Έντυπη ΈκδοσηΕλευθεροτυπία, Παρασκευή 2 Αυγούστου 2013
Η διάσημη Αγγλίδα συγγραφέας διαδέχεται τον Δαρβίνο στο χαρτονόμισμα των 10 λιρών
Στις 24 Ιουλίου το μικρό χωριό του Τσότον, στο Χαμσάιρ της νότιας Αγγλίας, υποδεχόταν μερικούς υψηλούς προσκεκλημένους από το Λονδίνο. Ανάμεσά τους ο Μαρκ Κάρνεϊ, ο εδώ και λίγες εβδομάδες νέος κυβερνήτης της Τράπεζας της Αγγλίας. Ο Καναδός τραπεζίτης παρουσίασε στο σπίτι, όπου έζησε τα τελευταία 8 χρόνια της ζωής της η Τζέιν Οστεν, το νέο χαρτονόμισμα των 10 λιρών που απεικονίζει την πιο διάσημη Αγγλίδα συγγραφέα.
«Η Τζέιν Οστεν σίγουρα αξίζει μια θέση στην ομάδα των ιστορικών προσώπων που εμφανίζονται στα χαρτονομίσματά μας. Τα μυθιστορήματά της έχουν διαρκή και καθολική απήχηση και η ίδια αναγνωρίζεται ως μία από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της αγγλικής λογοτεχνίας», είπε ο Κάρνεϊ στη συνέντευξη Τύπου.
Η μορφή της Τζέιν που θα κρατούν οι Βρετανοί στα πορτοφόλια τους από το 2017, θα είναι ένα σχέδιο που ζωγράφισε η μεγαλύτερή της αδερφή, Κασσάνδρα. Οι δυο τους έμαθαν κατ' οίκον σχέδιο και πιάνο σε μια εποχή που συγκλονιζόταν από το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει απεικόνιση της Τζέιν Οστεν που να μην αναγνωρίζει και η τελευταία Αγγλίδα, καθώς όλες οι κόρες της μεσαίας τάξης βλέπουν στο πρόσωπο της γεννημένης το 1775 Τζέιν την ιδανική εικόνα τους.
Παλεύουν να επιβιώσουν
Είναι αυτή η μεσαία τάξη σήμερα που βάλλεται ανελέητα από τις πολιτικές λιτότητας του κυβερνητικού συνασπισμού συντηρητικών και φιλελευθέρων, στο νησί που αρνείται πεισματικά να γίνει μέρος της Ευρώπης. Τα χαρτονομίσματα των 10 λιρών λιγοστεύουν στις τσέπες των Βρετανών, όπως το ευρώ λιγοστεύει στις απέναντι ακτές. Και αυτό παρά το γεγονός πως η Τράπεζα της Αγγλίας έχει από το 2009 «τυπώσει» από το πουθενά 375 δισ. λίρες για να στηρίξει τη βρετανική οικονομία.
Οι σημερινοί αναγνώστες της Τζέιν Οστεν ζουν σε μια εποχή που δεν συγκλονίζεται από καμιά επανάσταση, παρά μόνο από την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος πέντε χρόνια πριν. Λύσεις δεν έχουν ακόμα βρεθεί, τουλάχιστον για τους αδύναμους που παλεύουν να επιβιώσουν. Η παγκόσμια οικονομία κινείται σε τεντωμένο σκοινί και κανείς δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά για το μέλλον. Επειτα από επιτυχημένη θητεία στην κεντρική τράπεζα του Καναδά, ο Μαρκ Κάρνεϊ ήρθε ως σωτήρας στη Γηραιά Αλβιώνα με όρεξη να τυπώσει ακόμα περισσότερες λίρες. Προς το παρόν, αρκείται στο να τυπώσει το εύθραυστο πρόσωπο μιας λογοτέχνιδας σε 10 λίρες.
Εκεί στις αρχές του 19ου αιώνα, 10 λίρες ήταν τα ετήσια έξοδα της Τζέιν Οστεν για δώρα, φιλανθρωπίες και διασκέδαση. Σε σημερινές τιμές ισοδυναμούν με 339,6 λίρες ή 390 ευρώ. Δύσκολα σήμερα μια νεαρή θαυμάστρια της Οστεν μπορεί να ξοδέψει για τους ίδιους λόγους αυτά τα ποσά. Η λιτότητα κυριαρχεί, αλλά δεν ασκείται μόνο σαν πολιτική μεταφοράς του πλούτου από τους πιο αδύναμους στους πιο ισχυρούς. Κυρίως, επιβάλλεται σαν ηθική στάση ζωής. Πώς αλλιώς άλλωστε θα νομιμοποιούνταν οι ιεροκήρυκές της στα μάτια κάθε φοβισμένης κοινωνίας;
Η παρουσία του ισχυρού άντρα του βρετανικού τραπεζικού συστήματος στο Τσότον δεν ήταν τυχαία, καθώς φέτος συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από την πρώτη έκδοση του πιο γνωστού μυθιστορήματος της Τζέιν Οστεν. Η «Περηφάνια και προκατάληψη» ξεκινάει με μια φράση που βρίσκεται τυπωμένη στην καρδιά και το μυαλό όλων των Βρετανών: «Είναι πανθομολογούμενη αλήθεια πως ένας ανύπανδρος άνδρας με μεγάλη περιουσία θα χρειάζεται οπωσδήποτε και μία σύζυγο». Η οικονομική κρίση άλλαξε τον κόσμο όπως τον ξέραμε. Ομως, πίσω απ' αυτή τη φράση-κλισέ κρύβεται μια οδυνηρή αλήθεια. Ο κόσμος μας, όπως καταρρέει, γίνεται πλέον πολύ πιο γνώριμος για τον άνθρωπο του 19ου απ' ό,τι για τον άνθρωπο του 20ού.
Ο Μαρκ Κάρνεϊ με το νέο δεκάλιρο. Πάει ο Δαρβίνος...Στο χαρτονόμισμα των 10 λιρών, η μορφή της Τζέιν Οστεν θα αντικαταστήσει τη μορφή του Κάρολου Δαρβίνου. Ενα ολόκληρο ντιμπέιτ ξέσπασε στην Αγγλία, πως πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μία γυναίκα στην ομάδα των ιστορικών προσώπων που απεικονίζονται στα τραπεζογραμμάτια της Τράπεζας της Αγγλίας.
Η βασίλισσα Ελισάβετ δεν είναι κοινή θνητή για να προσμετράται σ' αυτόν τον άνισο φεμινιστικό αγώνα. Εξάλλου, για τις επόμενες τουλάχιστον δύο βασιλικές γενιές, ο κάτοχος του βρετανικού θρόνου θα είναι άντρας. Γεώργιος κι αυτός, όπως στην εποχή της Οστεν και ενός άλλου βασιλιά Γεωργίου, η τρέλα του οποίου άφησε εποχή.
Αγαμος άνδρας
Παρ' όλο που οι κοινωνικές ανισότητες στη χώρα αυξάνονται δραματικά, σύσσωμη η βρετανική κοινωνία καθηλώθηκε τις προάλλες έξω από το νοσοκομείο St Mary's του Λονδίνου εν αναμονή της γέννησης του νέου πρίγκιπα. Κανείς γαλαζοαίματος δεν μπορεί να αναμετρηθεί απέναντι στο γοητευτικό Ντάρσι. Ομως, άλλη μια φορά η Οστεν δικαιώνεται. Παρά τις επαναστάσεις, παρά τις εξεγέρσεις, παρά το γεγονός ότι ο κόσμος μας σήμερα συγκλονίζεται, ένας άγαμος άνδρας με σεβαστή περιουσία παραμένει πάντα στο επίκεντρο. Το θατσερικό ιδεολόγημα που ο Τόνι Μπλερ αναβάπτισε σε «πολιτική ίσων ευκαιριών» ζει και βασιλεύει. Χωρίς γι' αυτό να φταίει η χαριτωμένη Τζέιν, που έδειξε στις Βρετανίδες πώς να ερωτεύονται τους αριστοκράτες τους.
Σε ένα γράμμα της προς την αδελφή της, η Τζέιν έγραφε «πήγαμε σε ένα φθηνοκατάστημα και, πράγματι, το βρήκαμε πολύ φθηνό». Ηδη από το 2001 η καταναλωτική δύναμη των Βρετανών άρχισε να φθίνει. Πρώτα ξεκίνησε με την κατανάλωση χαρτιού, την επόμενη χρονιά με την ενέργεια, μετά άρχισαν να μειώνονται τα απορρίμματα, ακολούθησαν τα αυτοκίνητα, ενώ το 2006 μειώθηκαν οι μετακινήσεις σε σιδηροδρόμους και αυτοκινητοδρόμους. Την ίδια περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία του Thomson Reuters, το χρέος των νοικοκυριών αυξήθηκε δραματικά καθώς αυτά κατέφυγαν στο δανεισμό για αγορά κατοικίας και προς ικανοποίηση των καθημερινών τους αναγκών. Από περίπου 85%, το χρέος των νοικοκυριών εκτοξεύθηκε στο 140% των εισοδημάτων τους το 2009, χρονιά που η βρετανική οικονομία μπήκε σε τροχιά ύφεσης. Την ίδια στιγμή η ιδιωτική κατανάλωση περιορίστηκε, καταγράφοντας για το 2012 αύξηση μόλις 0,4%.
Λιγότερο πλούσιος
Πόσο μετρούν όλα αυτά σε χαρτονομίσματα Τζέιν Οστεν; Χίλια τέτοια χαρτονομίσματα, δηλαδή δέκα χιλιάδες λίρες ήταν το ετήσιο εισόδημα του Ντάρσι, που σε σημερινά λεφτά ανέρχεται στα 339.600 λίρες. Ο μεγαλύτερος χαρακτήρας που έζησε στον κόσμο της Οστεν παραμένει πλούσιος και στις μέρες μας, αλλά δεν συγκαταλέγεται στους 2.436 Βρετανούς τραπεζίτες που είχαν εισόδημα το 2011 πάνω από ένα εκατομμύριο λίρες.
«Οι τράπεζες σήμερα πρέπει να αποκτήσουν "Λογική και Ευαισθησία"», δήλωσε στους δημοσιογράφους την ηλιόλουστη εκείνη μέρα στο Τσότον ο Μαρκ Κάρνεϊ. Στο όνομα της αιώνιας Τζέιν Οστεν, ο Καναδός θέλει να πουλήσει διαχρονικές αξίες, σταθερότητα και εθνική υπερηφάνεια σε μια κατακερματισμένη κοινωνία που πασχίζει να πιαστεί απ' όσα δεκάλιρα της έχουν απομείνει σε έναν τρελό κόσμο. Οταν κυκλοφορήσει το νέο χαρτονόμισμα, θα συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από το θάνατο της Τζέιν. Πόσο ακόμα θα αντέξουν οι ψευδαισθήσεις των ανθρώπων σήμερα για ένα καλύτερο μέλλον; Ο κύριος Ντάρσι έμεινε στην ιστορία, γιατί εκτός από πλούσιος ήταν και έντιμος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου