Σε δύο επισκέψεις ευρωπαϊκών μουσείων ενοχλήθηκα ή έφριξα:
Στο Βερολίνο, για τον ακρωτηριασμό του βωμού της Περγάμου, ώστε να χωρέσει στη στενάχωρη αίθουσα, και για την αδυναμία θέασής του από τις ελάχιστες αποστάσεις που άφηναν οι γύρω τοίχοι.
Στο Βρετανικό Μουσείο, για την κάκιστη παράθεση των ελγίνειων μαρμάρων σε στενή αίθουσα και την απίστευτη φθορά, καταρχάς από τη μακρόχρονη παραμονή στο ύπαιθρο, από το κτήμα του Έλγιν σε υπαίθριο χώρο του Mουσείου, όπου το μαύρισμά του ανέλαβαν οι λονδρέζικες καμινάδες. Ακολούθησαν οι ανεκδιήγητοι καθαρισμοί, ο καθένας χειρότερος από τον προηγούμενο, από επαΐοντες (Σενκλέρ, Φαραντέι κ.ά.) ή ερασιτέχνες συλλέκτες. Φαίνεται πως η αδιαφορία των Βρετανών υπευθύνων του Μουσείου για τους επί έναν αιώνα εναλλασσόμενους «αποκαταστάτες» ήταν ισάξια με την αλαζονεία για την κατοχή τους. Καμιά επέμβαση των διευθυντών στη χρήση υδροχλωρικού οξέος που τα μετέβαλε σε «γκρίζους λίθους», τρίψιμο με γυαλόχαρτο και προσθήκες άδηλων υλικών στις λεπτομέρειες που έτρωγε το γυαλόχαρτο, χρήση χάλκινων εργαλείων, άλλων φαρμάκων και οξέων... φτάνει ώς εδώ!

Όμως η Ιστορία είναι εκδικητική, συχνά-πυκνά αδικώντας, κάποιες φορές δικαιώνοντας: Ο αξέχαστος καθηγητής του ΕΜΠ Σκουλικίδης και οι νέοι χημικοί μηχανικοί του επιτελείου του, με επίμονη έρευνα και εφαρμογή, πετυχαίνουν εξαίρετα αποτελέσματα καθαρισμού μαρμάρων που δεν μας έκλεψαν: Από τη ζωφόρο και τις μετόπες του Παρθενώνα, τις Καρυάτιδες κ.ά. Και πηγαίνουνε στο Λονδίνο για να ελέγξουν τα εκεί μάρμαρα και να δείξουνε τη δική τους δουλειά (αξέχαστη και για μένα από την ηλεκτρονική παρουσίαση στο κτήριο Βάιλερ).
Φυσικά ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου άρχισε από την περήφανη περιγραφή του αποκτήματος και της φύλαξης, αποκατάστασης, φροντίδας του. Αλλά άλλαξε εντελώς συμπεριφορά όταν είδε την παρουσίαση των έργων της ομάδας, δηλαδή τη μέγιστη εφικτή αποκατάσταση και κομματιών συνεχόμενων με τα δικά τους. Άρχισε να αποδέχεται, να εγκαλεί, να καταδικάζει το πρότερο, μακροχρόνιο έργο της καταστροφής.
Έγιναν σεμνότεροι οι «κλεπταποδόχοι» μετά το ελληνικό μάθημα που αιφνιδίασε πολλά αρχαιολογικά επιτελεία; Μάλλον όχι. Δεν θα επαναλάβω τα αστεία επιχειρήματα της κομπορρημοσύνης του Βρ. Μουσείου κόντρα στον Κλούνεϊ. Ούτε τη βλακωδέστατη επίθεση του Μπόρις Τζόνσον στον ίδιο. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να τα ξαναδιαβάσει στην "Αυγή" (φύλλο 14.02, σ. 24).
Θέλω όμως να ευχαριστήσω ένα από τα μέλη του εξαιρετικού επιτελείου του κ. Σκουλικίδη. Τη χ. μηχανικό Εύη Παπακωνσταντίνου, γιατί, χωρίς την «ανάκριση» στην οποία την υπέβαλα, θα θυμόμουν ελάχιστα, πέρα από τον αιφνιδιασμό μου προ των «σκωροφαγωμένων» Ελγινείων.