Ραντεβού με την Ιστορία στις γειτονιές των θρησκειών

Κλώντζα Ολγα  

Ιστορικές περιηγήσεις από τις ομάδες MonuMenta, Αστυ, Πεζή και Μαμάδες στον Δρόμο

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  05:45 | ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ:  πριν 33'

Ραντεβού στην κεντρική πύλη του Α΄ Νεκροταφείου έδωσαν περισσότεροι από 300 Αθηναίοι για μια ξεχωριστή βόλτα στην άγνωστη πλευρά της πόλης

 

 

Από την κεντρική πύλη ως την πιο απομακρυσμένη και λιτή γωνιά του, το Α' Νεκροταφείο Αθηνών κρύβει τις δικές του εκπλήξεις. Εργα τέχνης, μεγαλοπρεπή αγάλματα, προτομές και ταφικά μνημεία, ακόμη και μαυσωλεία ή μικροί οβελίσκοι που δεν συναντώνται συχνά στη χώρα μας συνθέτουν ένα ξεχωριστό σκηνικό, το οποίο μόνο μακάβριο δεν είναι.

Ακόμη και εκείνοι που αισθάνονται, στην αρχή τουλάχιστον, αμηχανία στην ιδέα μιας περιήγησης ανάμεσα στους διάσημους «ενοίκους» του, μόλις το αποτολμήσουν ξεχνούν αμέσως τα αρχικά τους αισθήματα. Οι περισσότεροι από 300 Αθηναίους που απόλαυσαν μια μοναδική βόλτα εκεί την Κυριακή 6 Οκτωβρίου, ανταποκρινόμενοι στο συλλογικό κάλεσμα ομάδων της πόλης, το ξέρουν από πρώτο χέρι. Οσοι δεν βρέθηκαν τυχαία στον δρόμο της μεγάλης αυτής παρέας παρακολουθούσαν εκστατικοί τους επισκέπτες με τις φωτογραφικές μηχανές και την αθλητική περιβολή που γύριζαν με σεβασμό - ως επί το πλείστον - ανάμεσα στους τάφους.

Και όταν το περίεργο αυτό πλήθος συγκεντρωνόταν για να ακούσει τα λόγια του ιστορικού κ. Νίκου Νικολαΐδη, εκπροσώπου της ομάδας Αστυ, δεν ήταν λίγοι οι περαστικοί που εντάσσονταν στην ομάδα (παρ)ακολουθώντας και αυτοί την προγραμματισμένη περιήγηση στην ελάχιστα γνωστή πλευρά του Α' Νεκροταφείου, στους τόπους ταφής εβραίων, καθολικών και προτεσταντών.

«Η περιήγηση αυτή ήταν μια ευκαιρία να προσεγγίσουμε άλλες κοινότητες που ζουν χρόνια ανάμεσά μας και να ανακαλύψουμε πόσο εναρμονισμένα συνυπάρχουν οι διάφοροι πολιτισμοί σε αυτόν τον πανέμορφο χώρο-μουσείο» λέει στο «Βήμα» η κυρία Ειρήνη Γρατσία, εκπρόσωπος της Monumenta.

Ο «Ναός» του Σλήμαν

Πρώτη στάση, στο ταφικό μνημείο του πατέρα της μυκηναϊκής αρχαιολογίας Ερρίκου Σλήμαν. Ενα μνημείο σε σχέδιο του Ερνέστου Τσίλλερ, που εντυπωσιάζει τους επισκέπτες με το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπειά του, καθώς δίνει την αίσθηση μικρογραφίας αρχαιοελληνικού ναού στον περίγυρο του οποίου έχουν σκαλιστεί σκηνές του Τρωικού πολέμου.

Τα «κλικ» έδωσαν και πήραν, μια και το «απρόσιτο» μνημείο δεσπόζει επάνω από τον κεντρικό μαρμάρινο διάδρομο του νεκροταφείου που φιλοξενεί πλήθος αγαλμάτων και ορθόδοξων ταφικών μνημείων. Από εκεί και πέρα οι φωτογραφικές μηχανές δεν σταμάτησαν να δουλεύουν, καθώς σε κάθε γωνιά του χώρου μπορεί κανείς να ανακαλύψει μικρότερα ή μεγαλύτερα θαύματα της τέχνης. Οπως το εντυπωσιακό ομοίωμα της Σφίγγας με την ανθρώπινη όψη, στον ίσκιο της οποίας αναπαύεται ο επίσης γερμανός αρχαιολόγος Αντολφ Φουρτβένγκλερ.

Αποτελεί αντίγραφο της μαρμάρινης Σφίγγας της Αίγινας, την οποία έφερε ο ίδιος στο φως στο Ιερό του Απόλλωνα.

Και αν οι παραπάνω αφιέρωσαν τη ζωή τους στην Ελλάδα μελετώντας την κλασική αρχαιότητα, ο βρετανός συγγραφέας Τέρενς Γουάιτ πέθανε στον Πειραιά στη διάρκεια ενός ταξιδιού επιστροφής στην πατρίδα του. Ούτε αυτό όμως δεν κατάφερε να τον κρατήσει μακριά από τον «Παντοτινό Βασιλιά» που ύμνησε στα βιβλία του. Το παντοδύναμο σπαθί του Αρθούρου, το γνωστό Εξκάλιμπερ, κοσμεί τον τάφο του.

Οι «αιώνιοι» εραστές

Εκτός όμως από την τέχνη, είναι και ο έρωτας που προσδίδει στους ανθρώπους «μυθικές» διαστάσεις και προκαλεί ρίγη συγκίνησης, ιδιαίτερα όταν η κατάληξή του είναι τραγική. Οπως στην περίπτωση των «αιώνιων εραστών», του Μιμίκου και της Μαίρης.

Η ιστορία τους συγκίνησε τις κυρίες, μικρές και μεγαλύτερες, που στριμώχτηκαν για να δουν τα μνημεία όπου αναπαύονται πλάι-πλάι, 120 χρόνια μετά τον τραγικό τους θάνατο. Η 22χρονη γερμανίδα παιδαγωγός Μαίρη Βέμπερ, γκουβερνάντα του βασιλικού διαδόχου, αυτοκτονεί πέφτοντας από το αέτωμα του Παρθενώνα όταν ο αγαπημένος της Μιχαήλ Μιμίκος, στρατιωτικός γιατρός, δεν εμφανίζεται για πέμπτη ημέρα στο ραντεβού τους. Οταν μεταφέρεται στο νοσοκομείο, ο αγαπημένος της - που είχε λείψει για λόγους υγείας - την αντικρίζει νεκρή και αυτοκτονεί με το υπηρεσιακό του πιστόλι.

Από την γκουβερνάντα στον επίσημο ζυθοποιό του βασιλιά Οθωνα, τον βαυαρικής καταγωγής Κάρολο Φουξ. Το όνομά του ηχεί περισσότερο οικείο στα αφτιά μας αν το προφέρουμε ως «Φιξ». Στον ίδιο οφείλεται μάλιστα και η σημερινή ονομασία της περιοχής Μετς, καθώς για την προώθηση των προϊόντων του διατηρούσε στον λόφο του Αρδηττού μια μπιραρία με αυτό το όνομα, προς τιμήν της ομώνυμης πόλης της Λωρραίνης όπου έγινε και η μάχη του γαλλοπρωσικού πολέμου. Εκεί οι παλιοί Αθηναίοι απολάμβαναν την μπίρα τους κάτω από τον αττικό ουρανό.  

Από τη Σελήνη στον Φίνλεϊ

Χάρη στη διαύγεια του ουρανού της πρωτεύουσας ο γερμανός αστρονόμος Ιούλιος Σμιτ, διευθυντής επί 25 χρόνια του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, πραγματοποίησε στη χώρα μας το σημαντικότερο έργο του, τη χαρτογράφηση της επιφάνειας της Σελήνης. Τιμώντας τον μεγάλο ευεργέτη του, Σίμωνα Σίνα, έδωσε σε έναν από τους κρατήρες της το όνομά του. Σε αυτόν οφείλεται επίσης η αναβάθμιση της μετεωρολογικής υπηρεσίας του Εθνικού Αστεροσκοπείου, ενώ έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για τη σεισμολογία, κάνοντας ύστερα από παρατηρήσεις τις πρώτες σχετικές δημοσιεύσεις το 1875. Ακόμη και σήμερα το μνήμα του στο Α' Νεκροταφείο κοιτάζει προς τα αστέρια.

Στραμμένη προς τα δεξιά, σαν να κοιτάζει με σοβαρότητα τους περαστικούς, είναι η σκαλιστή προτομή του Βρετανού Ριχάρδου Τσερτς, ή Τσώρτση όπως τον έλεγαν οι Ελληνες, ο οποίος υπηρέτησε ως αρχιστράτηγος του στρατού ξηράς στην Επανάσταση και κατόπιν έγινε γερουσιαστής. Για ένα διάστημα κοντά στον αντιστράτηγο βρέθηκε και αγωνίστηκε ο μεγάλος φιλέλληνας ιστορικός Τζορτζ Φίνλεϊ, ο οποίος μπορεί να έμεινε ίσως στη σκιά του Λόρδου Βύρωνα, αφιέρωσε όμως τη ζωή και το έργο του στη χώρα μας και πέθανε σε αυτή.  

Ο πρωτοπόρος στοχαστής

Το εβραϊκό τμήμα τράβηξε, όχι άδικα, το ενδιαφέρον του κοινού της περιήγησης, ίσως και από μια ενστικτώδη αντίδραση στα όσα συμβαίνουν αυτό το διάστημα. Εκεί, σε ένα νεοκλασικό μνημείο που συνδυάζει κίονες, αρχαιοελληνικούς μαιάνδρους και άστρα του Δαβίδ, αναπαύεται η οικογένεια των μεγάλων υφασματεμπόρων Λεβί.
Επίσης, ο Μίνως και η Μαργαρίτα Μάτσα της ομώνυμης δισκογραφικής εταιρείας, ο αξιωματικός και επιζών του Αουσβιτς Ιωσήφ Βαρούχ, καθώς και ο λογοτέχνης Γιοσέφ Ελιγιά. Πρωτοπόρος στοχαστής, ο Γιοσέφ Ελιγιά δεν δίστασε να μιλήσει μέσα από το έργο του για την ανεξιθρησκία, βάζοντας πλάι-πλάι χριστιανισμό και εβραϊσμό, όπως ακριβώς οι πιστοί τους αναπαύονται στο Α' Νεκροταφείο. Συγχρόνως όμως προκάλεσε και με τις αριστερές του πεποιθήσεις για τις οποίες κυνηγήθηκε και επικρίθηκε.

Η περιηγητική ξενάγηση στο Α' Νεκροταφείο δεν ήταν η πρώτη ούτε η τελευταία. Οι ομάδες της πόλης σχεδιάζουν ήδη τις επόμενες διαδρομές σε άλλα σημεία και γειτονιές της πόλης, όπου «κρύβονται» και άλλα μυστικά της Τέχνης και της Ιστορίας. Το επόμενο ραντεβού προσεχώς...

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 18 Οκτωβρίου 2013