Ο θάνατος του Υιού του Θεού

του Θ. Ι. Ρηγινιώτη

Θα ξεκινήσουμε από ένα ερώτημα που θέτουν οι μουσουλμάνοι στους χριστιανούς: Πώς γίνεται ο Υιός του Θεού και, κατά τους χριστιανούς, Θεός, να θανατώνεται από τους ανθρώπους;
Στο Κοράνι, το ιερό Βιβλίο του Ισλάμ, που, ως γνωστόν, θεωρεί τον Ιησού μεγάλο προφήτη του αληθινού Θεού (αλλά όχι Υιό του Θεού, μόνο κοινό άνθρωπο), διακηρύσσεται ότι ο Ιησούς δε σταυρώθηκε, αλλά «φάνηκε να σταυρώνεται» (σούρα [=κεφάλαιο] 4, 157-158), ενώ ο Θεός τον έκρυψε και τον πήρε στον ουρανό.


Η ιδέα αυτή προφανώς είναι επηρεασμένη από μια διδασκαλία που ονομαζόταν δοκητισμός και κηρυσσόταν από την αρχαία αίρεση του γνωστικισμού. Ο δοκητισμός έλεγε ότι ο Χριστός φάνηκε να σταυρώνεται και να ανασταίνεται («κατά δόκησιν» = φαινομενικά), ενώ στην πραγματικότητα έμεινε πάντα άφθορος και άτρωτος. Οι δοκήτες όμως το πίστευαν αυτό, επειδή θεωρούσαν ότι τα σώματα των ανθρώπων και κάθε τι υλικό δεν είναι δημιούργημα του Θεού, αλλά ενός κατώτερου διεφθαρμένου πνεύματος, και συνεπώς τα μισούσαν, θεωρώντας τα εκ φύσεως αμαρτωλά και έδρα της αμαρτίας. Επομένως ο Χριστός (ο ύψιστος απεσταλμένος του Θεού, που, κατ’ αυτούς, είναι ένα από τα αιώνια πνεύματα που έχουν προέλθει απευθείας από την ουσία του Θεού) δε μπορεί να είχε πάρει αληθινό ανθρώπινο σώμα. Ήρθε με φαινομενικό (και κατ’ ουσίαν άυλο) ανθρώπινο σώμα στη γη, κατέβηκε ενήλικος, δε γεννήθηκε ούτε πέθανε.
Αντίθετα, το Κοράνι εκφράζει την άποψη ότι ο Ιησούς δε μπορεί να σταυρώθηκε, γιατί ένας εκλεκτός του Θεού είναι παράλογο και αδύνατο να εγκαταλειφθεί απ’ Αυτόν στα χέρια των εχθρών του και να υποβληθεί σε βασανιστικό θάνατο.
Η ιδέα αυτή όμως είναι αντίθετη με την ίδια την Αγία Γραφή, αλλά και με την ιστορία των πιστών στο Θεό, που συχνά βασανίζονταν και θανατώνονταν, παρά την πίστη τους. Ξεκινώντας από τον αθώο Άβελ, γιο του Αδάμ, προχωρούμε στο λαό του Θεού (τον παλαιό Ισραήλ), που υποδουλώθηκε τόσα χρόνια στους Αιγύπτιους (και ασφαλώς πολλοί αθώοι πέθαναν πριν την εμφάνιση του Μωυσή –ανάμεσά τους και αμέτρητα νεογέννητα αγόρια, που θανατώθηκαν την εποχή που γεννήθηκε ο Μωυσής) και περνάμε στους ίδιους τους προφήτες, οι οποίοι κατά κανόνα καταδιώχθηκαν και πολλοί θανατώθηκαν βασανιστικά: ο Ιερεμίας λιθοβολήθηκε, ο Ιεζεκιήλ σύρθηκε δεμένος στην ουρά ενός αλόγου, ο Ζαχαρίας σφάχτηκε «ανάμεσα στο ναό και το θυσιαστήριο» (Ματθ. 23, 35) και άλλοι αλλιώς, σε βαθμό που ο Ιησούς να χαρακτηρίζει την Ιερουσαλήμ πόλη «που σκοτώνει τους προφήτες και λιθοβολεί τους απεσταλμένους προς αυτήν» (Ματθ. 23, 37).
Αλλά και για τους δικούς Του απεσταλμένους ο Ιησούς προφητεύει ότι θα μαστιγωθούν και θα σταυρωθούν ή θα θανατωθούν με διάφορους τρόπους (Ματθ. 23, 34), πράγμα που τονίζει ιδιαίτερα στους μαθητές Του (π.χ. Ματθ. 10, 16-31, κ.α.). Στην επί του όρους ομιλία Του (Ματθ. 5, 10-12) χαρακτηρίζει «μακάριους» (ευτυχισμένους) εκείνους που θα καταδιωχθούν «όπως οι προφήτες» εξ αιτίας της πίστης τους σ’ Αυτόν.
Έτσι προειδοποιούνται οι χριστιανοί κάθε εποχής ότι τους περιμένουν σκληροί διωγμοί: οι πιστοί του αληθινού Θεού βασανίζονται σ’ αυτή τη ζωή, τις περισσότερες φορές δεν υπερισχύουν, φαίνονται αδύναμοι, θύματα των εχθρών τους, που είναι και εχθροί του Θεού. Όμως μέσα σ’ αυτή την αδυναμία, αν κρατήσουν την πίστη και την αγάπη (αν «αντέξουν ώς το τέλος», όπως λέει ο Ιησούς, Ματθ. 24, 13), κερδίζουν την αγιότητα.
Έχοντας λοιπόν έναν τέτοιο Σωτήρα, το πιο φυσικό είναι να πέσει και ο ίδιος θύμα των εχθρών του, να βασανιστεί έως θανάτου και έτσι να νικήσει τους εχθρούς του και τον ίδιο το θάνατο. Ο Χριστός δεν σταυρώνεται επειδή νικήθηκε. Σταυρώνεται, γιατί αρνείται να διαφύγει ή να αμυνθεί (Ματθ. 26, 51-54).
Με τη σταύρωσή Του όμως κατορθώνει το ακατόρθωτο: επανέρχεται στη ζωή και ανοίγει την πόρτα της ανάστασης για όλους τους ανθρώπους. Ο Ίδιος προλέγει ότι στο τέλος της ιστορίας όλοι οι άνθρωποι θα αναστηθούν. Αυτή η ανάσταση οφείλεται στο ότι Εκείνος (ο νέος Αδάμ, ο πνευματικός μας πρόγονος) αναστήθηκε. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ήρθε στον κόσμο: όχι μόνο να μας φέρει το θέλημα του Θεού (όπως οι προφήτες) αλλά να σώσει τον κόσμο, ως Θεός. Και τον σώζει με τη σταύρωση και την ανάστασή Του.
Εννοείται ότι πεθαίνει ως άνθρωπος, όχι ως Θεός. Επειδή όμως είναι ο Ίδιος και Θεός και άνθρωπος, μπορούμε να πούμε ότι πεθαίνει ως Θεάνθρωπος.
Συνεπώς, καμιά παραδοξότητα δεν υπάρχει στο ότι ο Μεσσίας σταυρώθηκε.
Προφητείες για το θάνατό Του
Την ίδια ιδέα με τους μουσουλμάνους είχαν και οι Εβραίοι της εποχής του Χριστού (πράγμα που φανερώνει ότι οι μουσουλμάνοι έχουν παραμείνει στο προκαταρκτικό στάδιο της αποκάλυψης του Θεού, στην Παλαιά Διαθήκη, αρνούμενοι να προχωρήσουν στην Καινή Διαθήκη): όταν ο Ιησούς, μετά την ανάστασή Του, συνάντησε δύο μαθητές Του έξω από τα Ιεροσόλυμα –και τους εμφανίστηκε με άλλη μορφή, για να Τον αναγνωρίσουν στην κατάλληλη στιγμή– εκείνοι Του είπαν πως είναι θλιμμένοι γιατί σταυρώθηκε ο Ιησούς. Τότε ο Ιησούς τους χαρακτήρισε «ανόητους και βραδυκίνητους στην πίστη προς τα λόγια των προφητών» και τους παρουσίασε τις προφητείες που έλεγαν ότι ο Χριστός θα βασανιστεί και θα πεθάνει, αρχίζοντας από το Μωυσή (Λουκ. 24, 25-27).
Ας δούμε μερικές από αυτές τις προφητείες, ξεκινώντας κι εμείς από το Μωυσή. Αυτό δίνει και μια πρώτη απάντηση στους χριστιανούς, που αναρωτιούνται αν η Παλαιά Διαθήκη περιέχει πραγματική αποκάλυψη του Θεού ή όχι.
Στη Γένεση, 3, 15, (την οποία έγραψε ο Μωυσής), ο Θεός αναφέρεται στο «σπέρμα της γυναίκας» (δηλ. σ’ ένα παιδί χωρίς άνθρωπο πατέρα), που θα συντρίψει το κεφάλι του όφη (του διαβόλου) και εκείνος θα του πληγώσει τη φτέρνα. Η προφητεία αυτή ονομάζεται «πρωτευαγγέλιο» (πρώτη καλή είδηση) και είναι η πρώτη αναφορά του Θεού στο Μεσσία. Η πληγή στη φτέρνα ερμηνεύεται ως ένα ασήμαντο τραύμα, όπως ήταν (για τον παντοδύναμο Υιό του Θεού) η σταύρωση.
Ο προφήτης Ησαΐας, στο βιβλίο του, κεφ. 53, γράφει ότι ο Μεσσίας θα βασανιστεί και θα σώσει τον κόσμο με το βασανισμό Του («σηκώνει τις αμαρτίες μας και υποφέρει για μας… τραυματίστηκε για τις αμαρτίες μας… οδηγήθηκε σαν πρόβατο στη σφαγή… από τις αμαρτίες του λαού μου οδηγήθηκε στο θάνατο…» κ.τ.λ.). Στον Ησαΐα, 12, 6, ο «άγιος του Ισραήλ» (ο Θεός) είναι Εκείνος που «υψώθη εν μέσω της Σιών», δηλαδή ο Χριστός (βλ. Ησ. 52, 13: «ο παις μου υψωθήσεται και δοξασθήσεται και μετεωρισθήσεται σφόδρα» = ο δούλος μου θα υψωθεί και θα δοξαστεί και θα κρεμαστεί πολύ). Ο Ίδιος ο Χριστός ερμηνεύει την «ύψωση» ως σταύρωση (Ιω. 8, 28, και 12, 32-34).
Προσοχή: ο Μεσσίας, κατά τον Ησαΐα, έρχεται για να σώσει τον κόσμο και όχι απλώς για να διδάξει ή για να μεταφέρει σ’ εμάς το θέλημα του Θεού.
Αλλά και ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος χαρακτηρίζει το Μεσσία «αμνό του Θεού» (αρνάκι του Θεού), που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου (Ιω. 1, 29), εννοώντας προφανώς ότι θα θυσιαστεί, όπως το αρνάκι, που ήταν το κατ’ εξοχήν ζώο για θυσίες. «Αρνίον εσφαγμένον» Τον ονομάζει και η Αποκάλυψη (Αποκ. 5, 6, και σε πολλά άλλα σημεία), ενώ οι άγιοί Του «έχουν λευκάνει τις στολές τους στο αίμα Του» και νίκησαν το διάβολο «διά το αίμα του αρνίου» (Αποκ. 7, 14, και 12, 11)
Ο Ιησούς αρκετές φορές προειδοποίησε τους μαθητές Του για τη σταύρωσή Του (π.χ. Ματθ. 16, 21-28, Λουκ. 18, 31-33, κ.α.). Στο Ματθ. 26, 31, αναφέρεται στην προφητεία «πατάξω τον ποιμένα και διασκορπισθήσονται τα πρόβατα της ποίμνης» (Ζαχαρία 13, 7).
Ο προφήτης Ζαχαρίας, 11, 12-13, μιλάει για τα τριάντα αργύρια (αργυρά νομίσματα), που εισέπραξε ο Ιούδας όταν πρόδωσε τον Ιησού. Ο άγιος ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρεται στην προφητεία (Ματθ. 27, 9), μόνο που την ενώνει με την προφητεία του Ιερεμία, 18, 2, που μιλάει για τον «αγρόν του κεραμέως», τον οποίο αγόρασαν με τα τριάντα αργύρια οι Εβραίοι αρχιερείς, όταν τα επέστρεψε ο Ιούδας.
Προφητείες στους Ψαλμούς
Υπάρχουν ωστόσο και πολλές άλλες αναφορές στους Ψαλμούς, που αναφέρονται προφητικά στη σταύρωση και εκπληρώθηκαν στον Ιησού, όπως Ψαλμ. 68, 22 («μου έδωσαν χολή για τροφή και στη δίψα μου με πότισαν ξύδι», βλ. Ματθ. 27, 48), Ψαλμ. 21, 2 («Θεέ μου, Θεέ μου, πρόσεξέ με, γιατί με εγκατέλειψες;», βλ. Ματθ. 27, 46), Ψαλμ. 21, 19 («μοίρασαν μεταξύ τους τα ρούχα μου και έβαλαν κλήρο για τα ενδύματά μου», Ιω. 19, 23-24), κ.ά. (για τη θεία έμπνευση των Ψαλμών βλ. σούρα 4, 163).
Ο Ιησούς κραύγασε πάνω στο σταυρό «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;», γιατί στην ανθρώπινη ζωή Του πέρασε όλα τα βάσανα που περνάει ο άνθρωπος, μεταξύ των οποίων και την αίσθηση ότι ο Θεός τον έχει εγκαταλείψει. Με αυτό τον τρόπο καθαγίασε τα βάσανα των ανθρώπων και τα μετέτρεψε σε δρόμο για να πλησιάσουμε το Θεό (αν τα υπομείνουμε με πίστη και υπομονή, όπως Εκείνος).
Προτυπώσεις της σταύρωσης
Επίσης, στην Παλαιά Διαθήκη περιλαμβάνονται πολλές τυπολογικές αναφορές στο θάνατο του Ιησού και στη σωστική σημασία του. «Τύπος», «προτύπωση» ή «τυπολογική αναφορά» στην Αγία Γραφή είναι ένα πρόσωπο ή γεγονός της Παλαιάς Διαθήκης, που διαμορφώθηκε από το Θεό έτσι, ώστε να αντιστοιχεί σε ένα πρόσωπο ή γεγονός της Καινής Διαθήκης, το οποίο έμπρακτα συμβολίζει. Ο Ίδιος ο Ιησούς, όπως θα δούμε, αναγνώριζε αυτή την ερμηνεία ως σωστή. Το ίδιο και ο απόστολος Παύλος (βλ. π.χ. επιστολή προς Εβραίους, κεφ. 7 και 9 κ.λ.π.). Ας δούμε μερικές από αυτές τις αναφορές:
Ο φόνος του Άβελ, γιου του Αδάμ (Γένεσις, 4, 1-8): ο αθώος βοσκός θανατώθηκε από τον αδελφό του λόγω φθόνου, όπως ο Ιησούς (που είναι «ο ποιμήν ο καλός», Ιω. κεφ. 10, ο οποίος μάλιστα «θέτει την ψυχή του υπέρ των προβάτων», στίχ. 15) θανατώθηκε για τον ίδιο λόγο από τους αδελφούς Του, τους ανθρώπους.
Η θυσία του Αβραάμ (Γένεσις, 22, 1-13): όπως ο πατριάρχης Αβραάμ προσφέρθηκε να θυσιάσει το μοναχογιό του, ο οποίος μάλιστα πήγε για τη θυσία μόνος του, χωρίς βία, και μετέφερε και στους ώμους του τα ξύλα για τη φωτιά, έτσι και ο Θεός θυσίασε το Μονογενή Υιό Του για τη σωτηρία των ανθρώπων, ο Οποίος μάλιστα πήγε οικειοθελώς να θανατωθεί, κουβαλώντας στους ώμους Του το σταυρό του μαρτυρίου.
Ο αμνός του Πάσχα, δηλαδή το αρνάκι που έσφαξαν οι Εβραίοι το βράδυ πριν φύγουν από την Αίγυπτο: με το αίμα του σημάδεψαν τις πόρτες τους, ώστε ο εξολοθρευτής άγγελος, που θα σκότωνε τα πρωτότοκα παιδιά των Αιγυπτίων, να μη μπει στα σπίτια τους (Έξοδος, 12, 21-28). Έτσι κι ο Ιησούς θυσιάστηκε ως αμνός (βλ. και Ησαΐα, κεφ. 53) και με το Αίμα Του έσωσε το λαό Του (την ανθρωπότητα) από τον αιώνιο θάνατο. Γι’ αυτό και ο Ιωάννης είπε για το Χριστό: «Να ο αμνός του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου». Γι’ αυτό επίσης οι Εβραίοι επί αιώνες έτρωγαν το Πάσχα αρνάκι, και μάλιστα χωρίς να του σπάσουν τα κόκαλα, επειδή και του Χριστού τα οστά στο σταυρό δεν έσπασαν (Ιω. 19, 33-37, βλ. και στην Παλαιά Διαθήκη, Αριθμοί, 9, 12, Ψαλμ. 33, 21). Γι’ αυτό, τέλος, ο Ιησούς σταυρώθηκε κατά την παραμονή του εβραϊκού Πάσχα, όπως και ο αμνός της Εξόδου σφάχτηκε την παραμονή του πρώτου Πάσχα, δηλαδή της απελευθέρωσης από την Αίγυπτο με τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας.
Η ύψωση του φιδιού στην έρημο (Αριθμοί 21, 6-10): κατά το μακρύ ταξίδι της επιστροφής από την Αίγυπτο στη Χαναάν οι Εβραίοι αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα. Ένα απ’ αυτά ήταν οι νυχτερινές επιθέσεις θανατηφόρων φιδιών. Ο Θεός διέταξε το Μωυσή να κατασκευάσει ένα χάλκινο φίδι και να το υψώσει πάνω σε μια ράβδο. Όποιος δαγκωνόταν από φίδι, έστρεφε το βλέμμα του στο υψωμένο χάλκινο φίδι και θεραπευόταν από το δηλητήριο (αυτό αποδεικνύει και ότι δεν είναι άτοπο να κάνει θαύματα ο Θεός μέσω εικόνων ή άλλων αντικειμένων). Ο Ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός αναφέρθηκε σ’ αυτό τον τύπο: «όπως ο Μωυσής ύψωσε το φίδι στην έρημο, έτσι πρέπει να υψωθεί ο υιός του ανθρώπου» (Ιω. 3, 14-17 –με πλήρη αναφορά στη σωτηρία του κόσμου διά του Χριστού, του Μονογενούς Υιού του Θεού). Ο Ιησούς ονόμαζε τον εαυτό Του «υιό του ανθρώπου» (=άνθρωπο) με βάση το βιβλίο του προφήτη Δανιήλ, 7, 13.
Το «σημείον του Ιωνά του προφήτου»: ο Ιωνάς, ως γνωστόν, παρέμεινε τρεις ημέρες στην κοιλιά του θαλάσσιου κήτους και κατόπιν βγήκε στη στεριά σώος και αβλαβής. Ομοίως, και ο Ιησούς θα παρέμενε «εν τη καρδία της γης» τρεις ημέρες και τρεις νύχτες και κατόπιν θα επανερχόταν (όπως και επανήλθε) στη ζωή σώος και αβλαβής. Ο Ίδιος αναφέρθηκε στην προτύπωση του Ιωνά στο Ματθ. 12, 38-40.
Η μαρτυρία του ίδιου του Ιησού
Ας αναφέρουμε τέλος ότι ο Ιησούς πολλές φορές μίλησε για το θάνατό Του και τη σωστική σημασία του. Στο Ιω. 12, 23-24, καταγράφεται ο λόγος Του ότι «ήρθε η ώρα να δοξαστεί ο υιός του ανθρώπου, γιατί ο κόκκος του σίτου» (ο σπόρος του σιταριού), «αν δεν πεθάνει πέφτοντας στη γη, μένει μόνος, αν όμως πεθάνει φέρνει πολύ καρπό». Στο Ματθ. 21, 33-44, καταγράφεται η παραβολή Του για τους «κακούς γεωργούς», διαχειριστές ενός αμπελιού, που θανάτωσαν όχι μόνο τους απεσταλμένους του ιδιοκτήτη του αμπελιού (προφήτες), αλλά και τον ίδιο το γιο του. Στο Ιω. 10, 15, όπως είπαμε, αναφέρεται ο λόγος Του για τον «καλό ποιμένα» (βοσκό), που δίνει τη ζωή του για να σώσει τα πρόβατά Του από το λύκο (σημειωτέον ότι στην Παλαιά Διαθήκη ποιμήν του λαού ονομάζεται ο Θεός, ενώ στην Καινή ο Χριστός – άλλη μια απόδειξη ότι ο Χριστός είναι Θεός).
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!!http://rethemnosnews.gr