Γεροντολαγνεία

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014

ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

Ακούω συχνά και από ξένα χείλη αλλά και από άκρως προοδευτικά πως αυτός ο τόπος όσο προσπαθεί να κρατηθεί από το σωσίβιο του παρελθόντος είναι καταδικασμένος να βουλιάξει.

Πράγματι, η ανακάλυψη του παρελθόντος και για μας της κλασικής αλλά και της βυζαντινής αρχαιολογίας είναι το περίεργο γέννημα από μία πλευρά του αναγεννησιακού και διαφωτιστικού ορθολογισμού και από την άλλη του ανορθολογιστικού ρομαντισμού και της εποχής των εθνογενέσεων. Οι Γάλλοι έφεραν στην επιφάνεια το «Αρμα του Ρολάνδου», οι Αγγλοι τα Επη τους, οι Γερμανοί τους Νιμπελούγκεν, οι Ιταλοί τους Ρωμαίους κι εμείς την Ακρόπολη, τους Δελφούς και τη μεγάλη Λογοτεχνία των Αθηναίων κυρίως.
Το σύνδρομο του παρελθόντος ως ιδεολόγημα των ριζών είναι ευρωπαϊκό. Η όπερα μιμήθηκε το αρχαίο δράμα, η Αρχιτεκτονική τους κίονες και τις ζωφόρους, η λογοτεχνία έκανε το έπος μυθιστόρημα.
Το δυστύχημα με μας είναι πως σταθμεύσαμε στο παρελθόν εκμεταλλευόμενοι το μόχθο ξένων αρχαιολόγων, μουσικολόγων, γραμματικών, θεατρολόγων και κριτικών και ιστορικών της τέχνης.
Τώρα συχνά χλευάζουμε την αρχαιομανία μας.

Αλλά όταν βλέπω αυτή την επιστροφή στις «ρίζες» να έχει γίνει το παροντικό μας καλλιτεχνικό ιδεολόγημα, τρέμω... Γιατί η σύγχρονη επιστροφή στο παρελθόν παίρνει τη μορφή ρετρό. Δηλαδή καταφύγιο τραυμάτων. Μας κατακλύζουν στο θέατρο Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός, Ροΐδης, Ερωτόκριτος και πάλι Ερωτόκριτος και συναυλίες με Κώστα Γιαννίδη, Σοφία Βέμπο, Γιώργο Μουζάκη, Τσιτσάνη, ανθολογία ρεμπέτικα, παλαιά νούμερα επιθεώρησης και έργα που αποκήρυξαν οι συγγραφείς τους (π.χ. Ξενόπουλος, Καμπανέλλης), οι δε κλασικοί του παγκόσμιου θεάτρου παίζονται «πειραγμένοι». Δηλαδή πειραγμένοι με πατέντα είναι οι διασκεδαστές, αλλά κάπου πρέπει να φορτώσεις το φιάσκο. Παντού το παρελθόν και το δημιουργικό παρόν κοιμάται στα συρτάρια και στα αζήτητα.