Στο Europeana οι πετρόκτιστοι φάροι μας

«Το Νησάκι, ανάμεσα σε Πέτρα και Μόλυβο, είναι γυμνό κι έρημο. Δεν έχει όνομα, και οι ψαράδες που δουλεύουν σ' εκείνες τις θάλασσες το λένε απλά έτσι: «Το νησί». Οταν τα βράδια είναι πολύ καθαρά, μπορείς να ξεχωρίσεις τα βουνά του Αθω να βγαίνουν μέσα από το πέλαγο και, σιγά, πάλι να σβήνουν μαζί με τη νύχτα που έρχεται.

 
Ο φάρος Ταινάρου στον Κάβο Ματαπά. Λειτούργησε το 1887, έχει ύψος 16 μέτρα. Η ιδιάζουσα γοητεία τής στίλβουσας σιωπής  Ο μπαρμπα-Δημήτρης, ο μοναχικός κάτοικος του έρημου νησιού, θα κάνει την τελευταία κίνηση που τον ενώνει με τους ανθρώπους και με τη ζωή: θ' ανάψει το φως στο φάρο». Η ζωή του γερο-φαροφύλακα μπαρμπα-Δημήτρη, στο βιβλίο «Αιγαίο» του Ηλία Βενέζη.
Για τους φάρους μάς μιλά η Μαριλένα Λασκαρίδου, διευθύντρια του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη».


- «Υιοθετήσατε» φάρους;
«Εχουμε πρόγραμμα για τους φάρους, είναι η αναγνώριση των πετρόκτιστων φάρων της Ελλάδας ως διατηρητέα μνημεία και η αποκατάσταση ορισμένων από αυτούς από το "Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"».
- Πώς ξεκινήσατε;
«Προ πολλών ετών, ακολουθώντας με το σύζυγό μου μια κοινή μας αγάπη για τη θάλασσα, το ψάρεμα, τη φωτογραφία, γυρίζαμε τις θάλασσες και οι φάροι πάντα μας προκαλούσαν (αρχικά ίσως γιατί υπάρχει η φήμη ότι κοντά στους φάρους είναι και οι καλύτεροι ψαρότοποι), αλλά ταξιδεύοντας και σκαρφαλώνοντας για να τους φωτογραφίσουμε σε εξαιρετικά, μερικές φορές, δυσπρόσιτα σημεία της πατρίδας μας και αντικρίζοντας τους περισσότερους φάρους-σύμβολα να καταρρέουν, έτσι ακριβώς μας γεννήθηκε η ιδέα αυτή».
- Ποιους φάρους επισκευάσατε;
«Ξεκινήσαμε το 2008 με το φάρο του Ταινάρου, ακολούθησε ο φάρος του Μαλέα και συνεχίσαμε με το φάρο της Ντάνας στον Πόρο».
- Ανέλαβε ειδική ομάδα;
«Πάντα σε συνεννόηση με το Πολεμικό Ναυτικό και την Υπηρεσία Φάρων, και αφού έγιναν οι απαραίτητες μελέτες, καταλήξαμε στον αρχιτέκτονα Δημήτρη Ευταξιόπουλο και την ομάδα του. Ο ίδιος σε συνεργασία με το ΑΠΘ παρέμενε στους φάρους μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών. Οσον αφορά όμως το φάρο του Μαλέα, οφείλω να αναφερθώ στον αείμνηστο καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλο, ο οποίος είχε αναλάβει και ολοκληρώσει τη μελέτη για την αποκατάσταση του συγκεκριμένου φάρου, την οποία παρέδωσε στο Ιδρυμα για να προχωρήσει στην αναστήλωσή του».
- Πώς τους επιλέξατε;
«Οι φάροι Ταινάρου και Μαλέα είναι ίσως οι δυο γνωστότεροι και ιστορικότεροι φάροι της πατρίδας μας. Ο δε φάρος του Πόρου είναι σε ένα κεντρικό και πολυσύχναστο σημείο του Σαρωνικού με μεγάλη επισκεψιμότητα».
- Τι σχεδιάζετε για το μέλλον;
«Εχουμε δημιουργήσει μια μεγάλη βάση δεδομένων σχετικά με τους πετρόκτιστους φάρους, με πρωτογενές υλικό της Υπηρεσίας Φάρων, των Πανεπιστημίων Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, πολλών συλλεκτών και ειδικών, την οποία ετοιμάζουμε τώρα για να αναρτηθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο Europeana και να αποτελέσει κεντρικό σημείο αναφοράς για τα ιστορικά μνημεία της Ελλάδας. Επίσης, θέλουμε να συνεισφέρουμε στο χαρακτηρισμό των περισσότερων πετρόκτιστων φάρων και, εάν είναι δυνατόν, στην ανακήρυξή τους σε διατηρητέα μνημεία της χώρας μας».
- Εκδώσατε και λεύκωμα;
«Το συλλογικό τόμο "Πετρόκτιστοι Φάροι. Ταίναρο και Μαλέας". Τρεις θεματικές ενότητες αναδεικνύουν πτυχές της ιστορίας των φάρων από την αρχή της κατασκευής και λειτουργίας τους τόσο στην αρχαιότητα όσο και στο νέο ελληνικό κράτος, τη σχέση του φάρου με την τέχνη, καθώς και μαρτυρίες φαροφυλάκων. Την ευθύνη συλλογής του υλικού και την εκδοτική επιμέλεια του τόμου ανέλαβε η Καλή Παγουλάτου-Κυπαρίσση».

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ g.kiousis@eleftherotypia.net