Τα μυστικά του Κάστρου

ΒΕΛΙΚΑ

Μια τρίκλιτη βασιλική του 6oυ μ.Χ. αιώνα, οικίες, αποθήκες λαδιού με πιθάρια αλλά και κτίρια για τη διαμονή της φρουράς έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο Κάστρο της Βελίκας στην Αγιά Λάρισας.

Αποθήκη με πιθάρια που ήρθε στο φως από τις ανασκαφικές έρευνες
 

Στην εκκλησία του Κάστρου, στην οποία διεξάγεται ανασκαφική έρευνα από το τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας με την ευθύνη του επίκουρου καθηγητή, Γιάννη Βαραλή, βρέθηκαν τμήματα μαρμάρινων κιονίσκων από την Αγία Τράπεζα, θραύσματα από θωράκια αλλά και νομίσματα. Πριν από λίγο καιρό, ολοκληρώθηκε η έρευνα του κυρίως ναού, σε τμήμα του νάρθηκα, ενώ εντοπίστηκε και καινούργιο κτίριο στα νότια του ναού.

Οπως είπε στο «Εθνος», ο κ. Βαραλής, η τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική ιδρύθηκε την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565μ.Χ.).


Στα ανατολικά ο ναός απολήγει σε αψίδα, το τέμπλο είναι ευθύγραμμο, το ιερό και το κεντρικό κλίτος διαθέτουν δάπεδο στρωμένο με πήλινες ορθογώνιες πλάκες. Τα κλίτη διαιρούνται με εναλλαγή κιόνων και κτιστών πεσσών, ιδιομορφία που απαντά σε λίγα μνημεία, όπως στη βασιλική της Καλαμπάκας. Κοντά στον νότιο στυλοβάτη αποκαλύφθηκε η βάση του άμβωνα, που αρχικά είχε δύο αντικριστές κλίμακες, όπως συνέβαινε και σε άλλους θεσσαλικούς ναούς της ίδιας περιόδου, όπως στο Καστρί Ελασσόνας και στον Πλάτανο Τρικάλων.

Γενική άποψη της ανασκαφής στο Κάστρο της Βελίκας στην Αγιά Λάρισας

 

Τα νέα δεδομένα που αποκαλύφθηκαν παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση που έγινε στον Πλατανιά Βελίκας και διοργανώθηκε από το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Σύμφωνα με την προϊσταμένη της 7ης ΕΒΑ, Σταυρούλα Σδρόλια, τόσο η εκκλησία όσο και τα υπόλοιπα κτίσματα μέσα στο Κάστρο αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια του έργου στερέωσης και ανάδειξης του ανατολικού και του νότιου τμήματος του Κάστρου.
Η οχύρωση
"Προέκυψαν πολύ ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία για την οχυρωματική της εποχής, αλλά επίσης πολλά κινητά ευρήματα, που δείχνουν μια αγροτική κοινωνία ανοιχτή προς τα έξω, με εμπορικές δραστηριότητες", μας είπε η κ. Σδρόλια.
Το Κάστρο της Βελίκας αποτελεί τη βυζαντινή οχύρωση της Ιουστινιάνειας περιόδου, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα.
Χτίστηκε στη θέση της Ακρόπολης της αρχαίας Μελιβοίας, της πόλης του Ομηρικού βασιλιά Φιλοκτήτη, που καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 168 π.Χ. και πρόσφερε εποπτεία σε όλους τους παράλιους οικισμούς, από το ακρωτήριο Δερματάς μέχρι το Μαυροβούνι, που ανήκαν στην επικράτεια της αρχαίας πόλης και βρίσκονταν κατά μήκος του παραθαλάσσιου δρόμου από τη Μακεδονία προς τη νότια Ελλάδα.
Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε τον 7ο-8ο αιώνα, λόγω των επιδρομών από στεριά και θάλασσα και οι κάτοικοι ανέβηκαν αρκετά ψηλότερα για ασφάλεια.
Το κάστρο έχει έκταση 21 στρέμματα με πάχος τείχους 2 μέτρα, ενώ το ύψος του φθάνει κατά τόπους τα 3 μέτρα, στην ανατολική και νότια πλευρά, που σώζονται σε μεγαλύτερο ύψος, έχουν αποκαλυφθεί πέντε πύργοι και δύο πύλες. Στη νότια πλευρά, παράλληλα με το βυζαντινό τείχος, διατηρείται σημαντικό τμήμα της αρχαίας οχύρωσης.
Το έργο στερέωσης και ανάδειξης υλοποιούνταν μέσω του ΕΣΠΑ και χρηματοδοτήθηκε με 500.000 ευρώ, το πρόγραμμα όμως έληξε και οι αρχαιολόγοι αναζητούν νέες πηγές χρηματοδότησης.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
ΕΘΝΟΣ
«E» 29/7