«Το 1972, άρχισα δειλά δειλά να συγκροτώ την αρχή της συλλογής μου. Στην ανεκπλήρωτη επιθυμία μου να γίνω ζωγράφος κρύβεται η απάντηση για τη δημιουργία της συλλογής». Αυτή η δημόσια αποκάλυψη είναι μία από τις πολλές που κάνει ο 73χρονος σημαντικός συλλέκτης Βλάσης Φρυσίρας και ιδρυτής του ομώνυμου μουσείου στην Πλάκα, μέσα από το βιβλίου του που κυκλοφόρησε πρόσφατα, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ημερολόγιο τέχνης 1945-2017».
Πρόκειται για ένα χρονικό που μας οδηγεί σαν πυξίδα στην πορεία ενός επιτυχημένου δικηγόρου και συμβούλου επιχειρήσεων –επί τριάντα πέντε χρόνια– που παράλληλα με το επάγγελμά του, έχτιζε σιγά σιγά και το προφίλ που έχει σήμερα στον εγχώριο και ευρωπαϊκό χώρο της τέχνης.
Οπως μας επισημαίνει ο ίδιος: «Στο «Ημερολόγιο τέχνης» καταγράφω τη σχέση μου με την τέχνη, τη δημιουργία της συλλογής, τη γνωριμία μου με σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο, την ίδρυση του μουσείου και τη, για 18 χρόνια, πορεία του. Εχω αφήσει έξω την προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική μου ζωή. Στο σώμα του κειμένου έχω εντάξει φωτογραφίες από το προσωπικό μου αρχείο, ώστε να δώσω μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των γεγονότων στον αναγνώστη.
Στη νοερή σκέψη ότι θα θέλαμε να μάθουμε ακόμη περισσότερα για τον Βλάση Φρυσίρα, βρίσκουμε γραπτή την απάντηση στο «Ημερολόγιό» του. «Η μόνη μου αλήθεια είναι η αγάπη. Αυτό χαρακτηρίζει και τη συλλογή μου ως έργο και ως προσπάθεια ετών. Κάθε έργο φτιαγμένο άμεσα από τον άνθρωπο, με θέμα τον ίδιο. Κάθε έργο κι ένας πρόσκαιρος θυελλώδης έρωτας…»
• Γιατί χαρακτηρίζετε την πορεία της συλλογή σας «περιπέτεια»;
Η δημιουργία της συλλογής ήταν μια περιπέτεια, ένα παιχνίδι με τον χρόνο. Ημουν ένας άνθρωπος με δύο πρόσωπα: το ένα ήταν αυτό του δικηγόρου, του αυστηρού, του ασυμβίβαστου, του ανυποχώρητου, που κουβαλούσε στο κεφάλι του χιλιάδες υποθέσεις, χιλιάδες προβλήματα άλλων ανθρώπων οι οποίοι αναζητούσαν λύσεις και που, πολλές φορές, ήταν ένας εφιάλτης.
Μετά τις τρεις η ώρα το μεσημέρι, τα κλείδωνα όλα στο κεφάλι μου σαν να μην υπήρξαν ποτέ, και ξεκινούσα την ημέρα μου από την αρχή, μπαίνοντας σε έναν άλλο κόσμο, στον κόσμο της τέχνης, με προβληματικούς ανθρώπους, ρομαντικούς ονειροπόλους, Δον Κιχώτες, που έχουν κάνει άλλες επιλογές στη ζωή τους, διαφορετικές από αυτές των πολλών, που ζουν σε έναν ονειρικό κόσμο. Ετσι άρχισα κι εγώ να μπαίνω σ’ αυτόν τον κόσμο, να σκέφτομαι διαφορετικά, να θέλω πράγματα διαφορετικά, να ξεχωρίζω άλλες αξίες, να διαμορφώνω σιγά σιγά το άλλο μου πρόσωπο. Αυτό που μέσα στον χρόνο θα καταστεί κυρίαρχο.
• Διαβάζουμε με ενδιαφέρον το ωραίο παιχνίδι που κάνετε με τον εαυτό σας. Βάζετε το ερώτημα: «Τι είναι ο συλλέκτης, ποιος είναι ο κόσμος του, πώς λειτουργεί, πώς συμπεριφέρεται, τι σκέφτεται, τι θέλει, τι ονειρεύεται; Γιατί το κάνει αυτό που κάνει;». Και απαντάτε…
Θα μιλήσω με ειλικρίνεια. Αλλωστε με τον εαυτό μου συνομιλώ. Εσείς παρακολουθείτε τη συνομιλία μας. Από τον εαυτό μου δεν μπορώ να κρυφτώ. Ο συλλέκτης είναι ένα άτομο με παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Διακατέχεται από υπερβολική επιθυμία, μανία, να αποκτήσει αυτό που θέλει. Εχει έμμονες ιδέες, κάτι αντίστοιχο, θα έλεγα, με τα εξαρτημένα από ουσίες άτομα.
Πολλές φορές, αυτή η συμπεριφορά είναι εκτός ελέγχου. Σε ό,τι με αφορά, προσπαθούσα να ελέγξω τη συμπεριφορά μου, που σημαίνει ότι σε πρώτη προτεραιότητα βρίσκονταν οι ανάγκες της οικογένειας και ύστερα από αυτές το χάος της συλλεκτικής μανίας. Συμβουλεύτηκα τον Δημήτρη Μυταρά πώς να ξεκινήσω.
• Είναι κοινός τόπος ότι η πράξη της συλλογής καλύπτει υποσυνείδητα ψυχολογικούς λόγους. Οι συλλέκτες έχετε όλοι τον ίδιο στόχο;
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες συλλεκτών. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν αυτοί που αγοράζουν έργα για καθαρά επενδυτικούς σκοπούς, στη δεύτερη αυτοί που συνδυάζουν την επένδυση με την προσωπική ικανοποίηση και μια τρίτη κατηγορία συλλεκτών, ρομαντικών, που θέλουν να αφήσουν πίσω τους πνευματική και πολιτιστική παρακαταθήκη. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία πιστεύω ότι ανήκω κι εγώ.
• Ποια είναι τα ιδιαίτερα στοιχεία που συγκροτούν την ταυτότητα της συλλογής Φρυσίρα;
Παρακολουθώντας κανείς τις ιδιαιτερότητες των έργων της συλλογής μου θα διαπιστώσει: τις παραμορφώσεις που επιφέρει πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη ένας βιαστικός, βίαιος και καταστροφικός ρυθμός της ζωής. Θα βρει καθημερινές εικόνες μιας σκληρής πραγματικότητας, εικόνες ανθρώπινης αγριότητας, ανίας, πλήξης, μοναξιάς, ερωτικών παθών ή θηριωδίας.
Αλλο στοιχείο που έχει ξεχωριστή θέση στη συλλογή και συμπληρώνει την εικόνα της, είναι η θέση της γυναίκας. Της γυναίκας που παρουσιάζεται όμορφη, άσχημη, ελεύθερη, ανελεύθερη, αντικείμενο ερωτικού πόθου, πρόκληση και συγχρόνως στοργική μάνα. Τον ευτυχισμένο κόσμο διαδέχονται άλλες δραματικές μαρτυρίες, έργα που μας αναγκάζουν να κοιτάξουμε το άμεσο δράμα των ανθρώπων που ξεκληρίζονται από πολέμους, γενοκτονίες και «χρήσιμες» σφαγές. Παρ’ όλα αυτά θα βρεις έργα με ανθρώπους να στέκονται με φόβο, έκπληξη και θαυμασμό μπροστά στο μέγα ερώτημα και το μυστήριο του θανάτου.
Εργα υπαρξιακά που μας μεταγγίζουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία για την ανθρώπινη μοίρα. Μέσα στον ορυμαγδό και το δράμα της καθημερινότητας, αντικρίζεις και έργα που ξεκλέβουν χρόνο για ευτυχία. Ετσι, ο επισκέπτης του μουσείου μπορεί να παρακολουθήσει τα εσωτερικά συμβάντα του αιώνα μας σε σχέση με τον άνθρωπο, μέσα από τα έργα των ζωγράφων που έγιναν συνένοχοί μου στην περιπέτεια αυτής της δημιουργικής πορείας και να έρθει αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα που πολλές φορές δεν θέλει να αντιμετωπίζει κατά μέτωπο.
• «Ονομα ή έργο;». Ποιο λέτε ότι προηγείται και μένει στον χρόνο;
Οι δημιουργοί καθιερώθηκαν από τα έργα τους. Δημιουργός και δημιουργία είναι ταυτόσημες έννοιες, γιατί το ένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο. Στον χρόνο, λοιπόν, μένουν και τα δύο.
• Στη σημερινή εποχή, διακρίνετε διαφορά στα έργα που δημιουργούν οι Ελληνες εικαστικοί με αυτά των Ευρωπαίων;
Η παγκοσμιοποίηση και το διαδίκτυο έφεραν τον κόσμο πάρα πολύ κοντά. Ετσι, σήμερα υπάρχουν οι δυνατότητες ο καθένας να ενημερώνεται πολύ εύκολα γι’ αυτό που συμβαίνει σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Με αυτή την έννοια, λοιπόν, σήμερα διακρίνει κανείς εύκολα τις αλληλεπιδράσεις του ενός στο έργο του άλλου. Χάνεται σιγά σιγά ο τοπικισμός. Το περιβάλλον, βέβαια, στο οποίο ζουν οι δημιουργοί, σίγουρα επηρεάζει το έργο τους. Ας μην ξεχνάμε τα έργα του Γκογκέν.
• Η πολιτεία ήταν κοντά σας στη συλλεκτική σας δραστηριότητα ή ήταν μοναχική η πορεία σας;
Καμία πολιτεία στον κόσμο δεν έχει υποχρέωση να συνδράμει τις συλλεκτικές μανίες των πολιτών της. Ο κάθε άνθρωπος στις συντεταγμένες κοινωνίες στηρίζεται στις δυνάμεις του. Σε όλες όμως τις εποχές, υπήρξαν μαικήνες των τεχνών. Είναι άλλος ο ρόλος της πολιτείας-κράτους.
• Πώς εξηγείτε το φαινόμενο των αστρονομικών τιμών που χτυπιούνται στο χρηματιστήριο της τέχνης;
Η ζωγραφική τέχνη ως πολιτιστικό προϊόν έχει οπωσδήποτε χρηματιστηριακή αξία, και αυτό γιατί η ζήτηση σπουδαίων έργων ξεπερνά την προσφορά. Ετσι, βλέπουμε στους πλειστηριασμούς τα έργα τέχνης να φτάνουν σε δυσθεώρητα οικονομικά ύψη, λόγω μεγάλου ανταγωνισμού για την απόκτησή τους.
• Κύριε Φρυσίρα, γνωρίζουμε ότι το 2000 εγκαινιάσατε το μουσείο σας που στεγάζεται σε δύο νεοκλασικά κτίρια στην Πλάκα. Υπάρχουν κοινοί κανόνες ή όχι για τη λειτουργία δημόσιων και ιδιωτικών μουσείων;
Τα ιδιωτικά και τα δημόσια μουσεία λειτουργούν κάτω από τους ίδιους κανόνες, αφού σκοπός τους είναι η διάσωση και διάδοση της τέχνης, του πολιτισμού, καθώς και η πνευματική διαπαιδαγώγηση, ιδιαίτερα των νέων και η ευαισθητοποίησή τους. Η διαφοροποίηση των μουσείων γίνεται εκ των πραγμάτων, ανάλογα με τις συλλογές τους και τον σκοπό που επιδιώκουν. Τα μουσεία γενικά, ιδιωτικά και δημόσια, λειτουργούν συμπληρωματικά το ένα προς το άλλο.
• Στο βιβλίο σας, διαβάζουμε ακόμη και την «περιπέτεια» της ίδρυσης του μουσείου σας. Μας κάνετε επίσης γνωστό πως στους χώρους σας, εκτός από τα έργα της συλλογής σας, που ανέρχονται σε 4.000, φιλοξενείτε και εκθέσεις εκτός αυτής. Πώς οραματίζεστε την πορεία του Μουσείου Φρυσίρα μέσα στον χρόνο;
Οραματίζομαι το μουσείο να συνεχίσει με την ίδια σοβαρότητα και τόλμη να υπηρετεί τον πολιτισμό, όπως έχει κάνει μέχρι σήμερα, στα δεκαοκτώ χρόνια λειτουργίας του. Εχει φιλοξενήσει κατά καιρούς, όπως είναι γνωστό, εκθέσεις που δεν είναι αμιγώς ζωγραφικής. Αυτό, για παράδειγμα, συνέβη το 2004 με την έκθεση του Εντουαρντ Λούσι Σμιθ, που παρουσίασε βίντεο, κατασκευές, φωτογραφία και άλλα σύγχρονα μέσα.
Επίσης, το 2007, το μουσείο φιλοξένησε μεγάλη αναδρομική έκθεση φωτογραφίας του Γιάννη Κόντου και το 2010, έκθεση φωτογραφίας του Αργεντίνου Αλέσιο ντε Αντράδε.
• Θέλετε να μας ανακοινώσετε και το πρόγραμμα που ετοιμάζετε να δούμε στο κτίριο της οδού Μονής Αστερίου 3 στην Πλάκα;
Στο προσεχές πρόγραμμα είναι η έκθεση «Νέοι Ορίζοντες της Ζωγραφικής ΙΙΙ: Αισθήσεων Πράξεις» (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2018).
Το 2019, το μουσείο θα φιλοξενήσει τρεις εκθέσεις. Στην πρώτη θα συμμετέχουν δέκα γυναίκες δημιουργοί, που το έργο τους άντεξε στον χρόνο. Στη δεύτερη, με ανάλογο σκεπτικό, δέκα άντρες δημιουργοί. Στην τρίτη έκθεση της χρονιάς θα δείξουμε από τις συλλογές του μουσείου, δημιουργούς του 20ού αιώνα».
Στη νοερή σκέψη ότι θα θέλαμε να μάθουμε ακόμη περισσότερα για τον Βλάση Φρυσίρα, βρίσκουμε γραπτή την απάντηση στο «Ημερολόγιό» του. «Η μόνη μου αλήθεια είναι η αγάπη. Αυτό χαρακτηρίζει και τη συλλογή μου ως έργο και ως προσπάθεια ετών. Κάθε έργο φτιαγμένο άμεσα από τον άνθρωπο, με θέμα τον ίδιο. Κάθε έργο κι ένας πρόσκαιρος θυελλώδης έρωτας…»
Info: Μουσείο Φρυσίρα, Μονής Αστερίου 3, Πλάκα, τηλ. 210 3316027, www.frissirasmuseum.com. Το βιβλίο «Βλάσης Φρυσίρας. Ημερολόγιο τέχνης 1945-2017. Η περιπέτεια μιας συλλογής» παρουσιάζεται σήμερα στις 19.30 στην Αίθουσα Λόγου της Στοάς του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5). Προλογίζουν οι: Πάνος Χαραλάμπους, πρύτανης της ΑΣΚΤ, και Θανάσης Μουτσόπουλος, καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης.
Συμμετέχουν ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Λάκης Παπαστάθης, ο ζωγράφος Αλέξης Βερούκας, ο ζωγράφος και συγγραφέας Ανδρέας Μαράτος. Συντονίζει ο Γιάννης Μπασκόζος.
http://www.efsyn.gr/arthro/aniko-stin-katigoria-ton-romantikon-syllekton
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου