Θα χάσει η Αυστρία τη «Ζωφόρο του Μπετόβεν»;

7/10/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ Η εβραϊκή οικογένεια των Λέντερερ διεκδικεί το αριστούργημα του Κλιμτ

Την τελευταία δεκαετία η Αυστρία έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην επιστροφή των κλεμμένων θησαυρών από τους ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πιστή, λοιπόν, σε αυτές τις καλές της «επιδόσεις» η κυβέρνηση αντιμετωπίζει το τελευταίο διάστημα μια μεγάλη πρόκληση: την επιστροφή ενός έργου σπουδαίου συμβολισμού για τους Αυστριακούς, της «Ζωφόρου του Μπετόβεν» («Beethoven Frieze») του Γκούσταβ Κλιμτ.


Η «Ζωφόρος του Μπετόβεν», έργο τεραστίων διαστάσεων, είναι εμπνευσμένη από την 9η Συμφωνία του συνθέτη. Ο ζωγράφος τη συμπεριέλαβε το 1902 σε μια μεγάλη έκθεση, που πραγματοποίησε προς τιμήν του. Το έργο είναι εξαιρετικά αγαπητό από τους Αυστριακούς, όχι μόνο λόγω Κλιμτ αλλά και λόγω του Μπετόβεν, που ως γνωστόν πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στη Βιέννη. Τόσο που η κυβέρνηση της Αυστρίας το έβαλε στην ειδική συλλεκτική έκδοση του νομίσματος των 100 ευρώ.

Το έργο ανήκε στους Λέντερερ, μια εύπορη οικογένεια Εβραίων Αυστριακών, οι οποίοι ανέκαθεν υπήρξαν προστάτες του Κλιμτ. Οταν οι ναζί εισέβαλαν στην Αυστρία το 1938 διέφυγαν στην Ελβετία, η μεγάλη συλλογή έργων τέχνης τους κατασχέθηκε και η οικονομική τους αυτοκρατορία χρεοκόπησε. Πολλά από τα πολύτιμα έργα της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων 18 πινάκων του Κλιμτ, καταστράφηκαν τις τελευταίες μέρες του πολέμου. Παραδόξως, η «Ζωφόρος» και μερικά ακόμα διασώθηκαν και μετά τον πόλεμο επέστρεψαν στον κληρονόμο της οικογένειας Εριχ Λέντερερ. Με μία διαφορά: η αυστριακή κυβέρνηση τον «εκβίασε» λέγοντας πως θα του δώσει τα επίσημα χαρτιά για τα υπόλοιπα έργα μόνο αν της πουλήσει και μάλιστα σε χαμηλή τιμή τη «Ζωφόρο».

Ο Λέντερερ αρχικά αντιστάθηκε, έστειλε γράμμα στον τότε καγκελάριο της Αυστρίας, Μπρούνο Κράισκι, γράφοντάς του ότι εκβιάζεται, αλλά στο τέλος, υποχώρησε. Το 1973 πούλησε το έργο στην κυβέρνηση για 750.000 δολάρια μόνο – τη στιγμή που σύμφωνα με εκτίμηση από τον Οίκο «Κρίστις» κόστιζε τουλάχιστον τα διπλάσια. Αποκτώντας τη «Ζωφόρο» η Αυστρία την πρόσφερε στο κοινό τοποθετώντας τη στο Μουσείο Secession – όπου την είχε πρωτοεκθέσει και ο Κλιμτ το 1902.

Το 2009, όμως, η αυστριακή κυβέρνηση τροποποίησε τον νόμο επιστροφής των θησαυρών που έχουν λεηλατηθεί κι έδειξε στην πράξη την πρόθεσή της να αποκαταστήσει αδικίες. Επέστρεψε, για παράδειγμα, στους Λέντερερ έξι έργα του Εγκον Σίλε. Πατώντας, λοιπόν, σε αυτόν τον νόμο η οικογένεια Λέντερερ κατέθεσε την Τρίτη αίτημα στην αρμόδια επιτροπή αποκατάστασης. Αυτή, με τη σειρά της, θα συντάξει έκθεση για τη «Ζωφόρο» και θα την υποβάλει στην Αυστριακή υπουργό Πολιτισμού, Κλαούντια Σμιντ, η οποία θα λάβει την τελική απόφαση. Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο δικηγόρος της οικογένειας, «αυτό το έργο είναι η καλύτερη ευκαιρία για να δούμε αν εφαρμόζεται ο νόμος».

Μ.Κ.