε. Κι αν αυτό συνέβαινε μπορεί να μην ήταν απλά ένα γκράφιτι πάνω στο Πολυτεχνείο αλλά κάτι παραπάνω, καθως κατά τον Γκοντάρ στην τέχνη 1+1=3.
Σε κάθε περίπτωση, ζούμε στη μετανεωτερικότητα. Φοράμε chanel με zara. Κανουμε την αυτοαναφορικότητα αυτοσαρκασμό. Έχουμε απομιμίσεις των πυραμίδων- casino στο Las Vegas. Μπορούμε σίγουρα, έστω για λίγο, να φορέσουμε μια αυτοαναφορική απομίμηση της Γκερνίκας στο Πολυτεχνείο και να του επιτρέψουμε ένα άσχημο hang over.

Έλενα Στεφανάτου