Ποια Ελλάδα; - Πέπη Ρηγοπούλου

Ταινιοθήκη της Ελλάδας/ 12/5/2014

• Αυτοί θέλουν μια Ελλάδα διασπασμένη όπου o κάθε ενοχοποιημένος και ευνουχισμένος άνθρωπος να μισεί τον άλλο άνθρωπο, κάθε κλάδος να αδιαφορεί όταν σφαγιάζεται ο διπλανός του.
• Εμείς χρειαζόμαστε μια Ελλάδα που θα ενωθεί στη βάση γιατί η πολιτική και κοινωνική αριστερά θα προτείνει ένα  γενναίο και ρεαλιστικό όραμα που θα ενώσει την μεγάλη πλειοψηφία και θα την κάνει ικανή να αντισταθεί, να διεκδικήσει και να δημιουργήσει.
• Μια Ελλάδα μνήμης που θα νικήσει την αλλεργία που η Χούντα, ο εκχυδαϊσμός, η νεοναζιστική υποτροπή, το ψέμα και η ξύλινη γλώσσα έχουν προκαλέσει σε πολλούς για την εθνική και την κοινωνική /ταξική ιστορία μας.
• Μια Ελλάδα δημοκρατίας που θα βασιστεί στην ενίσχυση της άμεσης απόφασης και της ευθύνης του κάθε πολίτη, στον πραγματικό και όχι προσχηματικό σεβασμό της πολιτισμικής, θρησκευτικής, γλωσσικής, ερωτικής ή όποιας άλλης ιδιαιτερότητας.
• Μια Ελλάδα που θα σέβεται όλες τις πολιτισμικές ταυτότητες γιατί θα έχει συνείδηση της δικής της. Και που θα αφαιρέσει κάθε πρόσχημα και κάθε δύναμη από τον ναζισμό και τον Δούρειο Ίππο του, την θεωρία των δύο άκρων.
• Μια Ελλάδα που δεν θα κρέμεται από τα οικονομικά και τα πνευματικά δάνεια. Που δεν θα εισάγει παθητικά, αλλά θα παράγει και θα εξάγει αξιόλογα  υλικά και πνευματικά προϊόντα, προωθώντας έναν ισότιμο και ελεύθερο διάλογο με τις άλλες χώρες της Ευρώπης και των άλλων ηπείρων που αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία σε ένα πολυκεντρικό κόσμο.

Ποια Ευρώπη;

• Λέμε Ευρώπη και εννοούμε σήμερα μια μισή Ευρώπη. Διασπαραγμένη , διαιρεμένη γεωγραφικά, πολιτισμικά, πολιτικά, οικονομικά κα ενεργειακά.    Όχι την Ευρώπη από τον Ατλαντικό ώς τα Ουράλια. Ούτε καν μια πραγματικά ενωμένη και αλληλέγγυα Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά μια Ευρώπη όπου ο Νότος της γίνεται η αποικία του Βορρά  και η Ανατολή της προσπαθεί να ενσωματωθεί έναντι πινακίου φακής, ενώ η Ρωσία θεωρείται ξένο σώμα  και η σφαγή της Ουκρανίας ευκαιρία μηχανορραφιών και κερδοσκοπίας.   

• Μας είπαν θα έχετε ασφαλή ειρηνικά σύνορα. Ότι τα σύνορα της Ευρώπης θα είναι και δικά σας. Όμως τα σύνορά μας καταργούνται μόνο για να εισβάλουν τα τεθωρακισμένα της πολιτικής και οικονομικής κατοχής, της λεηλασίας και του παιδομαζώματος, ενώ την ίδια ώρα μαζεύουμε νεκρούς μετανάστες στον Έβρο και στο Αιγαίο.
• Μας είπαν ότι η Ενωμένη Ευρώπη είναι η ασπίδα μας ενάντια στον πόλεμο. Διαμέλισαν την Γιουγκοσλαβία, έκαναν προτεκτοράτα κάποιες από τις τέως δημοκρατίες της  για να τρέφουν τους εθνικισμούς και τους αλυτρωτισμούς με ένα μέρος από τα μαύρα λεφτά τους. Μετείχαν στις εισβολές στο Ιράκ και στην Λιβύη, έσπειραν τον σπόρο του πολέμου στην Ουκρανία που μπορεί να φέρει τον πόλεμο στον πλανήτη.
• Μιλούν εν ονόματι της δημοκρατίας, αλλά έχουν κρατήσει μόνον το κέλυφός της για να εξάγουν την κρίση τους, όπως και τα απόβλητά τους έξω από την αυλή τους. Ο πολιτικός διάλογος υποβαθμίζεται σε θέαμα στην πασαρέλα των Μέσων, το κοινοβούλιο υποβαθμίζεται συνεχώς, η ζωή των πολιτών ελέγχεται όλο και περισσότερο. Αυτή είναι η ουσία του συνεχούς γλιστρήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όλο και πιο πολύ προς τα δεξιά.
• Στην κατάσταση αυτή η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και η άνοδος όλων των αριστερών και αντιμνημονιακών δυνάμεων στις εκλογές στην Ελλάδα και του ψηφοδελτίου Τσίπρα στην Ιταλία μπορεί να προκαλέσουν μια ρωγμή στο τείχος της ιδιοτέλειας, της παθητικότητας και της παραίτησης όπου μας έχουν παγιδέψει.           
• Κάτι τέτοιο ωστόσο μπορεί να είναι μόνον η απαρχή για μια μακροχρόνια και προγραμματική προσπάθεια της αναγκαίας πολιτισμικής και πολιτικής αναβάθμισης της Ελλάδας και της Ευρώπης. Αναβάθμιση που δεν μπορεί να παραχθεί μόνον ή κυρίως από αποφάσεις κορυφής αλλά από  την δημιουργία και την δράση όσο το δυνατόν περισσότερων Ευρωπαίων. Και που θα έχει στόχους την πραγματική δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη  και την ειρήνη που κινδυνεύει όσο ποτέ εδώ και δεκαετίες.

  

Ποιος πολιτισμός;

• Από εκεί που δανείζεσαι τα λεφτά σου δανείζεσαι και τις ιδέες σου. Με τους όρους που δανείζεσαι τα λεφτά σου δανείζεσαι και τις ιδέες σου. Αυτοί που δανείζονται ευρωπαϊκά λεφτά και ιδέες, στην Ελλάδα και αλλού, χωρίς απόφαση ουσιαστικής διαπραγμάτευσης προσυπογράφουν την υποτέλεια. Αυτοί που προσυπογράφουν την υποτέλεια δεν είναι αληθινοί Ευρωπαίοι. Γιατί η πνευματική καταγωγή της Ευρώπης, συνώνυμη με την αρχαία ελληνική εκκλησία και το θέατρο του Διονύσου, με τις πόλεις κράτη της  Αναγέννησης και τον Διαφωτισμό είναι  μία Ευρώπη, ή το αίτημα της, των ελεύθερων πολιτών και δημιουργών.
• Η πολιτική αλλά και η πολιτισμική φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και πολλών άλλων κρατών και περιοχών,  βρίσκεται σήμερα συχνά στους αντίποδες των οδηγητικών προτύπων που εγκαινίασαν και θεμελίωσαν την ιστορία της ηπείρου μας. Η Αναγέννηση βασίστηκε στην τεχνολογία αλλά δεν της υποτάχτηκε. Ίσως γιατί υπέταξε μία σειρά από τους λαούς της γης. Οι πολιτιστικοί θεσμοί της ακρωτηριασμένης  Ένωσης κυριαρχούνται σε μεγάλο βαθμό από την αφελή είτε ύποπτη άποψη ότι η τεχνολογία στα χέρια στυγνών τεχνοκρατών θα λύσει αφ’ εαυτής το πολιτικά και πολιτισμικά προβλήματα. Περισσότερο: Υποτάσσουν την παιδεία και την πολιτισμική δημιουργία στις βουλήσεις  ενός βουλιμικού κεφαλαίου με ένα διπλό τρόπο. Άλλοτε, όπως σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς θεσμούς, επιβάλλουν ανοιχτά και απροσχημάτιστα τις βουλήσεις του. Άλλοτε πάλι δρουν πιο υπόγεια: Πριμοδοτούν μια φανταχτερή επιφάνεια όπου κυριαρχούν η αλλαγή για την αλλαγή και η ανέξοδη πρόκληση σε βάρος της ουσιαστικής δημιουργίας. Περιφρονούν την μνήμη, απωθούν το τραύμα και στην θέση της τραγικής θέασης του κόσμου που, όπως έκαναν ο Αισχύλος, ο Σαίξπηρ και ο Μπρεχτ, αμφισβητεί και καταρρίπτει για να οικοδομήσει, προάγουν επίπλαστες και τυλιγμένες στο σελοφάν του μάρκετινγκ πρωτοβουλίες που προάγοντας την παγκοσμιοποίηση υποκρίνονται πως είναι διεθνιστικές.
• Ποιος νομίζω πως μπορεί να είναι ένας δρόμος αντίστασης σε Ελλάδα και Ευρώπη; Αυτό που πρέπει να κάνουμε, ο λόγος για τον οποίο είμαστε εδώ σήμερα είναι η δημιουργία είτε η ενδυνάμωση ανθρώπινων δικτύων πολιτών και δημιουργών, με την ευρύτατη έννοια του όρου δημιουργία,  ο οποίος  περιλαμβάνει και την αληθινή πολιτική. Μιλώ για δίκτυα που θα εξασφαλίζουν και θα βαθαίνουν την πολιτική και την πολιτισμική μνήμη που λείπει απελπιστικά από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό λόγο. Που θα διακρίνουν την ταύτιση  από την ταυτότητα,  γιατί η ταύτιση μπορεί να οδηγήσει στην αντίληψη  «το κράτος, η εξουσία είμαι εγώ»  ενώ η ταυτότητα, το αίνιγμα της, θέτει τον άνθρωπο απέναντι από το κράτος  και την εξουσία.  Που θα βαθαίνουν την ταυτότητα αναγνωρίζοντας ότι κάθε ταυτότητα είναι και αίνιγμα και κάθε αναζήτηση ταυτότητας άσκηση στην αναμέτρηση με το αίνιγμα. Όποιος έχει ασκηθεί στην αναζήτηση της ατομικής και της συλλογικής ταυτότητας, μπορεί να πει ουσιαστικά και όχι προσχηματικά την λέξη «εμείς», που συχνά καταντάει να μην είναι παρά το προσωπείο του εγώ. Όποιος έχει γνωρίσει το δράμα και το θαύμα της ταυτότητας προφέρει το εγώ και το εμείς όχι με έπαρση αλλά με δέος, και μπορεί να επιχειρήσει το άνοιγμα στον πολιτισμικά, εθνικά, ταξικά, ερωτικά άλλο με σεβασμό και στο μέτρο του κάθε φορά δυνατού, με αποτελεσματικότητα.
• Σε Ελλάδα και σε Ευρώπη η ανάδειξη ανθρώπινων δικτύων για την δημοκρατία, την δικαιοσύνη, την ειρήνη, την δημιουργία είναι η απάντηση στην νεοφιλελεύθερη τρομοκρατία και αποβλάκωση, απάντηση που μπορεί να προκύψει από μια συγκυρία σαν  αυτήν που ζούμε σήμερα.

• Για μια Ευρώπη που δεν θα τρώει τα παιδιά της
• Για μια Ελλάδα και μια Ευρώπη που από τον αστερισμό του Οιδίποδα, την πατροκτονία που καταντά αυτοκτονία, να περάσει στον αστερισμό της Αντιγόνης, όπου ο πατέρας δεν είναι παρά ένας τραυματισμένος αδελφός και γι αυτό η αντίσταση  είναι πλέον απέναντι  στον τύραννο.

Πέπη Ρηγοπούλου