Πώς ανέβασε τον «Ιπτάμενο Ολλανδό» σε ανοιχτό χώρο
-Στην Αθήνα σκηνοθετείτε «Ιπτάμενο Ολλανδό» στη σκηνή ενός αναστηλωμένου ρωμαϊκού ωδείου στη σκιά του Παρθενώνα. Πόσο καθορίζει αυτό τη νέα σας προσέγγιση;
Πρωτοσκηνοθέτησα «Ιπτάμενο Ολλανδό» προ δεκαετίας, στην Μπολόνια. Η παράσταση στο Ηρώδειο είναι καινούργια, το θέατρο είναι υπαίθριο, το σκηνικό τελείως διαφορετικό. Εχω μια έντονη και ξεκάθαρη αρχική σύλληψη παρ’ ότι, στο βάθος, παραμένουν πράγματα που έχουν να κάνουν με τη γενική μου οπτική για το έργο. Στο Ηρώδειο θα υπάρχουν διαφορετικοί πρωταγωνιστές. Αναζητώ πάντα μια εκφραστική ισορροπία ταιριαστή σ’ αυτόν που καλείται να την εκφράσει. Συνεπώς, κάθε φορά το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό. Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό που ο «Ολλανδός» παρουσιάζεται σ’ αυτόν τον χώρο, πραγματοποιώντας –τρόπον τινά- το ρομαντικό όνειρο του Βάγκνερ να παραλάβει τη σκυτάλη από τον Αισχύλο, να χτίσει ένα καινούργιο κόσμο, ισάξιο του αρχαίου, εμπνευσμένο από μεταπλασμένους μύθους.
-Ποιος είναι ο ψυχολογικός και φιλοσοφικός πυρήνας του «Ιπτάμενου Ολλανδού»;
Στον «Ιπτάμενο Ολλανδό», πρωτοσυναντάμε όλα εκείνα τα στοιχεία που ωριμάζουν πλήρως και καθίστανται βασικά και κυρίαρχα –μουσική δομή, θεματικές κ.λπ.- στις μετέπειτα, ώριμες όπερες του Βάγκνερ. Δεσπόζει μια έντονη ερωτική σχέση, η οποία, όμως, είναι πολύ εγκεφαλική. Σ’ αυτή τη σχέση η Ζέντα έχει μια εμμονή, που αγγίζει τον παραλογισμό. Υπάρχει, ακόμη, η στυγνά οικονομική συναλλαγή του πατέρα της Ζέντας με τον Ολλανδό: ουσιαστικά του πουλάει την κόρη του! Ομως αυτή είναι βυθισμένη στο δικό της όνειρο για τον «καταραμένο» ναυτικό. Ετσι η σχέση των πρωταγωνιστών διέπεται από μια τεταμένα διττή διάσταση απερίφραστα κυνικής συναλλαγής και πάθους.
-Υπάρχουν δύο διαφορετικές καταλήξεις της τελικής σκηνής: μια σκοτεινή, τραγική, και μία με χροιά χριστιανικής υπερβατικής λύτρωσης. Ποια επιλέγετε;
Το τέλος της παράστασης ας μείνει έκπληξη.
-Πώς θα αποδώσετε τις ιδιωτικές σκηνές και την παρουσία της απειλητικής Φύσης στο ανοιχτό θέατρο;
Οπως ξέρετε ο Βάγκνερ σπάνια δίδεται επιτυχημένα σε ανοιχτούς χώρους. Ομως ο ανοιχτός χώρος μπορεί κάλλιστα να δεχτεί προσωπικές σκηνές, αρκεί αυτές να δουλευτούν απλά ως αυτό που είναι. Για την αναγκαία παρουσία των μαινόμενων στοιχείων της Φύσης ως φυσικού και συμβολικού πλαισίου της όπερας καταφεύγουμε σε προβολές. Δεν πρόκειται για κίνηση εντυπωσιασμού: εδώ χρειάζεται να υπάρχει αυτό το υπόβαθρο και διαθέτουμε την τεχνική δυνατότητα.
-Πόσο επίκαιρος είναι ο Γερμανός Βάγκνερ σήμερα;
Θεωρώ ότι είναι απόλυτα επίκαιρος από καλλιτεχνικής πλευράς. Αυτό που προσπάθησε να κάνει και πέτυχε είναι εξαιρετικά σπάνιο για καλλιτέχνη: έγινε ένας ολοκληρωμένος δημιουργός κειμένου και μουσικής. Η θεματική του μας αγγίζει και μας αφορά, κι ας μη συμμεριζόμαστε όλες τις όψεις της. Πάνω απ’ όλα, μας άφησε ένα από τα δέκα σημαντικότερα πνευματικά έργα όλων των εποχών και των τεχνών, την όπερα «Τριστάνος και Ιζόλδη», φορέα μιας έκφρασης που σπάνια συναντά κανείς δοσμένη με τέτοια ακρίβεια. Μέσα από τον Βάγκνερ έχουμε να μιλήσουμε για πολλά πράγματα με κυρίαρχο και σπουδαιότερο τη μη θρησκευτική πίστη στην αγάπη.
-Στην Αθήνα σκηνοθετείτε «Ιπτάμενο Ολλανδό» στη σκηνή ενός αναστηλωμένου ρωμαϊκού ωδείου στη σκιά του Παρθενώνα. Πόσο καθορίζει αυτό τη νέα σας προσέγγιση;
Πρωτοσκηνοθέτησα «Ιπτάμενο Ολλανδό» προ δεκαετίας, στην Μπολόνια. Η παράσταση στο Ηρώδειο είναι καινούργια, το θέατρο είναι υπαίθριο, το σκηνικό τελείως διαφορετικό. Εχω μια έντονη και ξεκάθαρη αρχική σύλληψη παρ’ ότι, στο βάθος, παραμένουν πράγματα που έχουν να κάνουν με τη γενική μου οπτική για το έργο. Στο Ηρώδειο θα υπάρχουν διαφορετικοί πρωταγωνιστές. Αναζητώ πάντα μια εκφραστική ισορροπία ταιριαστή σ’ αυτόν που καλείται να την εκφράσει. Συνεπώς, κάθε φορά το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό. Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό που ο «Ολλανδός» παρουσιάζεται σ’ αυτόν τον χώρο, πραγματοποιώντας –τρόπον τινά- το ρομαντικό όνειρο του Βάγκνερ να παραλάβει τη σκυτάλη από τον Αισχύλο, να χτίσει ένα καινούργιο κόσμο, ισάξιο του αρχαίου, εμπνευσμένο από μεταπλασμένους μύθους.
-Ποιος είναι ο ψυχολογικός και φιλοσοφικός πυρήνας του «Ιπτάμενου Ολλανδού»;
Στον «Ιπτάμενο Ολλανδό», πρωτοσυναντάμε όλα εκείνα τα στοιχεία που ωριμάζουν πλήρως και καθίστανται βασικά και κυρίαρχα –μουσική δομή, θεματικές κ.λπ.- στις μετέπειτα, ώριμες όπερες του Βάγκνερ. Δεσπόζει μια έντονη ερωτική σχέση, η οποία, όμως, είναι πολύ εγκεφαλική. Σ’ αυτή τη σχέση η Ζέντα έχει μια εμμονή, που αγγίζει τον παραλογισμό. Υπάρχει, ακόμη, η στυγνά οικονομική συναλλαγή του πατέρα της Ζέντας με τον Ολλανδό: ουσιαστικά του πουλάει την κόρη του! Ομως αυτή είναι βυθισμένη στο δικό της όνειρο για τον «καταραμένο» ναυτικό. Ετσι η σχέση των πρωταγωνιστών διέπεται από μια τεταμένα διττή διάσταση απερίφραστα κυνικής συναλλαγής και πάθους.
-Υπάρχουν δύο διαφορετικές καταλήξεις της τελικής σκηνής: μια σκοτεινή, τραγική, και μία με χροιά χριστιανικής υπερβατικής λύτρωσης. Ποια επιλέγετε;
Το τέλος της παράστασης ας μείνει έκπληξη.
-Πώς θα αποδώσετε τις ιδιωτικές σκηνές και την παρουσία της απειλητικής Φύσης στο ανοιχτό θέατρο;
Οπως ξέρετε ο Βάγκνερ σπάνια δίδεται επιτυχημένα σε ανοιχτούς χώρους. Ομως ο ανοιχτός χώρος μπορεί κάλλιστα να δεχτεί προσωπικές σκηνές, αρκεί αυτές να δουλευτούν απλά ως αυτό που είναι. Για την αναγκαία παρουσία των μαινόμενων στοιχείων της Φύσης ως φυσικού και συμβολικού πλαισίου της όπερας καταφεύγουμε σε προβολές. Δεν πρόκειται για κίνηση εντυπωσιασμού: εδώ χρειάζεται να υπάρχει αυτό το υπόβαθρο και διαθέτουμε την τεχνική δυνατότητα.
-Πόσο επίκαιρος είναι ο Γερμανός Βάγκνερ σήμερα;
Θεωρώ ότι είναι απόλυτα επίκαιρος από καλλιτεχνικής πλευράς. Αυτό που προσπάθησε να κάνει και πέτυχε είναι εξαιρετικά σπάνιο για καλλιτέχνη: έγινε ένας ολοκληρωμένος δημιουργός κειμένου και μουσικής. Η θεματική του μας αγγίζει και μας αφορά, κι ας μη συμμεριζόμαστε όλες τις όψεις της. Πάνω απ’ όλα, μας άφησε ένα από τα δέκα σημαντικότερα πνευματικά έργα όλων των εποχών και των τεχνών, την όπερα «Τριστάνος και Ιζόλδη», φορέα μιας έκφρασης που σπάνια συναντά κανείς δοσμένη με τέτοια ακρίβεια. Μέσα από τον Βάγκνερ έχουμε να μιλήσουμε για πολλά πράγματα με κυρίαρχο και σπουδαιότερο τη μη θρησκευτική πίστη στην αγάπη.
29/05/2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου