Της Παρής Σπίνου
Σαν βγεις στον πηγαιμό για την… Ανδρο, ο καλοκαιρινός ουρανός είναι ανέφελος, ο ήλιος φωτίζει το κυκλαδικό τοπίο, όμως να ελαφρύ αεράκι ξαφνικά ανατρέπει την ηρεμία. «Σαν ταξιδάκι αναψυχής μ’ ένα κρυμμένο τραύμα», όπως θα τραγουδούσε και η Αλκηστις Πρωτοψάλτη, οι 20 καλλιτέχνες που βρέθηκαν το Σαββατοκύριακο στο νησί για τα εγκαίνια της έκθεσης «Ιn Medias Res / Στον πηγαιμό για την Ιθάκη», εκφράζουν με τη ζωγραφική και τη γλυπτική τους τέτοιου είδους ανατροπές μέσα από τις προσωπικές τους διαδρομές. Εμπειρίες, μνήμες, βιώματα, ψυχικές καταστάσεις αποθησαυρίζονται σε έργα τέχνης που διεγείρουν τη φαντασία και τη σκέψη.
Το τελευταίο μέρος της τριλογίας, την οποία ξεκίνησε το 2011 η ιστορικός τέχνης Αθηνά Σχινά, επιμελήτρια επί 19 χρόνια του ιδρύματος Π. & Μ. Κυδωνιέως, είναι, αν όχι το καλύτερο, σίγουρα το πιο ενδιαφέρον. Τα 119 έργα που επέλεξε και έστησε μέσα στις αίθουσες, χωρισμένα σε ενότητες, εκφράζουν, με κυρίαρχη τη γλώσσα του σύγχρονου ρεαλισμού, τον φόβο και τις αγωνίες, τις ματαιώσεις και τα διλήμματα, σε ένα δρόμο μακρύ, όπου καραδοκούν διάφοροι «Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες». Συχνά με κλαυσίγελο, αλλά και με ειρωνεία και σαρκαστικό χιούμορ. Με μοναδικό τρόπο συνομιλούν με την ποίηση του Καβάφη -φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη γέννηση και 80 από το θάνατό του-, αποδεικνύοντας πόσο διαχρονικοί είναι οι στίχοι του που, γραμμένοι πάνω στους τοίχους, μας υπενθυμίζουν: «Πάντα στο νου σου να ’χεις την Ιθάκη / το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου».
Ο υπότιτλος «In Medias Res» της φετινής έκθεσης «προσδιορίζει τη μέση των καταστάσεων της διαδρομής στην οποία βρισκόμαστε, στοχεύοντας να φτάσουμε σε μια Ιθάκη που, εντέλει, μόνοι μας την διαμορφώνουμε, γιατί αυτή αφορά το σύστημα αξιών που εντός μας οικοδομούμε, μαζί με την ανάληψη ευθυνών που αναλαμβάνουμε ως προς την υλοποίησή τους», τόνισε η Α. Σχινά στα εγκαίνια. «Τα έργα των σύγχρονων δημιουργών είναι μια απάντηση στην πολυδιάστατη κρίση που βιώνουμε», είπε ο πρόεδρος του ιδρύματος Νίκος Σιγάλας. «Ενώ διανύουμε ένα δύσκολο δρόμο και βρισκόμαστε στη μέση των καταστάσεων δεν επιτρέπεται να παραιτηθούμε. Ζούμε για να αγωνιζόμαστε».
Οι σύγχρονοι Ελληνες καλλιτέχνες, ήδη καταξιωμένοι στα 50 τους, αλλά και δυναμικά ανερχόμενοι στα 30 τους, μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε με αλληγορίες και μεταφορές τις πρωτόγνωρες δυσχέρειες που αντιμετωπίζουμε, αλλά και να δούμε το φως που αρχίζει να φαίνεται. Ο Βασίλης Αβραμίδης χτίζει αινιγματικά, παράδοξα, φυσικά τοπία μέσα από ένα μικρόκοσμο ανθρώπων, ζώων, μηχανών, καθημερινών αντικειμένων. Η Αφροδίτη Λίτη μεγεθύνει «απειλητικά» μορφές από τον φυτικό ή ζωικό κόσμο -ένα δελφίνι, μια πεταλούδα, ένα έντομο- στα γλυπτά της, με βάση το μέταλλο και τις γυαλιστερές ψηφίδες. Με έντονα χρώματα και μια φύση που οργιάζει, ο Μανώλης Χάρος ζωγραφίζει τη «Μεσογειακή ουτοπία».
Βασισμένη στην εμπειρία της, η Βίκυ Γεωργιοπούλου σαρκάζει το όνειρο πολλών για μια θέση στο Δημόσιο, αλλά και την παγίδευση στο σύστημα που εκμηδενίζει την προσωπικότητα. Σε ένα από τα έργα της βλέπουμε την ίδια, καθισμένη σ’ ένα γραφειάκι με ένα κλουβί στο κεφάλι… «Δώρο από τον πρίγκιπα» είναι ο τίτλος του έργου της Μαρίας Γιαννακάκη με παιδικά πρόσωπα, που περιμένουν το αεροπλάνο να ρίξει μάννα εξ ουρανού στην Ελλάδα του Μνημονίου;
Πώς είναι να ισορροπείς σε ένα σκοινί που είναι δεμένο στον λαιμό του άλλου, μοιάζει να αναρωτιέται ο Κωνσταντίνος Φαζός, που εμπνέεται από ρόλους και συμπεριφορές. Η Ιωάννα Καφίδα, με σταυροδρόμια και βαλίτσες, εστιάζει στις επιθυμίες και τα διλήμματα της εφηβικής ηλικίας απέναντι στις προκλήσεις της ζωής. Ο Αντώνης Μιχαηλίδης αφηγείται σουρεαλιστικές ιστορίες με ανάγλυφα και γλυπτά: στο «Παιχνίδι», αντίπαλος στο τερέν του τένις είναι ένα ορμητικό λιοντάρι.
Ο Θανάσης Παναγιώτου ζωγραφίζει λαβυρινθώδεις πόλεις και αερόστατα με την αίσθηση της αιχμαλωσίας, του κινδύνου, αλλά και της ελπίδας για απόδρασης. Εναν κόσμο διφορούμενο, κατακερματισμένο και μεταλλασσόμενο αποτυπώνει Γιώργος Τσεριώνης στις εικόνες του, που δημιουργούν περίεργους συνειρμούς, καθώς συνυπάρχουν ο άνθρωπος και ο πίθηκος, ο αστροναύτης και ο γαϊδαράκος.
Πώς όμως βιώνουν οι νεότεροι τη δημιουργία εν μέσω κρίσης και πώς συνεχίζουν το ταξίδι τους προς την «Ιθάκη»; «Σίγουρα όχι με δακρύβρεχτο τρόπο», λέει ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, ο οποίος με επιρροές από τα κόμικς, την ασιατική παράδοση, αλλά και τη βυζαντινή τέχνη δημιουργεί φαντασιακές πόλεις εστιάζοντας στην τάση της φυγής. «Η εποχή σε βάζει να κάνεις έργα με την αίσθηση του κατεπείγοντος. Οταν βγαίνω από το εργαστήριο, βλέπω τις αντιθέσεις της πόλης, την Ακρόπολη, το μουσείο, αλλά και τη φθορά και τη σήψη που με τραβάει με βία από την πραγματικότητα». Αδέσμευτος από αίθουσες τέχνης, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί και τις δυνατότητες του Ιντερνετ: «Πρόκληση είναι να φτιάξεις ένα έργο που δεν είναι προαγορασμένο και να δημιουργήσεις στον άλλο την ανάγκη να το αποκτήσει. Καθένας οφείλει να αντιληφθεί ότι η ευμάρειά του εξαρτάται από τις δικές του αποφάσεις και ευθύνες».
Η Λυδία Στατήρη βλέπει επίσης ότι η απουσία αγοραστικού ενδιαφέροντος έχει πρακτικές συνέπειες: «Ελλείψει χώρου δεν μπορώ να εργαστώ όπως θέλω, σε μεγάλες διαστάσεις, με συγκεκριμένα υλικά. Αλλά προσαρμόζομαι και προσπαθώ να είμαι αισιόδοξη. Ενθαρρυντικό είναι ότι οι καλλιτέχνες δεν βασίζονται πλέον τόσο στο κράτος, υπάρχουν συνεργασίες και πρωτοβουλίες χωρίς σκοπό το κέρδος. Γιατί το πιο σημαντικό είναι να δείχνεις τη δουλειά σου». Η ίδια ζωγραφίζει πρόσωπα σαν μάσκες, με έντονο βλέμμα, επιχειρώντας να αποτυπώσει την «ψυχή» του άλλου. Στην έκθεση βλέπουμε δύο πορτρέτα της, ένα νεανικό, «άσπιλο», και ένα γερασμένο, με τις ρυτίδες του χρόνου να αποτυπώνουν τη γεωγραφία της ζωής.
p.spinou@efsyn.gr
• INFO: Ιδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως, Χώρα Ανδρου, μέχρι 29 Σεπτεμβρίου. Συμμετέχουν επίσης οι καλλιτέχνες: Ιουλία Βεντίκου, Αλεξάνδρα Ισακίδη, Τίνα Καραγεώργη, Νίκος Λαγός, Αθηνά Λατινοπούλου, Βάλλυ Νομίδου, Νίκος Παπαδόπουλος, Γιώργος Φερέτος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου