«Οι παραδοσιακοί ήχοι, βάση της μουσικής μας παιδείας»

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τρίτη 18 Μαρτίου 2014

Συνέντευξη με τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΩΤΣΙΝΗ

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ g.kiousis@eleftherotypia.net

Ηπειρώτικης καταγωγής, ο πατέρας του Θεόδωρος από τη Στρατίνιστα Πωγωνίου και η μητέρα του Φεβρωνία από το διπλανό χωριό, τη Μέγγουλη. Στο σπίτι, ένα σπίτι με γιαγιά και παππού, τα ακούσματα ήταν ηπειρώτικα. Ο παππούς του αγόρασε το κλαρίνο από τον Γαϊτάνο, το 1981.

«Ολες οι καπετάνισσες από το Κακοσούλι όλες την Αρτα πέρασαν, στα Γιάννινα τις πάνε, σκλαβώθηκαν οι αρφανές, σκλαβώθηκαν οι μαύρες, κ' η Λένω δεν επέρασε, δεν την επήραν σκλάβα. Μόν' πήρε δίπλα τα βουνά, δίπλα τα κορφοβούνια, σέρνει τουφέκι σισανέ κ' εγγλέζικα κουμπούρια...» ΤΗΣ ΛΕΝΩΣ Παλαιότερα έπαιζε φλογέρα. Ξεκίνησε τα μαθήματα με τον Α. Χαρμαλιά στην Ηλιούπολη και τον Φ. Μάστορα στο χωριό. Συνέχισε με τους Α. Βασιλάρη, Τ. Χαλκιά, Πετρολούκα, Ν. Φιλιππίδη (ωδείο Σκαλκώτα) και με τον Β. Μπατζή, τον οποίο και θεωρεί βασικό δάσκαλό του. Ο λόγος, για το δεξιοτέχνη του κλαρίνου Γιώργο Κωτσίνη, ο οποίος μαζί με τον Χρήστο Ζώτο στο λαούτο θα αποδώσουν δημοτικά τραγούδια στην εκδήλωση «Κλέφτικο τραγούδι και Εθνεγερσία» που πραγματοποιείται την Παρασκευή ώρα 10.30 στα Εκπαιδευτήρια Γείτονα στη Βάρη. Μιλά ο καθηγητής Εθνομουσικολογίας Λάμπρος Λιάβας, απαγγέλλει ο ηθοποιός Δημήτρης Καταλειφός.

- Εξακολουθεί να είναι ζωντανή η παραδοσιακή μας μουσική υπό την έννοια της εξακολουθητικής δημιουργικής της ανανέωσης;

«Βασικά συστατικά της παραδοσιακής μουσικής, από την κατασκευή της, έτσι ώστε να διατηρηθεί και να μεταδοθεί, είναι η ανάλυση των μουσικών φράσεων, η ελευθερία της έκφρασης, η ερμηνεία και ο αυτοσχεδιασμός. Αν η ελληνική μουσική παράδοση μάς κληροδοτεί κάτι αξιόλογο που να ενδιαφέρει τη μουσική ως Τέχνη και μάλιστα Τέχνη σύγχρονη, αυτό πρέπει να αναζητηθεί στην τέχνη των μουσικών που εμπνέονται και συνεχίζουν μια παλαιά παράδοση και ειδικότερα πρέπει να στραφεί κανείς στις διαδικασίες που παράγουν την αντίληψη περί μελοποιίας του εμπειροτέχνη, όπως αυτή εμφανίζεται στον αυτοσχεδιασμό».

- Ποια είναι η βαθύτερη πολιτιστική και εθνική της σημασία, ιδίως στους τωρινούς καιρούς της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης;

«Η παραδοσιακή μουσική θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση της μουσικής παιδείας, κατ' αναλογία με την ελληνική γλώσσα, για λόγους οικειότητας, άρα και ικανότητας απορρόφησης και αφομοίωσης της μουσικής πληροφορίας, μετουσιώνοντάς τη σε γνώση. Αυτή η μουσική παρέχει ένα ανυπολόγιστης αξίας υλικό, τόσο για να πατήσει η μουσική παιδεία του τόπου μας όσο και για αξιοποίηση. Οι μουσικοί δρόμοι, τρόποι και ήχοι και η διαστηματική συγκρότηση αυτών, καθώς και οι ιδιαιτερότητες στους ρυθμούς, στο χορό και τους σκοπούς της παράδοσης, αποτελούν πόλο έλξης για την παγκόσμια μουσική και μουσικολογική κοινότητα».

- Η σχέση Θεοδωράκη και Χατζιδάκι με τη μουσική μας παράδοση;

«Τον Χατζιδάκι τον γνωρίζω μόνο από το έργο του. Κάθε νότα του έχει άρωμα Ελλάδας. Με τον Μίκη έχουμε στενή επαφή λόγω μιας συνεργασίας στο έργο του "Διόνυσος". Είναι απίστευτο με τι σεβασμό και αγάπη μιλάει για την παραδοσιακή μουσική. Το πώς χρησιμοποιεί τους δρόμους και τους ρυθμούς στα δημιουργήματά του. Βέβαια τελικά βάζει πάντα τη δικιά του σφραγίδα. Μου λέει χαριτολογώντας πως πρέπει να φτιάξουμε έναν καινούργιο νομό. Και αυτός να έχει καλλιτεχνικά στοιχεία από όλους τους νομούς της Ελλάδας».

- Ποια η στάση μας έναντι της μουσικής μας παράδοσης για να μην εκπέσει σε φολκλορικό είδος;

«Αποτελεί γεγονός ότι με τον όρο "Δημοτική Μουσική" η επικρατούσα ώς και σήμερα στην κοινωνία αντίληψη περιγράφει -πάνω-κάτω- μόνο ό,τι η σχολική φιλολογία, η ερασιτεχνική και επαγγελματική λαογραφία και τα μαζικά μέσα (με πρώτο και καλύτερο το φωνογραφικό δίσκο) έχουν παρουσιάσει. Δηλαδή μια κενή γραφικότητα ή μια πατριωτική σηματοδοσία. Αυτές οι παρουσιάσεις ευθύνονται για το γεγονός ότι κατά κανόνα, από καλλιτεχνική άποψη, η μουσική αυτή δεν εκτιμάται. Τα δημοτικά τραγούδια είναι συνδεδεμένα περισσότερο με πολλά άλλα και λιγότερο με τη μουσική τέχνη. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ζύμωση, η οποία καλλιεργεί μια καινούργια προσέγγιση της δημοτικής μουσικής, από την πλευρά των μουσικών. Νέοι μουσικοί μελετούν τις κατακτήσεις των παλαιών τεχνιτών σε πρακτικό και θεωρητικό επίπεδο και για πρώτη φορά η δημοτική μουσική αποκτά εκπροσώπους που διεκδικούν για λογαριασμό της δικαιώματα Τέχνης, ενδιαφερόμενοι για την καλλιτεχνική της αξία, χωρίς δεσμεύσεις γραφικού, φολκλορικού ή μουσειακού τύπου».