H Ευρωπαία Επίτροπος Aνδρούλλα Βασιλείου, αρμόδια για θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας.
Η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί βασικό θέμα
στις πολιτικές και τα προγράμματα της ΕΕ, συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή υποστηρίζει το βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρωπαϊκής
Ένωσης / βραβεία Europa Nostra, μέσω του προγράμματος Πολιτισμός.
Η Ευρωπαία Επίτροπος Aνδρούλλα Βασιλείου αρμόδια για θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας, θα βρίσκεται στην Ελλάδα από τις 12 έως και τις 17 Ιουνίου, για τις εκδηλώσεις, που θα πραγματοποιηθούν εκείνο το διάστημα στο πλαίσιο του προγράμματος Europa Nostra και ειδικότερα της απονομής των βραβείων πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra, στο Ηρώδειο την Κυριακή 16 Ιουνίου.
Με αφορμή την επικείμενη επίσκεψή της στην Ελλάδα παραχώρησε συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα σχέδια στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Τα βραβεία Europa Nostra ενισχύουν αναμφισβήτητα την προβολή των καλύτερων σχεδίων πολιτιστικής κληρονομιάς και είναι γνωστά αρκετά παραδείγματα νικητών, οι οποίοι επιλέχθηκαν για επιπλέον χρηματοδότηση μετά την επιτυχία τους. Η πολιτιστική κληρονομιά επωφελείται, επίσης, και από άλλα προγράμματα της ΕΕ. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης πρόκειται να χορηγήσει 42 εκατομμύρια ευρώ για τις εργασίες αποκατάστασης, που ξεκίνησαν προσφάτως στην παγκοσμίως γνωστή τοποθεσία της UNESCO στην Πομπηία, στην Ιταλία. Από τη χρηματοδότηση της ΕΕ μπορούν να ωφεληθούν εξίσου και πρωτοβουλίες σε μικρότερη κλίμακα. Η Σλοβενία, για παράδειγμα, έλαβε επιδότηση ύψους 2,3 εκατομμυρίων ευρώ από το ίδιο ταμείο για την αποκατάσταση του κάστρου Snežnik – ένα πρόγραμμα το οποίο δημιούργησε μια ποικιλία οικονομικών, εκπαιδευτικών και τουριστικών ευκαιριών στην περιοχή. Τα παραδείγματα τα οποία θα μπορούσα να αναφέρω είναι αναρίθμητα» σημειώνει η κ. Βασιλείου.
ΕΡ: Πιστεύετε ότι έχει έρθει η ώρα να αναπτύξει η ΕΕ στρατηγική για την πολιτιστική κληρονομιά; Εάν ναι, ποια θα πρέπει να είναι τα βασικά συστατικά της στρατηγικής αυτής;
ΑΠ: Πιστεύω ότι η πολιτιστική κληρονομιά πρέπει να παραμείνει σταθερά συνδεδεμένη με τη στρατηγική της Επιτροπής «Ευρώπη 2020», η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της ανάπτυξης και της εργασίας. Ορισμένοι μπορεί να πουν ότι, εκ πρώτης όψεως, οι έννοιες της κληρονομιάς και της ανάπτυξης δεν συνδέονται με αυτονόητο τρόπο. Δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη. Η κληρονομιά δημιουργεί πολλές θέσεις εργασίας στην ΕΕ, είτε άμεσα –μέσω της απασχόλησης σε τοποθεσίες κληρονομιάς ή μουσεία– είτε έμμεσα, μέσω της τουριστικής βιομηχανίας. Η κληρονομιά, επίσης, αποτελεί πηγή ευρωπαϊκής αριστείας: έχουμε δημιουργήσει στην ΕΕ μοναδικές δεξιότητες για τη συντήρηση και την ψηφιοποίηση της κληρονομιάς μας, ούτως ώστε να μπορούν να την απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα – για παράδειγμα, μέσω της πολιτιστικής πύλης Europeana και του διαδικτύου. Πολλές χώρες, μεταξύ αυτών η Κίνα και η Ινδία, ενδιαφέρονται να εκμεταλλευτούν την ευρωπαϊκή εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα αυτό, κάτι που αποτελεί πηγή θέσεων εργασίας και εξαγωγών. Πιστεύω ότι μπορούμε να κάνουμε ακόμα περισσότερα για να προωθήσουμε την ευρωπαϊκή αριστεία σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς στο διεθνές προσκήνιο.
Εν ολίγοις, είμαι πεπεισμένη ότι υπάρχει περιθώριο για να αξιοποιηθεί η δέσμευση της ΕΕ στον τομέα της κληρονομιάς, ώστε να μπορέσουμε να αναδείξουμε όλο το φάσμα του οικονομικού και κοινωνικού της δυναμικού για θέσεις εργασίας, ανάπτυξη, εκπαίδευση, ένταξη και καινοτομία. Για να γίνει αυτό, πρέπει να επιτύχουμε καλύτερες συνέργειες μεταξύ των διαφόρων πολιτικών οι οποίες έχουν αντίκτυπο στην κληρονομιά σε επίπεδο ΕΕ, σε εθνικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Πρέπει να στηρίξουμε και να συμπληρώσουμε τα μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές στα κράτη μέλη, πρέπει να στηριχτούμε στην εμπειρογνωμοσύνη της κοινωνίας των πολιτών και πρέπει επίσης να αξιοποιήσουμε την εμπειρία και την τεχνογνωσία διεθνών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό, όπως είναι η UNESCO, το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Παγκόσμια Τράπεζα.
ΕΡ: Την Europa Nostra απασχολεί ιδιαίτερα η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης, την οποία θέτουν σε κίνδυνο διάφορες απειλές. Επ’ ευκαιρία της 50ής επετείου της, ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα, «Τα 7 πιο απειλούμενα», με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τι γνώμη έχετε για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία;
ΑΠ: Εκτιμώ ιδιαίτερα το νέο αυτό εμβληματικό πρόγραμμα. Η Europa Nostra δεν εντοπίζει απλώς τα πιο απειλούμενα μνημεία και τοποθεσίες στην Ευρώπη, αλλά τονίζει την αποφασιστικότητά της να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για την προστασία τους. Η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί κοινό θησαυρό τον οποίο οφείλουμε να προστατεύσουμε για τις μελλοντικές γενιές. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη διατήρηση και την ανάδειξη των απειλούμενων τοποθεσιών για τους πολίτες μας – και για τον υπόλοιπο κόσμο. Η διαδικασία επιλογής των «7 πιο απειλούμενων» μεταξύ των 40 αρχικών υποψηφιοτήτων, τις οποίες υπέβαλαν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και δημόσιοι φορείς από 21 χώρες, στην τελική επτάδα, που ανακοινώθηκε στην Αθήνα, ανέδειξε την ύπαρξη πολλών απειλούμενων μνημείων και τοποθεσιών στην Ευρώπη τα οποία έχουν ανάγκη της υποστήριξής μας. Οι προσπάθειές μας δεν πρέπει να περιοριστούν στα επτά επιλεγέντα μνημεία. Ελπίζω, επίσης, ότι το νέο αυτό πρόγραμμα θα ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών οργανώσεων. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, εάν θέλουμε να επιτύχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την πολιτιστική κληρονομιά.
ΕΡ: Στην Αθήνα έρχεστε για το 50ό επετειακό συνέδριο της Europa Nostra και την τελετή απονομής του Ευρωπαϊκού Βραβείου Πολιτιστικής Κληρονομιάς που θα λάβει χώρα στο Ηρώδειο. Ποιο μήνυμα θα θέλατε να μεταφέρετε στην Europa Nostra με την ευκαιρία του χρυσού ιωβηλαίου; Πώς μπορούμε να εργαστούμε εντονότερα από κοινού για να προωθήσουμε μια ευρωπαϊκή ατζέντα για την πολιτιστική κληρονομιά;
ΑΠ: Θα ήθελα να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια για τα φανταστικά επιτεύγματα των τελευταίων 50 χρόνων και να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στους αναρίθμητους αφοσιωμένους ανθρώπους που έχουν εργαστεί σκληρά στο πλαίσιο του δικτύου της Europa Nostra για την επίτευξή τους.
Υπάρχουν τόσα πράγματα που πρέπει να γίνουν στον τομέα της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς – δεν είναι μόνο θέμα συντήρησης και αποκατάστασης, είναι και θέμα έμπνευσης, προσέλκυσης νέου κοινού και εκπαίδευσης. Πράγματι, θα ήθελα να ενθαρρύνω τη στενότερη συνεργασία μεταξύ της Europa Nostra, της κοινωνίας των πολιτών και των εκπαιδευτικών αρχών για την ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων σε ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε και να κινητοποιήσουμε τη νεότερη γενιά, γιατί χρειαζόμαστε την ενέργειά της και το πάθος της, εάν θέλουμε να ανταποκριθούμε στις μακροπρόθεσμες προκλήσεις στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό διαμορφώνει ένα πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία όσον αφορά τον πολιτισμό και συμπεριλαμβάνει στους κύριους στρατηγικούς στόχους της την πολιτιστική κληρονομιά. Η Επιτροπή δεσμεύεται να ενισχύσει τη στενή της συνεργασία με τις εθνικές αρχές πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και με την κοινωνία των πολιτών. Για ακόμα μία φορά, θα ήθελα να συγχαρώ την Europa Nostra για τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ των διαφόρων οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών. Καλωσορίζω τις προσπάθειες του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς να ενισχύσει την επιρροή του μέσα από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για την Κληρονομιά, την οποία ξεκίνησε η Europa Nostra. Ενθαρρύνω τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την πολιτιστική κληρονομιά με την ευρεία συμμετοχή οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών. Πιστεύω ότι αυτό θα έχει σημασία στην ενίσχυση και τη διάρθρωση του διαλόγου.
ΕΡ: Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία άνευ προηγουμένου οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση· ορισμένοι θα την ονόμαζαν μάλιστα κρίση αξιών. Ποιος είναι ο ρόλος / η συμβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και των πολιτικών που σχετίζονται με αυτήν σε αυτό το πλαίσιο;
ΑΠ: Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση ασκεί πίεση στους προϋπολογισμούς για τον πολιτισμό και την κληρονομιά. Σε ορισμένες περιπτώσεις γίναμε μάρτυρες σοβαρών και επίπονων μειώσεων, οι οποίες, όπως ήταν αναμενόμενο, είχαν ως αποτέλεσμα μεγάλη δυσαρέσκεια. Υπάρχουν ακόμα εκείνοι που πιστεύουν ότι ο πολιτισμός είναι πολυτέλεια σε δύσκολες περιόδους. Οφείλουμε να αντικρούσουμε την εσφαλμένη αυτή αντίληψη. Πιστεύω ότι ευθύνη όλων μας είναι να εξηγήσουμε με σθένος ότι η επένδυση στον πολιτισμό δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά ανάγκη για την υγιή ανάπτυξη των κοινωνιών μας – και αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτικό στο πλαίσιο της τρέχουσας κρίσης.
Ως Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπεύθυνη για τον πολιτισμό, λαμβάνω σοβαρά υπόψη αυτές τις ανησυχίες και τις αντιμετωπίζω στην καθημερινή μου εργασία.
Πιστεύω ότι σε καιρούς κρίσης είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε την οικονομική ανάπτυξη. Ο πολιτισμός και η κληρονομιά έχουν αποδειχτεί σημαντικοί παράγοντες για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και για την ενίσχυση των πόλεων και των περιφερειών μας. Οι τομείς του πολιτισμού και της κληρονομιάς –τόσο κερδοσκοπικού όσο και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα– διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Εννοείται, βέβαια, ότι η αξία του πολιτισμού υπερβαίνει τον οικονομικό του αντίκτυπο. Η ιστορία έχει καταδείξει ότι οι οικονομικές κρίσεις μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για το χειρότερο είδος λαϊκισμού, ακόμα και εξτρεμισμού και ριζοσπαστικοποίησης, φαινόμενα τα οποία οδήγησαν στην κατάρρευση δημοκρατιών στις πιο τραγικές περιπτώσεις. Πρέπει να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο πολιτισμός αποτελεί απαραίτητο στοιχείο του κοινωνικού ιστού. Βρίσκεται στο επίκεντρο της κοινωνικής συνοχής και ένταξης. Προωθεί τον διάλογο και μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε διαφορετικές οπτικές γωνίες και να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις. Είμαι, επομένως, πεπεισμένη ότι, εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη σταθερότητα, τη δημοκρατία και την ελπίδα, θα πρέπει να διαφυλάξουμε και να υποστηρίξουμε τον πολιτισμό, την πολιτιστική κληρονομιά, τους καλλιτέχνες μας και τους επαγγελματίες του πολιτισμού.
Στις 23 Απριλίου ο πρόεδρος Μπαρόζο δρομολόγησε την πρωτοβουλία «Νέα Αφηγηματική για την Ευρώπη», μαζί με την αντιπρόεδρο Reding και εμένα. Πρόκειται για μια πρόσκληση στους πολίτες μας, ιδιαίτερα στους καλλιτέχνες, τους διανοούμενους και τους νέους ανθρώπους, να συνεισφέρουν στον στοχασμό της ευρωπαϊκής «ιστορίας». Πιστεύω ότι η πολιτιστική κληρονομιά έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη δημόσια αυτή συζήτηση.
ΕΡ: Εάν έπρεπε να ανακαλέσετε στη μνήμη σας μια επίσκεψη σε δύο τοποθεσίες ευρωπαϊκής κληρονομιάς που σας έχουν σημαδέψει, ποιες θα ήταν αυτές;
ΑΠ: Αυτή είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί, καθώς εκτιμώ πολύ τον αξιοσημείωτο πλούτο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνει κανείς μια τοποθεσία με μια άλλη, επειδή μπορεί κανείς να τις εκτιμήσει για πολλούς διαφορετικούς λόγους.
Σε γενικές γραμμές διαχωρίζω την πολιτιστική κληρονομιά σε δύο κατηγορίες: κατά πρώτον, τοποθεσίες που θα τις περιγράφαμε ως αρχαιολογικής, ιστορικής ή αισθητικής σημασίας· και κατά δεύτερον, τοποθεσίες που διαθέτουν τα εν λόγω χαρακτηριστικά αλλά βρίσκονται ακόμα σε χρήση. Βρίσκω τη δεύτερη κατηγορία πιο ενδιαφέρουσα, διότι οι εν λόγω τοποθεσίες ενισχύουν τη σύνδεση μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, όχι μόνο συμβολικά, αλλά και ως απεικόνιση της συνεισφοράς της πολιτιστικής κληρονομιάς στις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες ως πηγή ανάπτυξης, θέσεων εργασίας και κοινωνικής ένταξης.
Έτσι, για παράδειγμα, θαυμάζω πολύ τη δουλειά που επιτεύχθηκε με την αποκατάσταση του σταθμού της Αμβέρσας, ο οποίος ήταν ανάμεσα στους νικητές των βραβείων για το 2011. Ο τερματικός σταθμός του 19ου αιώνα μετατράπηκε σε έναν σύγχρονο σταθμό διέλευσης, αποκαθιστώντας παράλληλα το πρότερο κάλλος της δομής του σταθμού. Όπως σημείωσε η κριτική επιτροπή, το σύγχρονο με το ιστορικό συνυπάρχουν αρμονικά. Η ανάπλαση του σταθμού King’s Cross στο Λονδίνο, ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στους φετινούς νικητές, αποτελεί παρόμοιο εκπληκτικό επίτευγμα. Και στις δύο περιπτώσεις, τα τρένα συνέχιζαν να κυκλοφορούν καθόλη τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης, γεγονός εντυπωσιακό αυτό καθεαυτό.
Η δουλειά μου προϋποθέτει ότι περνώ πολύ χρόνο στις Βρυξέλλες, οι οποίες έχουν να επιδείξουν πολλά σημαντικά παραδείγματα πολιτιστικής κληρονομιάς, κυρίως από την περίοδο art nouveau. Μία από τις αγαπημένες μου τοποθεσίες είναι το Institut de Sociologie Solvay, περισσότερο γνωστό και ως βιβλιοθήκη Solvay, η οποία βρισκόταν ανάμεσα στους νικητές για το 2012. Έχω επισκεφθεί επανειλημμένα το κτίριο για να παρευρεθώ σε δημόσιες συζητήσεις, επίσημα δείπνα, μουσικές βραδιές και τα λοιπά. Κάθε φορά που πηγαίνω, εντυπωσιάζομαι από την ομορφιά και την τέχνη του εσωτερικού του χώρου. Πραγματικά είναι κάτι το ξεχωριστό.
Τέλος, μην εκπλαγείτε αν επιλέξω μια υπέροχη τοποθεσία από τη «χώρα που γνωρίζω καλύτερα» – τα τουρκικά λουτρά Omeriye Hamam στη Λευκωσία. Τα λουτρά, τμήματα των οποίων ανάγονται στον 14ο αιώνα, αποκαταστάθηκαν για πρώτη φορά το 2003 και έλαβαν το βραβείο Europa Nostra. Έχω βρεθεί εκεί πολλές φορές για να απολαύσω ένα μπάνιο με συνοδεία παραδοσιακού μασάζ και απολέπισης. Τίποτα δεν συγκρίνεται με μια καλή περιποίηση σε ένα τέτοιο έξοχο περιβάλλον! Η αποκατάσταση των λουτρών συνεχίζεται προς το παρόν και ελπίζω ότι θα ανοίξουν ξανά σύντομα.
από Archaeology newsroom - Δευτέρα, 10 Ιουνίου 2013
Η Ευρωπαία Επίτροπος Aνδρούλλα Βασιλείου αρμόδια για θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας, θα βρίσκεται στην Ελλάδα από τις 12 έως και τις 17 Ιουνίου, για τις εκδηλώσεις, που θα πραγματοποιηθούν εκείνο το διάστημα στο πλαίσιο του προγράμματος Europa Nostra και ειδικότερα της απονομής των βραβείων πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra, στο Ηρώδειο την Κυριακή 16 Ιουνίου.
Με αφορμή την επικείμενη επίσκεψή της στην Ελλάδα παραχώρησε συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα σχέδια στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Τα βραβεία Europa Nostra ενισχύουν αναμφισβήτητα την προβολή των καλύτερων σχεδίων πολιτιστικής κληρονομιάς και είναι γνωστά αρκετά παραδείγματα νικητών, οι οποίοι επιλέχθηκαν για επιπλέον χρηματοδότηση μετά την επιτυχία τους. Η πολιτιστική κληρονομιά επωφελείται, επίσης, και από άλλα προγράμματα της ΕΕ. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης πρόκειται να χορηγήσει 42 εκατομμύρια ευρώ για τις εργασίες αποκατάστασης, που ξεκίνησαν προσφάτως στην παγκοσμίως γνωστή τοποθεσία της UNESCO στην Πομπηία, στην Ιταλία. Από τη χρηματοδότηση της ΕΕ μπορούν να ωφεληθούν εξίσου και πρωτοβουλίες σε μικρότερη κλίμακα. Η Σλοβενία, για παράδειγμα, έλαβε επιδότηση ύψους 2,3 εκατομμυρίων ευρώ από το ίδιο ταμείο για την αποκατάσταση του κάστρου Snežnik – ένα πρόγραμμα το οποίο δημιούργησε μια ποικιλία οικονομικών, εκπαιδευτικών και τουριστικών ευκαιριών στην περιοχή. Τα παραδείγματα τα οποία θα μπορούσα να αναφέρω είναι αναρίθμητα» σημειώνει η κ. Βασιλείου.
ΕΡ: Πιστεύετε ότι έχει έρθει η ώρα να αναπτύξει η ΕΕ στρατηγική για την πολιτιστική κληρονομιά; Εάν ναι, ποια θα πρέπει να είναι τα βασικά συστατικά της στρατηγικής αυτής;
ΑΠ: Πιστεύω ότι η πολιτιστική κληρονομιά πρέπει να παραμείνει σταθερά συνδεδεμένη με τη στρατηγική της Επιτροπής «Ευρώπη 2020», η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της ανάπτυξης και της εργασίας. Ορισμένοι μπορεί να πουν ότι, εκ πρώτης όψεως, οι έννοιες της κληρονομιάς και της ανάπτυξης δεν συνδέονται με αυτονόητο τρόπο. Δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη. Η κληρονομιά δημιουργεί πολλές θέσεις εργασίας στην ΕΕ, είτε άμεσα –μέσω της απασχόλησης σε τοποθεσίες κληρονομιάς ή μουσεία– είτε έμμεσα, μέσω της τουριστικής βιομηχανίας. Η κληρονομιά, επίσης, αποτελεί πηγή ευρωπαϊκής αριστείας: έχουμε δημιουργήσει στην ΕΕ μοναδικές δεξιότητες για τη συντήρηση και την ψηφιοποίηση της κληρονομιάς μας, ούτως ώστε να μπορούν να την απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα – για παράδειγμα, μέσω της πολιτιστικής πύλης Europeana και του διαδικτύου. Πολλές χώρες, μεταξύ αυτών η Κίνα και η Ινδία, ενδιαφέρονται να εκμεταλλευτούν την ευρωπαϊκή εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα αυτό, κάτι που αποτελεί πηγή θέσεων εργασίας και εξαγωγών. Πιστεύω ότι μπορούμε να κάνουμε ακόμα περισσότερα για να προωθήσουμε την ευρωπαϊκή αριστεία σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς στο διεθνές προσκήνιο.
Εν ολίγοις, είμαι πεπεισμένη ότι υπάρχει περιθώριο για να αξιοποιηθεί η δέσμευση της ΕΕ στον τομέα της κληρονομιάς, ώστε να μπορέσουμε να αναδείξουμε όλο το φάσμα του οικονομικού και κοινωνικού της δυναμικού για θέσεις εργασίας, ανάπτυξη, εκπαίδευση, ένταξη και καινοτομία. Για να γίνει αυτό, πρέπει να επιτύχουμε καλύτερες συνέργειες μεταξύ των διαφόρων πολιτικών οι οποίες έχουν αντίκτυπο στην κληρονομιά σε επίπεδο ΕΕ, σε εθνικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Πρέπει να στηρίξουμε και να συμπληρώσουμε τα μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές στα κράτη μέλη, πρέπει να στηριχτούμε στην εμπειρογνωμοσύνη της κοινωνίας των πολιτών και πρέπει επίσης να αξιοποιήσουμε την εμπειρία και την τεχνογνωσία διεθνών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό, όπως είναι η UNESCO, το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Παγκόσμια Τράπεζα.
ΕΡ: Την Europa Nostra απασχολεί ιδιαίτερα η πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης, την οποία θέτουν σε κίνδυνο διάφορες απειλές. Επ’ ευκαιρία της 50ής επετείου της, ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα, «Τα 7 πιο απειλούμενα», με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τι γνώμη έχετε για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία;
ΑΠ: Εκτιμώ ιδιαίτερα το νέο αυτό εμβληματικό πρόγραμμα. Η Europa Nostra δεν εντοπίζει απλώς τα πιο απειλούμενα μνημεία και τοποθεσίες στην Ευρώπη, αλλά τονίζει την αποφασιστικότητά της να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για την προστασία τους. Η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί κοινό θησαυρό τον οποίο οφείλουμε να προστατεύσουμε για τις μελλοντικές γενιές. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη διατήρηση και την ανάδειξη των απειλούμενων τοποθεσιών για τους πολίτες μας – και για τον υπόλοιπο κόσμο. Η διαδικασία επιλογής των «7 πιο απειλούμενων» μεταξύ των 40 αρχικών υποψηφιοτήτων, τις οποίες υπέβαλαν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και δημόσιοι φορείς από 21 χώρες, στην τελική επτάδα, που ανακοινώθηκε στην Αθήνα, ανέδειξε την ύπαρξη πολλών απειλούμενων μνημείων και τοποθεσιών στην Ευρώπη τα οποία έχουν ανάγκη της υποστήριξής μας. Οι προσπάθειές μας δεν πρέπει να περιοριστούν στα επτά επιλεγέντα μνημεία. Ελπίζω, επίσης, ότι το νέο αυτό πρόγραμμα θα ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών οργανώσεων. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, εάν θέλουμε να επιτύχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την πολιτιστική κληρονομιά.
ΕΡ: Στην Αθήνα έρχεστε για το 50ό επετειακό συνέδριο της Europa Nostra και την τελετή απονομής του Ευρωπαϊκού Βραβείου Πολιτιστικής Κληρονομιάς που θα λάβει χώρα στο Ηρώδειο. Ποιο μήνυμα θα θέλατε να μεταφέρετε στην Europa Nostra με την ευκαιρία του χρυσού ιωβηλαίου; Πώς μπορούμε να εργαστούμε εντονότερα από κοινού για να προωθήσουμε μια ευρωπαϊκή ατζέντα για την πολιτιστική κληρονομιά;
ΑΠ: Θα ήθελα να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια για τα φανταστικά επιτεύγματα των τελευταίων 50 χρόνων και να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στους αναρίθμητους αφοσιωμένους ανθρώπους που έχουν εργαστεί σκληρά στο πλαίσιο του δικτύου της Europa Nostra για την επίτευξή τους.
Υπάρχουν τόσα πράγματα που πρέπει να γίνουν στον τομέα της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς – δεν είναι μόνο θέμα συντήρησης και αποκατάστασης, είναι και θέμα έμπνευσης, προσέλκυσης νέου κοινού και εκπαίδευσης. Πράγματι, θα ήθελα να ενθαρρύνω τη στενότερη συνεργασία μεταξύ της Europa Nostra, της κοινωνίας των πολιτών και των εκπαιδευτικών αρχών για την ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων σε ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε και να κινητοποιήσουμε τη νεότερη γενιά, γιατί χρειαζόμαστε την ενέργειά της και το πάθος της, εάν θέλουμε να ανταποκριθούμε στις μακροπρόθεσμες προκλήσεις στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό διαμορφώνει ένα πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία όσον αφορά τον πολιτισμό και συμπεριλαμβάνει στους κύριους στρατηγικούς στόχους της την πολιτιστική κληρονομιά. Η Επιτροπή δεσμεύεται να ενισχύσει τη στενή της συνεργασία με τις εθνικές αρχές πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και με την κοινωνία των πολιτών. Για ακόμα μία φορά, θα ήθελα να συγχαρώ την Europa Nostra για τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ των διαφόρων οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών. Καλωσορίζω τις προσπάθειες του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς να ενισχύσει την επιρροή του μέσα από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για την Κληρονομιά, την οποία ξεκίνησε η Europa Nostra. Ενθαρρύνω τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την πολιτιστική κληρονομιά με την ευρεία συμμετοχή οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών. Πιστεύω ότι αυτό θα έχει σημασία στην ενίσχυση και τη διάρθρωση του διαλόγου.
ΕΡ: Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία άνευ προηγουμένου οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση· ορισμένοι θα την ονόμαζαν μάλιστα κρίση αξιών. Ποιος είναι ο ρόλος / η συμβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και των πολιτικών που σχετίζονται με αυτήν σε αυτό το πλαίσιο;
ΑΠ: Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση ασκεί πίεση στους προϋπολογισμούς για τον πολιτισμό και την κληρονομιά. Σε ορισμένες περιπτώσεις γίναμε μάρτυρες σοβαρών και επίπονων μειώσεων, οι οποίες, όπως ήταν αναμενόμενο, είχαν ως αποτέλεσμα μεγάλη δυσαρέσκεια. Υπάρχουν ακόμα εκείνοι που πιστεύουν ότι ο πολιτισμός είναι πολυτέλεια σε δύσκολες περιόδους. Οφείλουμε να αντικρούσουμε την εσφαλμένη αυτή αντίληψη. Πιστεύω ότι ευθύνη όλων μας είναι να εξηγήσουμε με σθένος ότι η επένδυση στον πολιτισμό δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά ανάγκη για την υγιή ανάπτυξη των κοινωνιών μας – και αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτικό στο πλαίσιο της τρέχουσας κρίσης.
Ως Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπεύθυνη για τον πολιτισμό, λαμβάνω σοβαρά υπόψη αυτές τις ανησυχίες και τις αντιμετωπίζω στην καθημερινή μου εργασία.
Πιστεύω ότι σε καιρούς κρίσης είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε την οικονομική ανάπτυξη. Ο πολιτισμός και η κληρονομιά έχουν αποδειχτεί σημαντικοί παράγοντες για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και για την ενίσχυση των πόλεων και των περιφερειών μας. Οι τομείς του πολιτισμού και της κληρονομιάς –τόσο κερδοσκοπικού όσο και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα– διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Εννοείται, βέβαια, ότι η αξία του πολιτισμού υπερβαίνει τον οικονομικό του αντίκτυπο. Η ιστορία έχει καταδείξει ότι οι οικονομικές κρίσεις μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για το χειρότερο είδος λαϊκισμού, ακόμα και εξτρεμισμού και ριζοσπαστικοποίησης, φαινόμενα τα οποία οδήγησαν στην κατάρρευση δημοκρατιών στις πιο τραγικές περιπτώσεις. Πρέπει να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο πολιτισμός αποτελεί απαραίτητο στοιχείο του κοινωνικού ιστού. Βρίσκεται στο επίκεντρο της κοινωνικής συνοχής και ένταξης. Προωθεί τον διάλογο και μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε διαφορετικές οπτικές γωνίες και να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις. Είμαι, επομένως, πεπεισμένη ότι, εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη σταθερότητα, τη δημοκρατία και την ελπίδα, θα πρέπει να διαφυλάξουμε και να υποστηρίξουμε τον πολιτισμό, την πολιτιστική κληρονομιά, τους καλλιτέχνες μας και τους επαγγελματίες του πολιτισμού.
Στις 23 Απριλίου ο πρόεδρος Μπαρόζο δρομολόγησε την πρωτοβουλία «Νέα Αφηγηματική για την Ευρώπη», μαζί με την αντιπρόεδρο Reding και εμένα. Πρόκειται για μια πρόσκληση στους πολίτες μας, ιδιαίτερα στους καλλιτέχνες, τους διανοούμενους και τους νέους ανθρώπους, να συνεισφέρουν στον στοχασμό της ευρωπαϊκής «ιστορίας». Πιστεύω ότι η πολιτιστική κληρονομιά έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη δημόσια αυτή συζήτηση.
ΕΡ: Εάν έπρεπε να ανακαλέσετε στη μνήμη σας μια επίσκεψη σε δύο τοποθεσίες ευρωπαϊκής κληρονομιάς που σας έχουν σημαδέψει, ποιες θα ήταν αυτές;
ΑΠ: Αυτή είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί, καθώς εκτιμώ πολύ τον αξιοσημείωτο πλούτο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνει κανείς μια τοποθεσία με μια άλλη, επειδή μπορεί κανείς να τις εκτιμήσει για πολλούς διαφορετικούς λόγους.
Σε γενικές γραμμές διαχωρίζω την πολιτιστική κληρονομιά σε δύο κατηγορίες: κατά πρώτον, τοποθεσίες που θα τις περιγράφαμε ως αρχαιολογικής, ιστορικής ή αισθητικής σημασίας· και κατά δεύτερον, τοποθεσίες που διαθέτουν τα εν λόγω χαρακτηριστικά αλλά βρίσκονται ακόμα σε χρήση. Βρίσκω τη δεύτερη κατηγορία πιο ενδιαφέρουσα, διότι οι εν λόγω τοποθεσίες ενισχύουν τη σύνδεση μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, όχι μόνο συμβολικά, αλλά και ως απεικόνιση της συνεισφοράς της πολιτιστικής κληρονομιάς στις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες ως πηγή ανάπτυξης, θέσεων εργασίας και κοινωνικής ένταξης.
Έτσι, για παράδειγμα, θαυμάζω πολύ τη δουλειά που επιτεύχθηκε με την αποκατάσταση του σταθμού της Αμβέρσας, ο οποίος ήταν ανάμεσα στους νικητές των βραβείων για το 2011. Ο τερματικός σταθμός του 19ου αιώνα μετατράπηκε σε έναν σύγχρονο σταθμό διέλευσης, αποκαθιστώντας παράλληλα το πρότερο κάλλος της δομής του σταθμού. Όπως σημείωσε η κριτική επιτροπή, το σύγχρονο με το ιστορικό συνυπάρχουν αρμονικά. Η ανάπλαση του σταθμού King’s Cross στο Λονδίνο, ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στους φετινούς νικητές, αποτελεί παρόμοιο εκπληκτικό επίτευγμα. Και στις δύο περιπτώσεις, τα τρένα συνέχιζαν να κυκλοφορούν καθόλη τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης, γεγονός εντυπωσιακό αυτό καθεαυτό.
Η δουλειά μου προϋποθέτει ότι περνώ πολύ χρόνο στις Βρυξέλλες, οι οποίες έχουν να επιδείξουν πολλά σημαντικά παραδείγματα πολιτιστικής κληρονομιάς, κυρίως από την περίοδο art nouveau. Μία από τις αγαπημένες μου τοποθεσίες είναι το Institut de Sociologie Solvay, περισσότερο γνωστό και ως βιβλιοθήκη Solvay, η οποία βρισκόταν ανάμεσα στους νικητές για το 2012. Έχω επισκεφθεί επανειλημμένα το κτίριο για να παρευρεθώ σε δημόσιες συζητήσεις, επίσημα δείπνα, μουσικές βραδιές και τα λοιπά. Κάθε φορά που πηγαίνω, εντυπωσιάζομαι από την ομορφιά και την τέχνη του εσωτερικού του χώρου. Πραγματικά είναι κάτι το ξεχωριστό.
Τέλος, μην εκπλαγείτε αν επιλέξω μια υπέροχη τοποθεσία από τη «χώρα που γνωρίζω καλύτερα» – τα τουρκικά λουτρά Omeriye Hamam στη Λευκωσία. Τα λουτρά, τμήματα των οποίων ανάγονται στον 14ο αιώνα, αποκαταστάθηκαν για πρώτη φορά το 2003 και έλαβαν το βραβείο Europa Nostra. Έχω βρεθεί εκεί πολλές φορές για να απολαύσω ένα μπάνιο με συνοδεία παραδοσιακού μασάζ και απολέπισης. Τίποτα δεν συγκρίνεται με μια καλή περιποίηση σε ένα τέτοιο έξοχο περιβάλλον! Η αποκατάσταση των λουτρών συνεχίζεται προς το παρόν και ελπίζω ότι θα ανοίξουν ξανά σύντομα.
Συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
από Archaeology newsroom - Δευτέρα, 10 Ιουνίου 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου