Αγνοείται η τύχη 37 έργων τέχνης

29/10/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Χάος και ανευθυνότητα στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων Η απογραφή, που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2012 και ολοκληρώθηκε μετά από 20 μήνες στο Δημοτικό Βρεφοκομείο, εκεί όπου φυλάσσονται τα 3.000 έργα της Πινακοθήκης, επιφύλασσε μια δυσάρεστη έκπληξη. Κανείς δεν ξέρει αν τα έργα που λείπουν έχουν κλαπεί, έχουν δανειστεί ή κάπου είναι καταχωνιασμένα.

 

Tης Παρής Σπίνου

Απαντήσεις για ένα σοβαρό θέμα, το οποίο μόλις ήρθε στο προσκήνιο, αναζητά ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων: την απώλεια 37 έργων τέχνης, κυρίως χαρακτικά, λάδια και γλυπτά, από το αρχείο της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων. Εξι σχέδια του Γιώργου Γουναρόπουλου καθώς και το γλυπτό του Δημήτρη Φιλιππότη «Βρεφοκόμος» θεωρούνται τα πιο σημαντικά και τα πιο πρόσφατα εξαφανισμένα.


Η απογραφή ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2012 και ολοκληρώθηκε έπειτα από 20 ολόκληρους μήνες στο παλιό κτίριο του Δημοτικού Βρεφοκομείου, στην οδό Πειραιώς 51, στην πλατεία Κουμουνδούρου, όπου φυλάσσονται τα περίπου 3.000 έργα του αρχείου της Δημοτικής Πινακοθήκης (εκεί βρίσκονται η διοίκηση και το τμήμα συντήρησης). Και ήταν αποκαλυπτική. Οχι μόνο για τα έργα που έχουν χαθεί -ορισμένα πριν από τη δεκαετία του ’90- αλλά και για το μπάχαλο που επικρατούσε στο αρχείο της Πινακοθήκης με τις πολύτιμες συλλογές ελληνικής τέχνης από τον 19ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας.

Ανάμεσα στα απολεσθέντα είναι το κεφάλι αγάλματος του Γ. Ματαράγκα με τίτλο «Κατερίνα», μια υδατογραφία του Κ. Μαράτου, λιθογραφίες της Α. Παπαδοπεράκη αφιερωμένες στον Κ. Καβάφη και τον Γ. Σεφέρη, μια σύνθεση του Γ. Σταθόπουλου, μια χαλκογραφία του Π. Παντολφίνι, ελαιογραφίες των Πηνελόπης Διαμαντοπούλου, Δώρας Μπούκη, Χαρίκλειας Αλεξανδρίδου, Τζένης Παπαδάκη κ.ά.

Πού να βρίσκονται τα έργα; Τίποτα δεν αποκλείεται. Σε δωρεές που δεν έχουν καταγραφεί, σε ιδρύματα ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό όπου έχουν δοθεί ως δάνεια χωρίς επιστροφή, ακόμα και καταχωνιασμένα σε αποθήκες. Ασφαλώς η κλοπή δεν μπορεί να αποκλειστεί. Υπενθυμίζουμε ότι τον Φεβρουάριο του 2012 είχε γίνει απόπειρα κλοπής στο νεοκλασικό κτίριο της πλατείας Κουμουνδούρου και στο παρά πέντε δεν θρηνήσαμε… πίνακες. Οι δράστες λύγισαν χαλύβδινες μπάρες, έσπασαν το παράθυρο και εισέβαλαν. Ωστόσο ενεργοποιήθηκε ο συναγερμός και οι κλέφτες έφυγαν βιαστικά πετώντας τη μαύρη σακούλα με τα έργα που είχαν αφαιρέσει – σημαντικά όπως άφησε η Αστυνομία να εννοηθεί στη συνέχεια.

«Από τους πρώτους μήνες η απογραφή έδειξε ότι 22 από τα έργα έχουν χαθεί πριν από το 1995», μας λέει η πρόεδρος του ΟΠΑΝΔΑ Νέλλη Παπαχελά. «Για παράδειγμα, δύο έργα της Αθηνάς Σαριπόλου, η “Ακρόπολις”, του 1896 και η “Παλαιά Αθήνα” του 1891 αγοράστηκαν τη δεκαετία του ’50 για να δωριστούν στον τότε διοικητή της Κωνσταντινούπολης και τον καγκελάριο Αντενάουερ, αλλά δεν βρέθηκαν τα πρωτόκολλα παράδοσης και παραλαβής».

Η απώλεια των υπόλοιπων 15 έργων, ανάμεσά τους τα σχέδια του Γουναρόπουλου και το γλυπτό του Φιλιππότη, είναι μεταγενέστερη. «Το τελευταίο είχε δοθεί στο Δημοτικό Βρεφοκομείο για τη δημιουργία μουσείου που δεν έγινε, ενώ δεν υπάρχει κάποιο έγγραφο που να πιστοποιεί την επιστροφή του», τονίζει η ίδια. «Για όλα τα έργα έχει γίνει αναζήτηση, που αποδείχτηκε άκαρπη, στις αποθήκες της Πινακοθήκης και στα κτίρια του δήμου, από το Δημαρχείο μέχρι τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Πλέον ο Οργανισμός θα στείλει τα στοιχεία της έρευνας στη νομική υπηρεσία του δήμου, η οποία προφανώς θα προχωρήσει σε μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου», συνεχίζει η Ν. Παπαχελά, ενώ εκφράζει φόβους για παραγραφή του αδικήματος σε ορισμένες περιπτώσεις.

Τα προβλήματα όμως δεν τελειώνουν εδώ για τη Δημοτική Πινακοθήκη, οι εκθεσιακές δραστηριότητες της οποίας από το 2010 έχουν μεταφερθεί στο Μεταξουργείο, στη συμβολή των οδών Λεωνίδου και Μυλλέρου, στο πρώην εργοστάσιο Δουρούτη -ένα νεοκλασικό του 19ου αιώνα του Χάνσεν- που διαμορφώθηκε σε σύγχρονο μουσείο. Κι όμως, ενώ είχε γίνει μια δυναμική αρχή με την πρώτη παρουσίαση της συλλογής του Γιώργου Οικονόμου (περιλάμβανε από ιμπρεσιονισμό μέχρι κυβισμό και αφαίρεση), δίνοντας αισιόδοξο μήνυμα τόσο για το μέλλον της Πινακοθήκης όσο και για την αναβάθμιση της περιοχής, η συνέχεια δεν ήταν αντάξια.

Η διευθύντρια Νέλλη Κυριαζή συνταξιοδοτήθηκε, ενώ μετά τη συγχώνευση του Πολιτισμικού Οργανισμού, των Μουσικών Συνόλων και του Οργανισμού Νεολαίας και Αθλησης δεν επιτρέπονται προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού, με αποτέλεσμα η Πινακοθήκη σήμερα να υπολειτουργεί. Τουλάχιστον προχωράει η ψηφιοποίηση των συλλογών της, όπως και της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, προκειμένου να τεθεί μια ορθή βάση οργάνωσης.

p.spinou@efsyn.gr