Μονοπάτια της μνήμης στο Νησί της Αποκάλυψης

Η Πάτμος με το φακό του Robert Mccabe

Του ΓΙΑΝΝΗ Ε. ΣΤΑΜΟΥ

Θραύσματα παράδοσης, πρόσωπα δωρικά, ήθη, έθιμα και καθημερινές συνήθειες της πατμιακής ζωής που φυλάσσονται ευλαβικά από τους κατοίκους του νησιού, και αποτυπώνονται από το φωτογραφικό φακό του Robert Mccabe. Του 80χρονου πλέον Νεοϋορκέζου, που επισκέφτηκε το «νησί της Αποκάλυψης» πρώτη φορά το 1967 και έκτοτε το αποδέχτηκε ως δεύτερη πατρίδα του και φυσικό «καμβά» της τέχνης του.

  
«Ο Λευτέρης Καμπόσος φεύγοντας για τον Κάμπο» - φωτογραφία του Robert Mccabe

Στην έκθεση που πραγματοποιείται στο Παλιό Δημοτικό Σχολείο της Χώρας Πάτμου, η οποία θα διαρκέσει ώς τις 25 Αυγούστου, παρουσιάζονται 80 φωτογραφίες του από το νησί των Δωδεκανήσων, αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό από τη συλλογή του φωτογράφου, άρτια επιμελημένο εποπτικό υλικό, καθώς και έντυπο που έχει εκδοθεί ειδικά για την έκθεση.


Η επιλογή του Mccabe να εστιάσει στην Πάτμο δεν υπήρξε διόλου τυχαία, μια και αποτέλεσε τον τερματικό σταθμό της 25ετούς περιπλάνησής του στο Αιγαίο. Στην Πάτμο ο Mccabe αντιλήφθηκε αμέσως την ιδιαίτερη ταύτιση του ανθρώπινου στοιχείου με την ιστορική παράδοση και τη θρησκευτική ταυτότητα του νησιού, που στεφανώνονται από τη φυσική ομορφιά του τοπίου και την αρχέγονη ομορφιά των κτισμάτων.
Ο Νεοϋορκέζος καλλιτέχνης εγκαταστάθηκε εκεί, επιλέγοντας έναν τόπο με ισχυρή ταυτότητα. Οπως σημειώνει ο ίδιος : «Μια αληθινή κοινότητα, με ισχυρές, ζωντανές παραδόσεις, όχι ένα εύκολα προσβάσιμο νησί -προορισμός για το Σαββατοκύριακο-, ούτε ένα τεχνητό, στείρο παραθαλάσσιο θέρετρο».
Το χρονικό στίγμα των φωτογραφιών του μετεωρίζεται από την αχρονία του φυσικού τοπίου και παραμένει θολό από τα παλαιακά ενδύματα των κατοίκων, που ντύνουν σώματα ηλιοκαμένα. Μορφές δωρικές, χαραγμένες από το έντονο κλίμα και την καθημερινή βιοπάλη, που πραγματοποιείται με μέσα παραδοσιακά. Ψάρεμα, αλώνισμα και όργωμα. Ανθρωποι και ζώα σε μια αρμονική συνύπαρξη που εσωκλείει εύγλωττα ένα μακρύ παρελθόν και που δρουν εντός ενός ανέγγιχτου φυσικού τοπίου. Δυσπρόσιτα ξωκλήσια σε παρθένα μέρη, που δίνουν στο θεατή μια αίσθηση αιωνιότητας.
Η έγχρωμη φόρμα της φωτογραφίας, αν και θυσιάζει μέρος από την αισθητική, προσδιορίζει εν μέρει το χρονικό πλαίσιο. Αυτή η έμμεση συνδήλωση φαίνεται να καταδεικνύει παράλληλα τη μακρά πορεία και τη διάσωση μιας παράδοσης που έχει ταυτιστεί στη συνείδησή μας με την ασπρόμαυρη εικόνα.
Ο Robert Mccabe δεν λειτουργεί μόνο ως έκθαμβος παρατηρητής αλλά και ως ένας ανήσυχος κάτοικός του. Την ίδια στιγμή που διασώζει με το φακό του συναισθήματα, τοπία και συνήθειες που τείνουν να μεταλλαχθούν και να εκλείψουν, εκφράζει ακριβώς αυτή την αγωνία του. Να διαφυλαχθεί το «νησί της Αποκάλυψης» από τα σημεία των καιρών και από το ορμητικό ανθρώπινο κύμα.
Ο Βρετανός θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και σεναριογράφος Ντέιβιντ Χέαρ. Μια διασημότητα στην Επίδαυρο
info
Το 1999 η Πάτμος χαρακτηρίστηκε Χώρος Διεθνούς Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Unesco. Περιοχή Εξαιρετικού Φυσικού Κάλλους και Μνημείων από το ελληνικό κράτος και απολαμβάνει της προστασίας της 22ης Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, καθώς και της 4ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Ελευθεροτυπία, Τρίτη 30 Ιουλίου 2013