Γεροντολαγνεία

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014

ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

Ακούω συχνά και από ξένα χείλη αλλά και από άκρως προοδευτικά πως αυτός ο τόπος όσο προσπαθεί να κρατηθεί από το σωσίβιο του παρελθόντος είναι καταδικασμένος να βουλιάξει.

Πράγματι, η ανακάλυψη του παρελθόντος και για μας της κλασικής αλλά και της βυζαντινής αρχαιολογίας είναι το περίεργο γέννημα από μία πλευρά του αναγεννησιακού και διαφωτιστικού ορθολογισμού και από την άλλη του ανορθολογιστικού ρομαντισμού και της εποχής των εθνογενέσεων. Οι Γάλλοι έφεραν στην επιφάνεια το «Αρμα του Ρολάνδου», οι Αγγλοι τα Επη τους, οι Γερμανοί τους Νιμπελούγκεν, οι Ιταλοί τους Ρωμαίους κι εμείς την Ακρόπολη, τους Δελφούς και τη μεγάλη Λογοτεχνία των Αθηναίων κυρίως.
Το σύνδρομο του παρελθόντος ως ιδεολόγημα των ριζών είναι ευρωπαϊκό. Η όπερα μιμήθηκε το αρχαίο δράμα, η Αρχιτεκτονική τους κίονες και τις ζωφόρους, η λογοτεχνία έκανε το έπος μυθιστόρημα.
Το δυστύχημα με μας είναι πως σταθμεύσαμε στο παρελθόν εκμεταλλευόμενοι το μόχθο ξένων αρχαιολόγων, μουσικολόγων, γραμματικών, θεατρολόγων και κριτικών και ιστορικών της τέχνης.
Τώρα συχνά χλευάζουμε την αρχαιομανία μας.

Από την επίτιμη έφορο Αρχαιοτήτων Φωτεινή Ζαφειροπούλου λάβαμε την ακόλουθη επιστολή

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2014

«Στο φύλλο της Σαββατιάτικης «Ελευθεροτυπίας» 25/1/2014 στο άρθρο του έγκριτου συνεργάτη σας φιλολόγου κ. Κώστα Γεωργουσόπουλου, του οποίου τα δημοσιογραφικά κείμενα έχουν πάντα ενδιαφέρον, με κατάπληξη διάβασα ότι εμείς οι σημερινοί Ελληνες «σταθμεύσαμε στο παρελθόν εκμεταλλευόμενοι τον μόχθο ξένων αρχαιολόγων, μουσικολόγων...» κ.λπ.

Σας διαβεβαιώ ότι έμεινα ενεή, αδυνατώντας να δεχθώ ότι υπάρχει σήμερα άνθρωπος στην Ελλάδα του πνευματικού επιπέδου του κ. Γεωργουσόπουλου που να αγνοεί ότι αμέσως μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό από τις πρώτες κρατικές υπηρεσίες που ιδρύθηκαν στον 19ο αιώνα στο νεοσύστατο και πάμπτωχο ελληνικό κράτος ήταν η αρχαιολογική με κύριο αντικείμενο τη σωτηρία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Σε αυτήν υπηρέτησαν ως διευθυντές και ως μέλη λόγιοι και σπουδαίοι επιστήμονες που όχι μόνο μόχθησαν για τη σωτηρία των αρχαίων, αλλά και ως καθηγητές πανεπιστημιακών σχολών μόχθησαν επίσης να μεταλαμπαδεύσουν τον έρωτα για τα αρχαία στους νέους που συνεχίζουν ώς σήμερα να αγωνίζονται συχνά λοιδορούμενοι από τους κρατούντες και όχι σπάνια με κίνδυνο της ζωής τους.

Βγαίνει έξω στα 40 του

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2014

Εγινε σαράντα ετών και είπε να το γιορτάσει. Εδώ στην Ελλάδα με την υπέροχη έκθεση Νυφικών στο Μουσείο Μπενάκη (της οδού Πειραιώς) και στο Λονδίνο με την έκθεση «Αχνάρια μεγαλοπρέπειας: μια νέα ματιά στην παράδοση της ελληνικής γυναικείας φορεσιάς» που εγκαινιάζεται απόψε στο Ελληνικό Κέντρο (παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού).

Ο λόγος για το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα «Β. Παπαντωνίου», που θα παρουσιάζει από σήμερα μέχρι και την Κυριακή 2 Μαρτίου σαράντα αυθεντικές δημιουργίες από τον 18ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα, πολλές από τις οποίες εκτίθενται για πρώτη φορά στο εξωτερικό.
Τα «διαμάντια» αυτής της έκθεσης είναι δύο φορεσιές της Αυλής, της βασίλισσας Αμαλίας και της βασίλισσας Ολγας, που επηρέασαν τις αστικές και αγροτικές ενδυμασίες της εποχής τους. Οι επισκέπτες θα δουν επίσης δύο κούκλες ντυμένες με ακριβή αντίγραφα ελληνικών ενδυμασιών. Οι κούκλες ανήκουν στη συλλογή που είχε δημιουργήσει η βασίλισσα Ολγα, με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός ενδυματολογικού μουσείου.
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στη μνήμη της Κούλας Λαιμού, που υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Κέντρου Λονδίνου. Μετά το Λονδίνο η έκθεση θα ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών (Μάρτιος-Ιούνιος 2014), στο Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στην Αθήνα (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014) και στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο, στη Λευκωσία (Οκτώβριος 2014-Ιανουάριος 2015).

Κ. Ε.

Οι αρχαίοι Ελληνες και ο Αδης

31/01/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η έκθεση «Επέκεινα» στο Ιδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης της Νέας Υόρκης (Δεκέμβριος 2014)

Εβδομήντα εννέα έργα από δικά μας μουσεία θα ενωθούν με δάνεια από μεγάλα ιδρύματα του εξωτερικού για να παρουσιαστούν αναλυτικά οι αντιλήψεις και οι τελετουργίες των προγόνων μας γύρω από τον θάνατο. Δεν θα λείπουν ο ιδιαίτερος κόσμος του Πλάτωνα, αλλά και οι μυστηριακές λατρείες.

     

Τι γίνεται πέρα από τούτη τη ζωή; Η μετάβαση στον άλλο κόσμο είναι το τέλος ή μια νέα αρχή; Ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο στο πέρασμα των αιώνων. Κι αν σήμερα αμφισβητούμε τη μετά θάνατο ζωή, οι αρχαίοι θεωρούσαν βέβαιο ότι κατέβαιναν στον Κάτω Κόσμο, στο βασίλειο του Αδη. Ο θεός του δεν το εγκατέλειπε ποτέ. Πλην μιας φοράς που ανέβηκε στον Πάνω Κόσμο για να αρπάξει την όμορφη Περσεφόνη, την κόρη της θεάς Δήμητρας, θαμπωμένος από την ομορφιά της.

Τις αντιλήψεις των αρχαίων για τον θάνατο και τον Αδη, όπως διασώθηκαν με παραστάσεις στην αρχαία τέχνη, εκφράστηκαν στα ομηρικά έπη αλλά και στην Πολιτεία του Πλάτωνα, πραγματεύεται η έκθεση «Επέκεινα». Θα διοργανωθεί τον Δεκέμβριο του 2014 στο Ιδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης στη Νέα Υόρκη όπου θα παραμείνει έως τον Μάρτιο του 2015 και στη συνέχεια θα εκτεθεί στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (14/4/2015 – 21/6/2016). Αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας, που ξεκίνησε με τον «Ερωτα» (2009 – 2010) και θα ολοκληρωθεί με την έκθεση «Ιαση».

Κοπτικά υφάσματα: Χριστός και Διόνυσος

02/02/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΦΣΥΝ

Η έκθεση «Design Motifs in Byzantine Art» στο Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης

Μοναδικής ομορφιάς, βρέθηκαν κυρίως σε τάφους. Το μουσείο, που έσπευσε να τα αποκτήσει ήδη από το 1890, σπάνια τα εκθέτει γιατί είναι υπερευαίσθητα. Τα μοτίβα τους δείχνουν τη συνέχεια ανάμεσα σε αρχαιότητα και Βυζάντιο.

Της Αγνής Κατσιούλα

Μια εντυπωσιακή έκθεση με κοπτικά υφάσματα φιλοξενεί το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (πτέρυγα 302). Δεκαπέντε μεσαιωνικά υφάσματα, υφαντικά κομμάτια από μεγαλύτερα σύνολα, αλλά και είδη ένδυσης τα οποία δημιουργήθηκαν μεταξύ του 4ου και του 9ου αιώνα, εμφανίζονται για πρώτη φορά συγκεντρωμένα κάτω από τον τίτλο «Design Motifs in Byzantine Art» (Διακοσμητικά Σχέδια στη Βυζαντινή Τέχνη).

Τα εκθέματα συνοδεύονται από φωτογραφίες αντικειμένων με παρόμοια σχέδια που βρίσκονται σε παραπλήσιες πτέρυγες του μουσείου. Στόχος, να αναγνωρίσουν οι θεατές τη δημοτικότητα των μοτίβων τους σε ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο – όχι μόνο σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, αλλά και σε ασημικά, καθημερινά κεραμικά, ψηφιδωτά δάπεδα και είδη πολυτελείας σκαλιστά σε ακριβό ελεφαντόδοντο.

Η υπεραξία της ευγένειας

ΠΟΛΗ 31.01.2014 ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΚΑ

ΕΤΙΚΕΤΕΣ: ΠΡΟ-ΒΟΛΕΣ

Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε φορά που έρχονται την Ελλάδα φίλοι από το εξωτερικό ζητούν να επισκεφθούν ξανά το Μουσείο της Ακρόπολης. Φυσικά τα εκθέματα είναι μοναδικά σε συνδυασμό με εκείνα του Ιερού Βράχου, το μουσείο είναι σύγχρονο, όμως σημαντικό ρόλο στις εντυπώσεις παίζει και η συμπεριφορά των φυλάκων - φροντιστών.

Παρακολουθούσα στην τελευταία κυριακάτικη επίσκεψη τον τρόπο που προσέγγιζαν οι υπάλληλοι του μουσείου τα παιδιά. Τα περισσότερα μαγνητίζονται από το βίντεο της τελετής των εγκαινίων, με τους Κούρους, τις Κόρες, τους ίππους που «ζωντάνεψαν» πάνω στις όψεις των διπλανών πολυκατοικιών. «Μαμά μού κλείνει το μάτι», εντυπωσιάστηκε η μικρή Δάφνη όσο η μητέρα παρακολουθούσε στο διπλανό βίντεο την καταβίβαση των μετοπών. Κι όταν η μικρή έτρεξε στην πρώτη αίθουσα με τα εκθέματα από τη νότια κλιτύ, βάζοντας στόχο το προσωπείο του Ασκληπιού, οι υπάλληλοι παρακολουθούσαν ψύχραιμα, ευγενικά, γνωρίζοντας πότε χρειάζεται να επέμβουν. Η αυστηρή φωνή της μητέρας ήταν αρκετή. Οι ίδιοι όμως καθοδηγούν τα παιδιά, τα καλοπιάνουν, τα αντιμετωπίζουν ως μελλοντικό κοινό και όχι ενοχλητικούς επισκέπτες.

Μπορεί να σωθεί η Αθήνα;

ΠΟΛΗ 01.02.2014 : 11:40 ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΓΚΛΗΣ*

Ενα παλιό και δοκιμασμένο «κόλπο» είναι στο τέλος της τετραετίας να εξαγγέλλεις για την επόμενη αυτά που θα έπρεπε να είχες κάνει. Κάπως έτσι λοιπόν, προ ημερών, δήμαρχος Αθηναίων και περιφερειάρχης, παρουσία υπουργού και γενικών γραμματέων, εξήγγειλαν το «ΣΟΑΠ», δηλαδή το πομπώδες «Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης για το ευρύτερο κέντρο του δήμου της Αθήνας». Στην εκδήλωση, αφού ανταλλάχτηκαν οι συνήθεις φιλοφρονήσεις, εξαγγέλθηκε ότι όλα όσα έπρεπε να γίνουν τα προηγούμενα χρόνια, θα γίνουν στα επόμενα...

Η πλατεία Αμερικής τη δεκαετία του ’60 και σήμερα

ΟΛΗ 01.02.2014 : 13:08
ΤΖΕΝΝΥ ΠΕΤΡΑΚΗ*

Παλαιά σπίτια στην οδό Τελέστου στην πλατεία Αμερικής, δίπλα και απέναντι από τη Λέσχη Φιλίας του Δήμου Αθηναίων.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ: Γράμμα από την πόλη μου

Η παρελθοντολογία για τον διαρρηγμένο κοινωνικό ιστό και για τις γειτονιές της παλιάς Αθήνας που έφυγαν αφορά τα νιάτα μας και περισσότερο αναφέρεται στο σήμερα της αποξένωσής μας. Είναι αναπόφευκτο οι κοινωνίες αδιάκοπα να αλλάζουν, να μετασχηματίζονται κι η γειτονιά στην «παραδοσιακή» μορφή της να μην υπάρχει πια. Είναι η καχυποψία, ως παράγωγο των όσων θλιβερών μας περιβάλλουν, που έχει φωλιάσει μέσα μας και μας οδηγεί στη μοναξιά μας.

Βίλες και αρχοντικά

Η δική μου γειτονιά, η συνοικία που μένω στην αχανή Αθήνα, ήταν από τις πρώτες αστικές περιοχές προπολεμικά και μεταπολεμικά. Η πλατεία Αγάμων στην περιοχή «Λεβίδη» επί της Πατησίων. Βέβαια οι περισσότεροι σήμερα δεν ξέρουν ούτε την Αγάμων, που ονομάστηκε έτσι γιατί μια παρέα από ορκισμένους άγαμους άνδρες συγκεντρωνόταν εκεί στις αρχές του 20ού αιώνα, ούτε την περιοχή «Λεβίδη» που ονομάσθηκε επίσης έτσι γιατί στην περιοχή ήταν η βίλα της οικογένειας Λεβίδη. Την εποχή εκείνη η περιοχή είχε βίλες και κλασικά αρχοντικά όπου κατοικούσαν γνωστές οικογένειες. Οι περισσότεροι σημερινοί κάτοικοι, αν όχι όλοι, την ξέρουν ως πλατεία Αμερικής, και ονομάσθηκε έτσι το 1927 προς τιμήν της φίλης χώρας.

Χορογραφώντας τον αρχαίο μύθο

ΧΟΡΟΣ 02.02.2014 : 12:50ΣΑΝΤΡΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

Τρωικός Πόλεμος: μια παράσταση - ψηφιδωτό που αγκαλιάζει μια μεγάλη γκάμα αισθημάτων και καταστάσεων, έρωτες, φιλίες, μίση, πάθη, ανταγωνισμούς, νίκες, θριάμβους, αλλά και ήττες.

Ολη η ιστορία του Τρωικού Πολέμου, από το μήλον της Εριδος ώς τον Δούρειο Ιππο, σε μια πολύχρωμη «τοιχογραφία» που θα ζωντανέψει επί σκηνής με ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς, εικαστικές παρεμβάσεις και σκηνικές εκπλήξεις πολλές. Η ομάδα των δημιουργών του «Τρωικού Πολέμου», της παράστασης που έχει πρεμιέρα την ερχόμενη εβδομάδα (8/2) στο θέατρο «Παλλάς», μας έχει μυήσει εδώ και καιρό στα οικογενειακά θεάματα, γι’ αυτό και η καινούργια τους δουλειά αναμένεται με ενθουσιασμό.

Διαβατήριο στην επιστημονική σκέψη

ΠΟΛΗ 02.02.2014 : 14:45 ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ

Κρυμμένη, όπως η βυζαντινή ακρόπολη στις Σέρρες ήταν για το ευρύ κοινό η σύγχρονη ελληνική επιστημονική σκέψη. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης έχει αναλάβει να την διασώσει και να την διαδώσει μέσω της τεχνολογίας.

Μόλις 43 άνθρωποι συγκεντρώνουν, διαχειρίζονται και προσφέρουν σε επιστήμονες ή απλούς χρήστες ένα μεγάλο μέρος του επιστημονικού πλούτου, σύγχρονου και παλαιότερου, μέσω των νέων τεχνολογιών. Τόσοι απασχολούνται στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ένας φορέας που αθόρυβα κάνει τεράστια δουλειά, αφού «πρόκειται για ένα δημόσιο αγαθό που ακολουθεί πολιτικές ανοικτής πρόσβασης», όπως το περιέγραψε στην «Κ» η διευθύντριά του, κ. Εύη Σαχίνη. Κι όχι μόνο αυτό. Μέσω των υποδομών του, το ΕΚΤ προωθεί το επιστημονικό και πολιτιστικό περιεχόμενο που παράγεται στη χώρα μας σε αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού, δίνοντας διαβατήριο στην ελληνική επιστημονική σκέψη, αφού όραμά του είναι να συμβάλει ουσιαστικά στη μετάβαση της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας σε νέα μοντέλα ψηφιακής έρευνας με όχημα την τεχνολογία.