Εικαστικό παιχνίδι με τον Δαρβίνο

17/03/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ https://www.efsyn.gr/?p=182616

Η έκθεση «Η εξέλιξη της Τέχνης» στην γκαλερί «έκφραση»  
Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη, οι «ισχυροί» καλλιτέχνες επικρατούν και επηρεάζουν τους επόμενους. Η Αρτεμις Ποταμιάνου παρουσιάζει έργα της με σαφείς αναφορές σε μεγάλους (όπως τον Βερμέερ) και επεξεργάζεται με ψηφιακό τρόπο αριστουργήματα των Γκόγια, Βελάσκεθ, Πικάσο και άλλων

Της Παρής Σπίνου

Πόσοι πίνακες, πόσοι καλλιτέχνες μπορούν να χωρέσουν σε ένα έργο τέχνης; Η Αρτεμις Ποταμιάνου, υπερδραστήρια εικαστικός και επιμελήτρια εκθέσεων, μπορεί να βάλει, χωρίς ενδοιασμό, μέσα σε ένα δικό της έργο και Βερμέερ και Γκόγια και Πικάσο. Με ψηφιακή επεξεργασία, χωρίς πρόθεση να «κλέψει» ή να μιμηθεί.

Πριν από λίγο καιρό είχε δημιουργήσει ένα «φανταστικό μουσείο» με κορυφαία αριστουργήματα, ενώ τώρα συνεχίζει την έρευνά της γύρω από τους τρόπους θέασης του τρίπτυχου: καλλιτεχνικό αντικείμενο – καλλιτέχνης – εκθεσιακός χώρος. Ετσι, από την Πέμπτη 27 Μαρτίου παρουσιάζει στην γκαλερί «έκφραση» την έκθεση «Η Εξέλιξη της Τέχνης» που αποτελεί ένα εικαστικό παιχνίδι με τη θεωρία του Δαρβίνου για την «Καταγωγή των ειδών».

Συνδέοντας την ιδέα της εξέλιξης και της επικράτησης του «ισχυρού» με την ιστορία της τέχνης, η Α. Ποταμιάνου θέλει να αποδείξει ότι ένα έργο τέχνης είναι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των επιμέρους επιρροών του, ενώ ταυτόχρονα απομυθοποιεί την ιδέα ενός πρωτεϊκού δημιουργού.

Η νέα σειρά περιλαμβάνει 21 έργα. Αρχίζει με ένα παλαιότερο δικό της με τίτλο «Delft» με αναφορές στον Βερμέερ και καταλήγει σε ένα που της έχει χαρίσει ο Γιόζεφ Κόσουθ με επίδραση από τον Μαγκρίτ. Διαμορφώνει στην εγκατατάστασή της έναν χάρτη-διάγραμμα ανάλογο με αυτόν που χρησιμοποιούνται στα μουσεία φυσικής ιστορίας για την κατανόηση της εξέλιξης των ειδών.

Στη θέση τους όμως υπάρχουν ψηφιακά επεξεργασμένα κορυφαία έργα τέχνης καλλιτεχνών που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για μεταγενέστερους.

«Η τέχνη είναι έρευνα. Θέλω να δείξω πως δεν υπάρχει παρθενογένεση, αλλά ο καθένας πατάει στους προηγούμενους για να εξελιχθεί», μας λέει. «Κάποιος μνημονεύεται στην ιστορία της τέχνης, είναι ο «ισχυρός» επειδή έχει επηρεάσει τους επόμενους». Πλήθος τα παραδείγματα. «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ήταν κορυφαίος στην εποχή του, ωστόσο αγνοήθηκε για 400 χρόνια μέχρι να τον ανακαλύψουν στις αρχές του 20ού αιώνα χαρακτηρίζοντάς τον πρόδρομο του εξπρεσιονισμού. Ο Μποτιτσέλι, πάλι, ξαναήρθε στην επιφάνεια μέσα από τους Προραφαηλίτες».

Στην έκθεση βλέπουμε μεταξύ άλλων πως ο Νταλί επηρεάστηκε από τον Βερμέερ και έκανε το περίφημο «Τhe Ghost of Vermeer». Oι χαριτωμένες «Las meninas», δεσποινίδες τιμής της ισπανικής αυλής του Φιλίππου Δ΄ και η μικρή πριγκίπισσα Μαργαρίτα, τις οποίες φιλοτέχνησε ο Βελάσκεθ, έκαναν αργότερα τον Γκόγια να συγκινηθεί, όμως και ο Πικάσο τις ζωγράφισε πιο αφαιρετικά.

«Είμαστε σε εποχή remake σε όλες της τέχνες. Ξαναέρχονται στην επιφάνεια τα παλιά», λέει η Α. Ποταμιάνου, φέρνοντάς μας ένα ελληνικό παράδειγμα: τον Βλάση Κανιάρη. «Ενας καλλιτέχνης επιλέγει κάποιον άλλο γιατί τον αγγίζει η ομορφιά. Πιθανότατα υπήρξαν σημαντικοί δημιουργοί, οι οποίοι δεν επέδρασαν στους νεότερους, κι άλλοι που ποτέ δεν είδαν το φως μιας έκθεσης. Κάποιοι προβλήθηκαν γιατί υποστηρίχτηκαν από μαικήνες, αλλά χάθηκαν. Πάντως σε όλες τις περιπτώσεις ο ναρκισσισμός του καλλιτέχνη κυριαρχεί. Πιστεύει ότι ακόμα κι αν δεν βγάλει χρήματα, τουλάχιστον θα δοξαστεί». Για τον λόγο αυτό ετοιμάζει μια εγκατάσταση στο υπόγειο της γκαλερί, μια κολόνα με έργα δημιουργών που παραμένουν άγνωστοι, οι «αδύναμοι κρίκοι».

Η ίδια επισημαίνει: «Οι μηχανισμοί πίσω από την τέχνη υπήρχαν και θα υπάρχουν, τα ονόματα αλλάζουν. Η Ιστορία γράφεται από τους ιστορικούς, είναι υποκειμενική. Παλιά οι καλλιτέχνες επιδίωκαν να διακριθούν σε μια τοπική κοινωνία, τώρα σε μια παγκόσμια, όπου κυριαρχεί η εικόνα και μεγάλος ανταγωνισμός. Για πρώτη φορά ίσως έχουν στα χέρια τους τη δύναμη να ανατρέψουν τους κανόνες όπως ο Ντάμιεν Χιρστ, ο οποίος έβγαλε μόνος του σε δημοπρασίες τα έργα του».

Η Αρτεμις Ποταμιάνου πριν από λίγα χρόνια είχε επιμεληθεί την έκθεση του Ντάμιεν Χιρστ στη Θεσσαλονίκη. Τώρα αναλαμβάνει και πάλι ένα παράλληλο πρόγραμμα στη φετινή Αrt Athina. Συχνά εκθέτει στο εξωτερικό και πρόσφατα το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Στοκχόλμης της ανέθεσε να φιλοτεχνήσει ένα έργο με θέμα την κρίση στη χώρα μας. «Στις μέρες μας, το να επιλέγεις να μένεις στην Ελλάδα είναι σαν να επιλέγεις την αφάνεια. Αν δεν μένεις στο εξωτερικό θα σε θεωρούν πάντα περιφερειακό».

INFO: «έκφραση-γιάννα γραμματοπούλου», Βαλαωρίτου 9α, τηλ. 210 3607598. Από 27 Μαρτίου έως 3 Μαΐου.

p.spinou@efsyn.gr