Ο αρχάνθρωπος των Πετραλώνων

Ηλεκτρονική Έκδοση enet.gr, 11:59 Δευτέρα 17 Μαρτίου 2014

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ

Υπεύθυνος: Ελένη Καρατζά

Δίπλα στο χωριό Πετράλωνα σε απόσταση 800 μέτρων και σε υψόμετρο 250 μέτρα στους πρόποδες του βουνού Κατσίκα βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο. Ανακαλύφθηκε το 1959 από κατοίκους του χωριού που έψαχναν για νερό. Ονομάστηκε ''Κόκκινες πέτρες'' από την terra rosa (κόκκινη γη) που χρωματίζει τους σταλακτιτικούς και σταλαγμιτικούς σχηματισμούς του.

Στη σπηλιά, το 1960, βρέθηκε κρανίο ανθρώπου ηλικίας 25-35 ετών, αρκετά ηλικιωμένου για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, μιας και ο μέσος όρος ζωής ήταν τα 18-20 χρόνια. Ανήκει σε τύπο αρχανθρώπου (δηλαδή όρθιου ανθρώπου) μεταβατικής μορφής από τον Homo erectus προς τον Homo sapiens neandertalensis. Το κρανίο βρέθηκε στο 11ο στρώμα του σπηλαίου που σχηματίστηκε σε μια πολύ ψυχρή περίοδο, την επονομαζόμενη Κρήνεια περίοδο. Ήταν καλυμμένο με σταλαγμίτη και το σημείο όπου εντοπίστηκε, που ονομάστηκε ''Μαυσωλείο'', είναι το στεγνότερο μέρος της σπηλιάς και λίγο πιο ζεστό. Στο χώρο του ''Μαυσωλείου'' βρέθηκαν διασκορπισμένες οστέινες βελόνες που πρέπει να τις χρησιμοποιούσε ο αρχάνθρωπος για να στηρίζει τα δέρματα γύρω από το σώμα του και ίχνη φωτιάς την οποία άναβε για να ζεσταθεί και να ψήνει την τροφή του. Ακόμη βρέθηκαν πολλά λίθινα και οστέινα εργαλεία, τα οποία έφτιαχνε για να κυνηγά τα θηράματά του. Οι χώροι της σπηλιάς πρέπει να χρησίμεψαν ως τόπος διαμονής των ανθρώπων, όταν άρχισε η περίοδος των παγετώνων.

Αναφορικά με τη χρονολόγηση των ευρημάτων του σπηλαίου των Πετραλώνων έχουν ανακύψει διάφορα επιστημονικά προβλήματα. Σύμφωνα με μία εκδοχή η οποία βασίστηκε σε μέτρηση που έγινε με τη μέθοδο των αμινοξέων του οστού του κρανίου ο αρχάνθρωπος έχει ηλικία 260.000 ετών. Όμως κατά τον Aρη Πουλιανό, που διεξήγαγε έρευνες στο σπήλαιο και χρονολόγησε τα ευρήματα με τη μέθοδο της στροφορμής ηλεκτρονίων, ο αρχάνθρωπος των Πετραλώνων πρέπει να έζησε πριν από 700.000 χρόνια, ενώ τα ίχνη φωτιάς είναι περίπου 700.000 - 1.000.000 χρόνων και είναι τα αρχαιότερα που βρέθηκαν μέχρι σήμερα πάνω στη γη.
Στο θάλαμο του σπηλαίου που ονομάστηκε ''Νεκροταφείο γιγάντων'' βρέθηκαν οστά 14 διαφορετικών ειδών σαρκοβόρων ζώων, όπως μεγαλόσωμης αρκούδας, πάνθηρα, λιονταριού, ύαινας, λύκου, ρινόκερου, ελαφιού και τρωκτικών που σήμερα δεν υπάρχουν στη Χαλκιδική. Εκτός από τη μεγάλη σπουδαιότητα που έχει το σπήλαιο από παλαιοντολογική άποψη, οι χώροι του παρουσιάζουν ενδιαφέρον και από πλευράς σταλαγμικού διάκοσμου. Τους θαλάμους του στολίζουν σταλαγμίτες και σταλακτίτες με διάφορους χρωματισμούς και σε ποικίλα μεγέθη. Στη ''Μεγάλη σάλα'' και το ''Θάλαμο των ελάτων'' συναντάμε σταλαγμίτες ογκώδεις, ενώ στο ''Διάδρομο των νάνων σταλαγμιτών'' βλέπουμε μικρούς ακανθωτούς σταλαγμίτες, μεγέθους λίγων μόνο εκατοστών, που γι' αυτό το λόγο ονομάστηκαν ''νάνοι''. Στο ''Θάλαμο των ριζών'' λεπτές ρίζες πριναριών που έχουν εισχωρήσει από το έδαφος μέσα στη σπηλιά σχηματίζουν ένα δίχτυ που καλύπτει τους σταλακτίτες. Ακόμη εντυπωσιάζει η ''χρυσή βροχή'', δηλαδή πολύ λεπτοί σταλακτίτες που θυμίζουν τις σταγόνες της βροχής.
Το σπήλαιο έχει μέση θερμοκρασία όλο το χρόνο 16 βαθμούς C. Είναι επισκέψιμο και η τουριστική διαδρομή που έχει διαμορφωθεί φθάνει τα 2 χιλιόμετρα. Σε αίθουσές του έχουν τοποθετηθεί προπλάσματα αρχανθρώπων.
Πηγή: http://www.halkidiki.gov.gr/