Αρχαίες πόλεις: Μεσογειακό μεγαλείο

MΕΣΟΓΕΙΟΣ: Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

Κλείστε τα μάτια, αφήστε την αύρα της θάλασσας να χαϊδεύει απαλά το πρόσωπό σας και περπατήστε στους λιθόστρωτους δρόμους πέντε αρχαίων πόλεων της Μεσογείου. Βιώστε ένα νοερό ταξίδι πίσω στον χρόνο, που πραγματικά θα θέλατε να είναι ρεαλιστικό!

Κοιτίδα πανάρχαιων θρησκειών και πολιτισμών, η λεκάνη της Μεσογείου είναι ένας γεωγραφικός χώρος πλούσιος σε αξεπέραστα ιστορικά μνημεία και ανθρώπινες ιστορίες. Για χιλιετίες, η Μεσόγειος, η «δική μας θάλασσα», αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αφού τα γαλάζια νερά της δεν χώριζαν -αλλά αντίθετα ένωναν- λαούς και πολιτισμούς.

Το αρχαίο θέατρο.

Ταξιδέψτε περιμετρικά της «Θάλασσας των Πολιτισμών» και αποτυπώστε με τις αισθήσεις σας τοπία που ακροβατούν ανάμεσα στο έντονο φως και τη σκιά, στη γυμνή πέτρα και τη γαλάζια Μεσόγειο. Επισκεφθείτε πόλεις αρχαίες, μυθικές, ελληνικές, που έχουν περάσει για πάντα στο πάνθεον της Ιστορίας (Εφεσος, Μεγάλη Λέπτις, Ακράγαντας, Βουθρωτό, Απολλωνία). Περιηγηθείτε σε αρχαιολογικούς χώρους γεμάτους με αξεπέραστα μνημεία του παρελθόντος, όπου το κάλλος του αρχαιοελληνικού πολιτισμού παραμένει αιώνιο και άφθαρτο.
Αλλά πάνω απ' όλα, γνωρίστε τους κατοίκους της Μεσογείου, εκείνους τους ακούραστους οδοιπόρους της Ιστορίας, που εδώ και αιώνες επιβιώνουν και επικοινωνούν μεταξύ τους «περπατώντας» στα υδάτινα μονοπάτια της Μεσογείου, της δικής μας θάλασσας!


Μεγάλη Λέπτις - Λιβύη
Η Ρώμη της Μαύρης Ηπείρου
Αφού έμεινε για αιώνες θαμμένη κάτω από την άμμο της ερήμου, η Μεγάλη Λέπτις βγήκε ξανά στην «επιφάνεια» της ιστορίας στα τέλη του 17ου αιώνα από μια ομάδα Γάλλων αρχαιολόγων. Είχαν στηριχθεί στις γραπτές μαρτυρίες ενός συμπατριώτη τους, που έμεινε φυλακισμένος για περισσότερο από οκτώ χρόνια (1668-1676) στην ευρύτερη περιοχή της Μεγάλης Λέπτιδας από Αραβες πειρατές.

Το άγαλμα της Αρετής κοσμεί την πρόσοψη της Βιβλιοθήκης του Κέλσου στην Εφεσο.

Η Μεγάλη Λέπτις (βρίσκεται 125 χλμ. ανατολικά της Τρίπολης) ιδρύθηκε τον 10ο π.Χ. αιώνα από τους Φοίνικες και αναδείχθηκε σταδιακά σ' ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια της Βόρειας Αφρικής, καθώς αποτελούσε τον κυριότερο προορισμό των καραβανιών που έφερναν από το εσωτερικό της Αφρικής ελεφαντόδοντο, πολύτιμους λίθους, χρυσό, δούλους και εξωτικά ζώα.
Η αρχαία πολιτεία των λιβυκών ακτών γνώρισε τη μέγιστη ακμή της την περίοδο της διακυβέρνησης του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου (193 - 211 μ.Χ.), ο οποίος γεννήθηκε στη Μεγάλη Λέπτιδα από Ρωμαίους γονείς το 146 μ.Χ. Ο ίδιος φρόντισε να κοσμήσει τη γενέτειρά του με λαμπρά κτίσματα και μνημεία, μεταμορφώνοντας την ταπεινή αφρικανική πολιτεία σε μια λαμπρή μητρόπολη της Μεσογείου, που επάξια ονομάστηκε «Αφρικανική Ρώμη».

Καλωσορίσατε στη Μεγάλη Λέπτιδα.

Η επιβλητική Αψίδα του Σεπτίμιου Σεβήρου, που ανεγέρθηκε το 203 μ.Χ. σε ανάμνηση της επίσκεψης του Ρωμαίου αυτοκράτορα στην πόλη, υποδέχεται τον επισκέπτη του αρχαιολογικού χώρου. Η αψίδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι των δυο κεντρικών αρτηριών της πόλης (Cardo maximum και Decumanus maximum) και έχει τη μορφή ενός τετράπυλου υπερυψωμένου μνημείου με κίονες κορινθιακού ρυθμού.
Περπατώντας κατά μήκος της Decumanus maximum, μπορείτε να δείτε την Παλαίστρα, τις Θέρμες του Αδριανού το Νυμφαίο, την Οδό των Κιόνων και την Αγορά. Ο χώρος της Αγοράς καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση (100 μ. Χ 60 μ.), διαθέτει τρεις εισόδους και περιμετρικές στοές, ενώ στο κέντρο της υπήρχε ένας ναός διακοσμημένος με θαυμάσια γλυπτά και αγάλματα. Σε κοντινή απόσταση από τον χώρο της αγοράς βρίσκονται τα ερείπια της Βασιλικής, που άρχισε να οικοδομείται από τον Σέπτιμο Σεβήρο και ολοκληρώθηκε από τον Καρακάλα (216 μ.Χ.).

Περίτεχνα ψηφιδωτά στην Εφεσο.

Ακολουθώντας την άλλη μεγάλη οδό της πόλης, την Cardo maximum, συναντάτε την καλοδιατηρημένη Χαλκιδική Αγορά, που πήρε το όνομά της από το ιερό της Αφροδίτης Χαλκιδικής. Στην Χαλκιδική Αγορά, τη μεγαλύτερη αγορά της μεσογειακής Αφρικής, πωλούνταν τα εμπορεύματα που έφερναν τα καραβάνια από τα βάθη της μαύρης ηπείρου, ενώ στην παρακείμενη Ιχθυαγορά, οι κάτοικοι της πόλης προμηθεύονταν φρέσκα ψάρια από τα νερά της Μεσογείου.
Στον μακροσκελή κατάλογο των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου της Μεγάλης Λέπτιδας συμπεριλαμβάνονται επίσης τα Λακωνικά Λουτρά, ο Ιππόδρομος, το Αμφιθέατρο, η Σύγκλητος, η Παλαιά Αγορά, η Παλαιά Βασιλική, ο ναός του Διονύσου, ο ναός της Ρώμης και του Αυγούστου, η Βυζαντινή Πύλη, το Σεραπείο και η Αγορά των δύο Θόλων.

Η Βιβλιοθήκη του Κέλσου.

Ο επίλογος; Το αρχαίο θέατρο της πόλης (1ος μ.Χ. αιώνας), χωρητικότητας 5.000 θεατών. Πρόκειται για το επιβλητικότερο ίσως μνημείο της Μεγάλης Λέπτιδας, η οποία περιλαμβάνεται από το 1982 στη λίστα των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Η ΝΕΑΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Η ρίζα του ονόματος Leptis είναι καθαρά φοινικική, ενώ οι αρχαίοι Ελληνες ονόμαζαν την πόλη Νεάπολη, ονομασία που χρησιμοποιούσε ο Στράβωνας και ο Πτολεμαίος. Οι Ρωμαίοι, προκειμένου να την ξεχωρίζουν από την πόλη Leptis Minor, η οποία βρισκόταν κοντά στην πόλη Sousse της Τυνησίας, πρόσθεσαν στο όνομα της Λέπτιδας το επίθετο Magna.

Ο ναός της Ομόνοιας ήταν αφιερωμένος στην ενότητα των Ελλήνων της Σικελίας.

Η Μεγάλη Λέπτις, μαζί με την Οία (την αρχαία ελληνική αποικία που ήταν κτισμένη στη θέση της σημερινής Τρίπολης) και τη Σαμπράτα, αποτέλεσαν την Τρίπολη των αρχαίων χρόνων. Μια ονομασία που έμελλε να διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας και αποδίδεται πλέον στην πρωτεύουσα της Λιβύης.
Εφεσος - Τουρκία
Η πόλη της Αρτέμιδος
Κτισμένη στο στόμιο του ποταμού Καΰστρου, υπήρξε το πλουσιότερο κέντρο της Ιωνίας και ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά κέντρα της Μεσογείου, διαγράφοντας μια ένδοξη ιστορική πορεία 2.000 ετών. Σ' αυτήν την πόλη έζησε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, ενώ σύμφωνα με την παράδοση, εδώ απεβίωσε η Θεοτόκος.

Οι χριστιανικές κατακόμβες.

Ο λόγος φυσικά για την Εφεσο, που ιδρύθηκε στα τέλη της 2ης π.Χ. χιλιετίας γύρω από ένα ιερό της προελληνικής θεότητας Ευφορίας (οι αρχαίοι Ελληνες την ταύτιζαν με την Αρτέμιδα) και έγινε πασίγνωστη χάρη στον Ναό της Αρτέμιδος (Αρτεμίσιο), ένα από τα Επτά Θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Η Εφεσος ήταν κτισμένη αρχικά πολύ κοντά στη θάλασσα, αλλά οι συνεχείς προσχώσεις του ποταμού Καΰστρου την απομάκρυναν σταδιακά από την ακτογραμμή, γεγονός που συντέλεσε καθοριστικά στην παρακμή της πόλης (η Εφεσος απέχει σήμερα περίπου 10 χλμ. από τη θάλασσα).

Ο ναός της Ηρας αντιγράφει αρχιτεκτονικά τον αντίστοιχο της Ομόνοιας.

Από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Τουρκίας (με περισσότερους από 2.500.000 επισκέπτες ετησίως), η Εφεσος είναι σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα υπαίθρια αρχαιολογικά μουσεία του κόσμου, με μνημεία που αναφέρονται στην ελληνιστική, τη ρωμαϊκή και στην πρωτοχριστιανική περίοδο. Αν και η σκαπάνη των αρχαιολόγων έχει φέρει στο φως μόλις το 13% της πόλης, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει μια αντιπροσωπευτική εικόνα για το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια μιας πόλης 250.000 κατοίκων του 2ου π.Χ. αιώνα.
Η Βιβλιοθήκη του Κέλσου, η μαρμαρόστρωτη κεντρική Οδός των Κουρητών, η Αγορά, η κρήνη του Τραϊανού, το Ωδείο, το Πρυτανείο, τα Θερμά Λουτρά της Σχολαστικίας, τα δημόσια αποχωρητήρια, ο ναός του Αδριανού και οι κατοικίες των πατρικίων θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον σας και θα σας εντυπωσιάσουν με την αριστουργηματική αρχιτεκτονική τους.

Το καλοδιατηρημένο θέατρο του 4ου π.Χ. αιώνα.

Εκεί που αξίζει όμως να σταθείτε περισσότερο είναι στο Μεγάλο Θέατρο της πόλης, το μεγαλύτερο της αρχαιότητας, χωρητικότητας 24.000 θεατών. Το υπέροχο αρχαιοελληνικό θέατρο της Εφέσου, όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος, κτίστηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα, ανακατασκευάστηκε τη ρωμαϊκή περίοδο και διαθέτει θαυμάσια ακουστική. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, το Μεγάλο Θέατρο της Εφέσου φιλοξενεί παραστάσεις αρχαίου ελληνικού θεάτρου και πλήθος άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Το Σπίτι της Παρθένου Μαρίας

Στιγμιότυπο από το εσωτερικό της Βασιλικής.

Το Σπίτι της Παρθένου Μαρίας βρίσκεται στην κορυφή του όρους Αλαντάγ, 6 χλμ. από τον αρχαιολογικό χώρο της Εφέσου. Λέγεται ότι η Αγία Παρθένος παρέμεινε εδώ έως το τέλος της ζωής της (60 ή 70 μ.Χ.). Ο Αγιος Ιωάννης έθαψε την Παρθένο Μαρία κάπου σ' αυτό το βουνό, σε άγνωστο όμως σημείο. Ενας σταυροειδής ναός χτίστηκε κατόπιν από τους χριστιανούς στο σημείο που έζησε η Θεοτόκος. Το Σπίτι της Παρθένου Μαρίας, μαζί με το Αγιασμα (κρήνη), αποτελούν έναν προσφιλή χώρο επίσκεψης για χριστιανούς και μουσουλμάνους προσκυνητές. Αρχαιολογικός χώρος Εφέσου
Ο αρχαιολογικός χώρος της Εφέσου είναι ανοικτός καθημερινά από 08.00-18.30 και η είσοδος κοστίζει 10 ευρώ. Στη διάρκεια της περιήγησης στον χώρο φορέστε αθλητικά παπούτσια, άνετα ρούχα και εφοδιαστείτε με νερό.
Ακράγαντας - Ιταλία

Το Βαπτιστήριο είναι από τα πιο καλαίσθητα μνημεία του Βουθρωτού.

Η Κοιλάδα των Ναών Μπορεί ο μύθος να «χρεώνει» την ίδρυση του Ακράγαντα στον γνωστό Δαίδαλο, οι ιστορικοί, αντίθετα, υποστηρίζουν ότι η πόλη θεμελιώθηκε το 580 π.Χ. από αποίκους της Γέλας, οι οποίοι στην πλειονότητά τους ήταν Κρήτες, Ρόδιοι και Δωριείς.
Εναν αιώνα αργότερα, όταν τη διακυβέρνηση του Ακράγαντα ασκούσε ο τύραννος Θήρων (480 π.Χ. - 473 π.Χ.), η σικελική πόλη ήταν ήδη μία από τις πλουσιότερες και επιφανέστερες ελληνικές αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας. Ταυτόχρονα, μια δημιουργική περίοδος δύο αιώνων ξεκινούσε για τους Ακραγαντινούς - ήταν η εποχή που οικοδομήθηκαν οι λαμπροί ναοί της «Κοιλάδας των ναών».

Η παλαιοχριστιανική Βασιλική του Βουθρωτού είναι ένα ορθογώνιο θρησκευτικό κτίσμα του 6ου μ.Χ. αιώνα.

Η παρακμή δεν άργησε να έρθει. Το 210 π.Χ. ο Ακράγαντας πέρασε οριστικά στα χέρια των Ρωμαίων, που τη μετονόμασαν σε Agrigentum, ενώ όλοι οι μετέπειτα κατακτητές (Βυζαντινοί, Αραβες και Νορμανδοί) φρόντισαν να αφήσουν τα δικά τους σημάδια στην πόλη.
Ο αρχαιολογικός χώρος της «Κοιλάδας των Ναών» στον Ακράγαντα απλώνεται πάνω σ' ένα μικρό λόφο και χωρίζεται σε δυτικό και ανατολικό τομέα. Σαφώς εντυπωσιακότερος εμφανίζεται ο δυτικός, όπου μπορείτε να δείτε τον Ναό του Ηρακλή, της Ομόνοιας και της Ηρας, καθώς και αρκετές χριστιανικές κατακόμβες, όπου φυλάσσονται οστά χριστιανών μαρτύρων.

Η Απολλωνία ήταν το επίνειο της αρχαίας Κυρήνης.

Ο ναός του Ηρακλή, από τα παλαιότερα κτίσματα της «Κοιλάδας των Ναών», οικοδομήθηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα, ενώ μόλις 4 από τους 38 κίονες παραμένουν όρθιοι, μαρτυρώντας τις επιβλητικές διαστάσεις του ναού.
Περίστυλος εξάστυλος ναός, δείγμα αυστηρής δωρικής αρχιτεκτονικής με 34 κίονες, ο ναός της Ομόνοιας (430 π.Χ.) ήταν αφιερωμένος στην ενότητα των Ελλήνων της Σικελίας. Μαζί με το Θησείο στην Αθήνα, είναι από τους πιο καλοδιατηρημένους ναούς όλου του Ελληνισμού της αρχαιότητας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ναός της Ομόνοιας μετατράπηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα σε βυζαντινή εκκλησία, για να πάρει και πάλι την αρχική κλασική του μορφή τον 18ο αιώνα.

Η παράκτια περιοχή της Απολλωνίας, εκεί όπου η Μεσόγειος ακουμπά την αρχαία ελληνική αποικία της Λιβύης.

Ο ναός της Ηρας (5ος π.Χ. αιώνας) αντιγράφει αρχιτεκτονικά τον αντίστοιχο της Ομόνοιας. Σώζονται περιμετρικά όλοι σχεδόν οι κίονες, ενώ στο εσωτερικό του ναού διακρίνονται ίχνη πυρκαγιάς από την καταστροφική επιδρομή των Καρχηδονίων στην πόλη (406 π.Χ.).
Στον ανατολικό τομέα του αρχαιολογικού χώρου, ο ναός του Ολυμπίου Διός αποτελούσε τον μεγαλύτερο δωρικό ναό όλου του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Οικοδόμημα τεραστίων διαστάσεων, εντυπωσίαζε με τις 38 μορφές γιγάντων (τους επονομαζόμενους Τελαμώνες) που συγκρατούσαν σε στάση Ατλαντα τον θριγκό του ναού. Απ' αυτό το εξαίσιο δείγμα δωρικής αρχιτεκτονικής, δεν διασώζεται σχεδόν τίποτα, αφού καταστράφηκε από τους Καρχηδόνιους το 406 π.Χ.

Τα απομεινάρια της Δυτικής Βασιλικής στην Απολλωνία.

Στον ίδιο χώρο βλέπετε επίσης τον ναό των Διόσκουρων (Κάστορα και Πολυδεύκη) - μόλις 4 κίονες του μνημείου έχουν απομείνει σήμερα, σηματοδοτώντας τον λατρευτικό χώρο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ακόμα ο ναός της Δήμητρας και του Ασκληπιού, τα απομεινάρια του αρχαίου τείχους της Ακρόπολης του Ακράγαντα και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (12ου αιώνα), που χτίστηκε στη θέση αρχαίου ελληνικού ναού.
Δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο με σημαντικά ευρήματα από την περιοχή του Ακράγαντα, που συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 1997.
Η πλουσιότερη πόλη της Μεγάλης Ελλάδας

Ο χώρος της Ανατολικής Βασιλικής στην Απολλωνία.

Ο Ακράγαντας ήταν από τις πλουσιότερες πόλεις στη Μεγάλη Ελλάδα τον 5ο π.Χ. αιώνα, αφού η μεγάλη παραγωγή γεωργικών προϊόντων (λάδι και κρασί) απέφερε τεράστιο πλούτο στους Ακραγαντίνους. Οι υπόλοιποι αρχαίοι Ελληνες έλεγαν ότι: «Οι κάτοικοι του Ακράγαντα έτρωγαν και έπιναν σαν να πρόκειται να πεθάνουν αύριο και έχτιζαν τις οικείες τους με τέτοιον τρόπο σαν να πρόκειται να μην πεθάνουν ποτέ». Χαρακτηριστική ήταν η ιστορία ενός Ακραγαντίνου, ο οποίος, όταν πάντρεψε την κόρη του κάλεσε στο γαμήλιο τραπέζι όλους τους κατοίκους της πόλης, ενώ στη διαδρομή απ' όπου πέρασε η γαμήλια πομπή των 800 αρμάτων είχε ανάψει παντού πυρές.
Αρχαιολογικός χώρος Ακράγαντα

Μία από τις ρωμαϊκές θέρμες που υπάρχουν στον αρχαιολογικό χώρο.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Ακράγαντα είναι ανοικτός καθημερινά από 08.30-19.00 (τελευταία είσοδος στις 18:30). Εισιτήριο εισόδου μόνο στον αρχαιολογικό χώρο 10 ευρώ. Εισιτήριο εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο και στο Αρχαιολογικό Μουσείο 7 ευρώ. Βουθρωτό - Αλβανία
Η γη του βασιλιά Πύρρου
ΤΟ Βουθρωτό (20 χλμ. νότια από τους Αγίους Σαράντα) ιδρύθηκε από τους Κερκυραίους (ίσως και από Κορίνθιους) τον 6ο π.Χ. αιώνα. Τον 4ο π.Χ. αιώνα, το Βουθρωτό κατάφερε να καταξιωθεί ως μια από τις σπουδαιότερες ναυτικές και οικονομικές δυνάμεις της Μεσογείου, καθώς έλεγχε τους θαλάσσιους δρόμους της Αδριατικής. Ηταν η εποχή της μέγιστης ακμής και δόξας του Βουθρωτού, που έφτασε να φιλοξενεί περίπου 10.000 κατοίκους.
Οι επιδρομές των Σλάβων τον 7ο μ.Χ. αιώνα στάθηκε η αιτία να ερημωθεί για δυο αιώνες η πόλη - μόλις τον 10ο αιώνα το Βουθρωτό κατοικήθηκε ξανά.
Ωστόσο, η μετέπειτα ιστορική πορεία της πόλης υπήρξε αρκετά ταραγμένη. Βυζαντινοί, Ενετοί και ντόπιοι άρχοντες εναλλάχτηκαν στο παιχνίδι της εξουσίας, ενώ το τελειωτικό κτύπημα στο λιμάνι της Αδριατικής δόθηκε το 1537 από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, που έσβησε οριστικά τον Βουθρωτό από τον χάρτη της Ιστορίας μετά περίπου 2.000 χρόνια ζωής.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, μια ομάδα Ιταλών αρχαιολόγων ανακάλυψαν τα μνημεία του χώρου και ξεκίνησαν συστηματικές ανασκαφές, οι οποίες συνεχίστηκαν μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από Αλβανούς αρχαιολόγους. Τα σημαντικότερα ευρήματα της αρχαίας ελληνικής πολιτείας έχουν μεταφερθεί στο Εθνικό Μουσείο των Τιράνων.
Περιδιαβαίνοντας τον αρχαιολογικό χώρο του Βουθρωτού, θα εκπλαγείτε από την πλούσια συγκέντρωση αρχαιοελληνικών, ρωμαϊκών και ενετικών μνημείων, που βρίσκονται διάσπαρτα στον χώρο. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα οικοδομήματα που διασώζονται κατέχει το καλοδιατηρημένο θέατρο του 4ου π.Χ. αιώνα, χωρητικότητας 2.000 θεατών, σύμβολο του πλούσιου πολιτισμού που αναπτύχθηκε εδώ.
Ακριβώς δίπλα στο θέατρο βρίσκεται το ελληνικό ιερό του Ασκληπιού. Το Ασκληπιείο κτίστηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα και ανακατασκευάστηκε έναν αιώνα αργότερα.
Ο ναός είχε επιβλητική αψιδωτή είσοδο και οι τοίχοι του εσωτερικά ήταν σοβατισμένοι και διακοσμημένοι με εξαίρετες τοιχογραφίες. Από επιγραφές που ανακαλύφθηκαν στον χώρο του ιερού (είναι τα μόνα γραπτά δείγματα που διασώθηκαν) εικάζεται ότι ο Ασκληπιός ήταν ο προστάτης-θεός της πόλης.
Το Βαπτιστήριο (4ος π.Χ. αιώνας) είναι από τα πιο καλαίσθητα μνημεία του Βουθρωτού. Δυο ομόκεντρες σειρές από 16 γρανιτένιους κίονες που στήριζαν την ξύλινη οροφή του οικοδομήματος δεσπόζουν στο εσωτερικό του μνημείου, ενώ το δάπεδο ήταν διακοσμημένο με υπέροχα ψηφιδωτά που απεικόνιζαν σκηνές κυρίως από το ζωικό βασίλειο (ελάφια, παγώνια, πέρδικες, αλλά και κλήματα και αμφορείς).
Τα οχυρωματικά έργα της πόλης, που χρονολογούνται από τον 6ο π.Χ. αιώνα, το Γυμνάσιο (1ος π.Χ. αιώνας), τα ερείπια του Νυμφαίου, οι ρωμαϊκές κατοικίες, το μικρό μεσαιωνικό κάστρο, τα λουτρά (2ος μ.Χ. αιώνας) και η παλαιοχριστιανική Βασιλική (ένα ορθογώνιο θρησκευτικό κτίσμα του 6ου μ. Χ. αιώνα που ανακατασκευάστηκε τον 9ο μ.Χ. αιώνα) συμπληρώνουν τον κατάλογο με τα αρχιτεκτονήματα του αρχαίου Βοθρωτού.
Ο αρχαιολογικός θησαυρός της αλβανικής γης περιλαμβάνεται από το 1992 στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Το κάστρο του Αλή Πασά
Ακριβώς απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο του Βουθρωτού, στην αντίπερα όχθη του καναλιού, ορθώνεται πάνω σε μια μικρή νησίδα το φρούριο που έκτισε το 1807 ο Αλή Πασάς για να προστατεύσει το κανάλι -και γενικότερα την τοπική ναυτιλία- από τον γαλλικό στόλο που στάθμευε στο κοντινό νησί της Κέρκυρας. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο μια μικρή γέφυρα ένωνε το νησάκι με την απέναντι στεριά. Αξίζει να επισκεφθείτε το κάστρο του Αλή Πασά, το οποίο σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση.
Αρχαιολογικός χώρος Βουθρωτού
Ο αρχαιολογικός χώρος του Βουθρωτού είναι ανοικτός καθημερινά από τις 08.00 μέχρι τη δύση του ηλίου. Εισιτήριο εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο 700 Leke (5 ευρώ) για τους ξένους επισκέπτες και 200 Leke (1,5 ευρώ) για τους ντόπιους.
Απολλωνία - Λιβύη
Το επίνειο της Κυρήνης
Η Κυρηναϊκή χερσόνησος υπήρξε ο κατεξοχήν γεωγραφικός χώρος ανάπτυξης του αρχαιοελληνικού αποικισμού στη Βόρεια Αφρική. Ο χρόνος σημάδευε τον 7ο π.Χ. αιώνα, όταν οι πρόγονοί μας αποίκησαν τα λιβυκά παράλια, μεταφέροντας εδώ έναν ανώτερο πολιτισμό κι έναν τρόπο ζωής που σταδιακά υιοθετήθηκε από τους ντόπιους.
Οι αρχαίοι Ελληνες ίδρυσαν στην κατάφυτη Κυρηναϊκή πέντε ελληνικές πόλεις (Κυρήνη, Απολλωνία, Πτολεμαΐδα, Τεύχειρα-Αρσινόη, Ευεσπερίδες-Βερενίκη), που έμελλε να συγκροτήσουν την Πεντάπολη. Οι 5 ελληνικές αποικίες παρέμειναν ανεξάρτητες μέχρι την εποχή των Πτολεμαίων, πέρασαν στα χέρια των Ρωμαίων το 96 π.Χ. και υποτάχθηκαν οριστικά στους Αραβες το 643 μ.Χ.
Η Απολλωνία ήταν το επίνειο της αρχαίας Κυρήνης και το λιμάνι της εξασφάλιζε συχνή επικοινωνία με τη μητροπολιτική Ελλάδα. Οταν την περίοδο των Πτολεμαίων η Κυρήνη άρχισε να παρακμάζει, η Απολλωνία ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Κυρηναϊκή χερσόνησο και ήκμασε εξίσου στους ρωμαϊκούς και στους βυζαντινούς χρόνους (όταν και ονομαζόταν Σώζουσα), όπως το μαρτυρούν άλλωστε τα ερείπιά της και οι πολλές εκκλησίες - λόγω των μεγαλοπρεπών εκκλησιών της, οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν την Απολλωνία «Πόλη των Εκκλησιών».
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Βυζαντινός στρατηγός Βελισάριος γνώρισε στην Απολλωνία τη χορεύτρια Θεοδώρα, η οποία έγινε ερωμένη του και τον ακολούθησε στην Κωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τη Θεοδώρα, η οποία κι έγινε η διασημότερη αυτοκράτειρα του Βυζαντίου.
Η Απολλωνία ήταν καλά οχυρωμένη με τείχη και αμυντικούς πύργους (τμήματα των τειχών ορθώνονται ακόμα), προκειμένου να προφυλάσσονται οι κάτοικοί της από τις συχνές επιδρομές των πειρατών και των ντόπιων εχθρικών φυλών. Σπουδαίες αρχιτεκτονικές μαρτυρίες της πόλης σώζονται σε μεγάλη έκταση της ακτής. Ξεχωρίζουν -και σίγουρα θα σας εντυπωσιάσουν- ο ναός του Απόλλωνα (4ος π.Χ. αιώνας), το Θέατρο (χωρητικότητας 5.000 θεατών), οι ρωμαϊκές θέρμες, οι δεκάδες κατοικίες και στοές, το αρχαίο λιμάνι, ο ναύσταθμος, η ακρόπολη, ο αρχαίος φάρος, το Διοικητήριο (οικία του Περιστυλίου) και οι τρεις Βασιλικές εκκλησίες των μεταγενέστερων βυζαντινών χρόνων (Ανατολική, Κεντρική, Δυτική).
Η Απολλωνία διέθετε δυο λιμάνια (ένα εσωτερικό και ένα εξωτερικό), ενώ ένα μεγάλο μέρος του λιμανιού βρίσκεται σήμερα κάτω από την θάλασσα. Μπροστά στο εξωτερικό λιμάνι, σε βάθος 5 μ., εντοπίστηκε το 1986 από Γάλλους ερευνητές το ναυάγιο ενός αρχαίου ελληνικού εμπορικού πλοίου του 2ου π.Χ. αιώνα, ονόματι «ΗΡΑΚΛΗΣ». Το πλοίο είχε μήκος 20 μ. και πλάτος 4 μ. και μετέφερε διάφορα εμπορεύματα (στα αμπάρια του βρέθηκαν περίπου 170 αμφορείς σε καλή κατάσταση) από την Ελλάδα και τις ελληνικές αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας.
Εκτός των τειχών της πόλης, μπορείτε να επισκεφθείτε τα ερείπια ενός υδραγωγείου και το αρχαίο Θέατρο της πόλης (1ος μ.Χ. αιώνας), χωρητικότητας 5.000 θεατών, σκαλισμένο σε βράχο. Στο χώρο του αρχαίου θεάτρου συνήθιζε να ξεκουράζεται ο αείμνηστος ηθοποιός Αντονι Κουίν, που είχε βρεθεί στην περιοχή της αρχαίας Απολλωνίας το 1981 για τα γυρίσματα της επικής κινηματογραφικής ταινίας «Το λιοντάρι της Ερήμου».
Η σύγχρονη ελληνική παρουσία στην Κυρηναϊκή
Την περίοδο του Ελληνοτουρκικού Πολέμου στην Κρήτη (1897), αρκετοί μουσουλμάνοι Κρητικοί εγκατέλειψαν το νησί και κατέφυγαν στη Λιβύη, και συγκεκριμένα στην περιοχή της Κυρηναϊκής, όπου έκτισαν δίπλα ακριβώς στα ερείπια της αρχαίας Απολλώνιας μια μικρή κωμόπολη, τη σημερινή Μάρσα Σούσα. Σήμερα, πολλοί ηλικιωμένοι κάτοικοι της Μάρσα Σούσα μιλούν την ελληνική γλώσσα (με κρητικό ιδίωμα) και διατηρούν ορισμένα από τα έθιμα του νησιού.
Επίσης, στις αρχές του 20ού αιώνα, αρκετοί Ελληνες σφουγγαράδες (κυρίως από τα Δωδεκάνησα) που έρχονταν στις θάλασσες της Κυρηναϊκής για να βουτήξουν, επέλεξαν να εγκατασταθούν εδώ. Δημιούργησαν οικογένειες, ίδρυσαν ελληνική παροικία και ασχολήθηκαν με τη ναυτιλία, τη σπογγαλιεία και το εμπόριο.
Κείμενο-φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Μητσάκης
http://www.ethnos.gr