Κοινοί ουρητήρες και παπούτσια εισέβαλαν στην τέχνη

24/12/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ολο το Παρίσι τρέχει στην έκθεση «Ο σουρεαλισμός και το αντικείμενο» Διακόσια αντιπροσωπευτικά έργα με διάσημες υπογραφές, από Πικάσο και Ντισάν μέχρι Μαν Ρέι και Τζακομέτι, κατέλαβαν έντεκα αίθουσες του Μπομπούρ και αποδεικνύουν ότι η πρωτοπορία του 20ού αιώνα, κυρίως τα «ποιήματα-αντικείμενά» της, εξακολουθεί να τροφοδοτεί και σήμερα δυναμικούς σύγχρονους καλλιτέχνες.

Παρίσι
Tης Ηρας Φελουκατζή

Μια συναρπαστική περιπλάνηση στον κόσμο της φαντασίας, των ονείρων και των αισθήσεων προσφέρει η εντυπωσιακή έκθεση «O σουρεαλισμός και το αντικείμενο», που παρουσιάζει το Κέντρο Πομπιντού. Πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς, περιλαμβάνει 200 αντιπροσωπευτικά έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, εγκαταστάσεις, μόμπιλα, φωτογραφίες, βίντεο, σκηνές από ταινίες, ηχητικά ντοκουμέντα, που συνθέτουν ένα ευρύ πανόραμα της δημιουργίας των σουρεαλιστών. Το αφιέρωμα δείχνει την ιστορία του σουρεαλιστικού κινήματος, από την ίδρυσή του, τη δεκαετία του 1920, μέχρι την αναγνώρισή του από τους καλλιτεχνικούς κύκλους της Νέας Υόρκης κατά τη διάρκεια του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη διεθνή επιτυχία του τη δεκαετία του 1930.


Η θεματολογία της έκθεσης επικεντρώνεται στην έκφραση του σουρεαλισμού σε συσχετισμό με το αντικείμενο. Παρουσιάζονται έργα Νταλί, Πικάσο, Μαρσέλ Ντισάν, Ντε Κίρικο, Μαξ Eρνστ, Τζακομέτι, Μαν Ρέι Μιρό, Αρπ, Κάλντερ, Αντρέ Μπρετόν, Ρενέ Μαγκρίτ, Αντρέ Μασόν και άλλων, που μας παρασύρουν σε μια κατάδυση στο ασυνείδητο. Μας δίνουν νέα κλειδιά για την επαναπροσέγγιση μιας πρωτοποριακής έκφρασης που σημάδεψε τον 20ό αιώνα και εξακολουθεί να επιδρά καταλυτικά στη σύγχρονη εικαστική έκφραση. Βετεράνοι της εκτροπής από την υλική διάσταση της ζωής και ενορχηστρω
τές του παράλογου, οι σουρεαλιστές έθεσαν το αντικείμενο στο επίκεντρο της δημιουργίας τους. Πρόθεσή τους ήταν να ξεσκίσουν το πέπλο της πραγματικότητας, να προκαλέσουν εισβολή του υπερφυσικού στην αίσθηση. Οι οργανωτές της έκθεσης προβάλλουν την έννοια «ποιήματα-αντικείμενα».

Ο Μαρσέλ Ντισάν ήταν από τους πρώτους σουρεαλιστές που θεώρησε τα κατασκευασμένα αντικείμενα έργα τέχνης. Μερικές φορές έβαζε απλά την υπογραφή του. Μεταξύ των «προκατασκευασμένων αντικειμένων» που παρουσιάζει ως έργα του το πιο διάσημο είναι ένας ουρητήρας από πορσελάνη που τον υπογράφει δίνοντάς του τον τίτλο «Σιντριβάνι». Τα αντικείμενα που εκτίθενται είναι παράξενα, απρόσμενα, χιουμοριστικά, αισθησιακά, τεμαχίζουν το κορμί, σπάζουν τις φόρμες, λειτουργούν προκλητικά. Για τους σουρεαλιστές όλες οι αυθάδειες και οι πιο ετερόκλητες ερμηνείες επιτρέπονται, αρκεί να επιτευχθεί ο στόχος, να ξεπεραστεί το πραγματικό. Μετά την ιστορική περίοδο του σουρεαλισμού, από τον Ντισάν μέχρι τον Μιρό, η διαδρομή συνεχίζεται με αναφορές στο κίνημα Dada που εκπροσωπούσε την πρόκληση με μια μηδενιστική και εικονοκλαστική έκφραση.

Η έκθεση εκτείνεται σε 11 αίθουσες στις δύο πλευρές ενός κεντρικού δρόμου, ο οποίος παρουσιάζεται ως «η βιτρίνα των διαβόλων». Στο δάπεδο βλέπουμε επιγραφές με απίθανα συνθήματα. Σε βιτρίνες και εταζέρες συσσωρεύονται ετερόκλητα αντικείμενα: κορμιά τεμαχισμένα, στήθη, πόδια, χέρια, κιτς αντικείμενα, τοτέμ, εικόνες-σοκ με κορμιά που γεννούν λουκάνικα.

Σε μια αίθουσα αφιερωμένη στον ερωτισμό προβάλλονται αποσπάσματα μιας ταινίας η οποία δείχνει τον Μισέλ Πικολί σε ερωτική περίπτυξη με μια πλαστική κούκλα-«γυναίκα αντικείμενο». Παρουσιάζεται έργο του Τζακομέτι αναφορά σε σεξουαλική πράξη. Εντυπωσιακό είναι το γλυπτό του Χανς Βέρνερ, μια κούκλα με τέσσερα πόδια. Το έργο της Μέρετ Οπενχάιμ «Η γκουβερνάντα μου», γλυπτό ζευγάρι από γυναικείες γόβες σερβιρισμένες στο πιάτο σαν μπούτια κότας δεμένα με κορδόνι, απεικονίζεται στην αφίσα της έκθεσης. Τα γυναικεία παπούτσια είναι από τα πιο εμβληματικά σουρεαλιστικά αντικείμενα που παρουσιάζονται στο Μπομπούρ. Ο επισκέπτης ακούει σε όλη τη διαδρομή αναστεναγμούς ή απροσδιόριστους ήχους.

Πιο πρόσφατα έργα εγγράφονται στο διεθνές σουρεαλιστικό κίνημα, που εξακολουθεί να είναι δυναμικό. Εκτίθενται έργα της Αμερικανίδας Σίντι Σέρμαν, που θεωρείται η πρωτοπόρος της μεταμοντέρνας φωτογραφίας και της εννοιολογικής τέχνης. Παρουσιάζεται ένα έργο της, που αποτελεί παραλλαγή του πίνακα του Κουρμπέ «Η καταγωγή του κόσμου». Δείχνει ένα κορμί με γυναικεία και ανδρικά σεξουαλικά όργανα υποδηλώνοντας και την έμμηνο ρύση.

Η πραγματοποίηση της έκθεσης έγινε δυνατή έπειτα από μακρά αναζήτηση και δανεισμό πολλών αντικειμένων από ιδιώτες συλλέκτες. Οπως επισημαίνουν οι επιμελητές της, «ο σουρεαλισμός κατέχει μοναδική θέση στην ιστορία των πρωτοποριών του 20ού αιώνα. Δεν πρόκειται μόνο για ένα καλλιτεχνικό κίνημα αφιερωμένο στην προώθηση των νέων μορφών έκφρασης, αλλά για μια φιλοσοφία. Είναι μια επιστήμη νέου τύπου, που μοιάζει με το κίνημα που ιδρύθηκε από τον Aντρέ Μπρετόν. Ο σουρεαλισμός τροφοδοτεί το όνειρο, τον θυμό, τις ερωτικές φαντασιώσεις, είναι παιχνίδι, περιπέτεια, ψυχανάλυση, εξωθεί σε ξεπέρασμα της καθημερινότητας. Πρόκειται για διαβρωτική και επαναστατική τέχνη».

Το Κέντρο Πομπιντού και ο εκδοτικός οίκος Gallimard δημοσίευσαν το πρώτο «Λεξικό του σουρεαλιστικού αντικειμένου», που φιλοδοξεί να συνδυάσει την πρόσκληση στο όνειρο και τους πραγματικούς προβληματισμούς της ψυχανάλυσης.


Ιnfo: Διάρκεια μέχρι 3 Μαρτίου 2014

www.ira-feloukatzi.fr