«Ξενύχτια με ψύλλους σε πρωτόγονα μιτάτα» έλυσαν το αίνιγμα της Κέρου

Ηλεκτρονική Έκδοση enet.gr, 13:21 Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2013

Συμπόσιο στην Αρχαιολογική Εταιρεία

Στο αίνιγμα της Κέρου, που άνοιξε η πληγή της αρχαιοκαπηλίας για να κλείσει με τη συστηματική ανασκαφή και έρευνα σπουδαίων αρχαιολόγων ήταν αφιερωμένο το Συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε χτες το βράδυ στην Αρχαιολογική Εταιρεία με τίτλο «1963-2013: Πενήντα χρόνια συστηματικών ερευνών στην Κέρο», οι οποίοι αναβίωσαν με γλαφυρό τρόπο το κλίμα μιας «μυθικής περιόδου».

Φωτογραφία αρχείου Το Συμπόσιο έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων από την έναρξη της συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στο νησί, όπου το καλοκαίρι του 1963 διαπιστώθηκε εκτεταμένη αρχαιοκαπηλία. Παράλληλα χθες δημοσιεύτηκε ο πρώτος τόμος που περιλαμβάνει τα αποτελέσματα της έρευνας μεταξύ των ετών 2006-2008, και αναφέρεται στην ανασκαφή του Δασκαλιού, ενώ το 2014 θα δημοσιευτεί ο δεύτερος τόμος για την ανασκαφή στον Κάβο.

Οι επιστήμονες που τιμήθηκαν στη χτεσινή συνάντηση, μίλησαν για τις εκπληκτικές εμπειρίες τους και τις πολυετείς έρευνές τους στο νησί, αναβιώνοντας με απολαυστικό τρόπο το κλίμα της εποχής. Γλαφυρές οι περιγραφές του επίτιμου εφόρου αρχαιοτήτων Κωνσταντίνου Τσάκου, ο οποίος μίλησε για τη «μυθική εκείνη περίοδο», που έκρυβε διανυκτερεύσεις σε «πρωτόγονα μιτάτα», «ξενύχτια με ψύλλους, που διανυκτέρευαν εργαζόμενοι εντατικά σε αχυρένια στρώματα ύποπτης καθαριότητας», «αφηνιασμένα άλογα», «μεγαλοπρεπή χταπόδια» και «αγριοκάτσικα που τα έκαναν άνω-κάτω», αλλά και «κομματιασμένα ειδώλια και άλλα ευρήματα, τα οποία έβγαιναν από κρύπτες στους λιθόχτιστους τοίχους των μιτάτων, κρυμμένα σε βρώμικα κουρέλια και μαύρες κάλτσες, όσα δηλαδή είχαν αποφασίσει να δώσουν στο Μουσείο οι μετανοήσαντες αρχαιοκάπηλοι, αφού είχαν μοσχοπουλήσει τα καλύτερα».
Παράλληλα, βρέθηκε η λύση στο αίνιγμα της Κέρου που ταλάνιζε από τα πρώτα χρόνια τους επιστήμονες: Ποιος ήταν ο λόγος ύπαρξης των εκατοντάδων σπασμένων λίθινων αγγείων και ειδωλίων που βρέθηκαν στο ακρωτήρι Κάβο της Κέρου, απέναντι από το νησάκι Δασκαλιό; Από πού προέρχονταν; καθώς, όπως αποδείχτηκε, δεν ήταν ούτε αποτέλεσμα αρχαιοκαπηλίας, αλλά ούτε και μέρος ενός νεκροταφείου, όπου είθισται να εμφανίζονται τέτοια ευρήματα. Γιατί τα θραύσματα είχαν σπάσει αλλού και όχι στον Κάβο, όπου εντοπίστηκαν κατά κόρον; Και γιατί όλα κατέληγαν εκεί κι όχι στο Δασκαλιό, όπου δεν βρέθηκε σχεδόν κανένα κανονικό κυκλαδικό ειδώλιο;
«Χάρη στην ικανότητα του Κόλιν Ρένφριου να ερμηνεύει τα αρχαιολογικά κατάλοιπα, τα κομμάτια του παζλ μπήκαν επιτέλους στη θέση τους και το αίνιγμα βρήκε τη λύση του» ανέφερε ο καθηγητής Μιχάλης Κοσμόπουλος. «Ο Κάβος ήταν κατά την πρωτοκυκλαδική εποχή (μέσα περίπου της 3ης χιλιετίας π. Χ.) ιερός χώρος, όπου γινόταν τελετουργική απόθεση ιερών αντικειμένων τα οποία είχαν σπάσει αλλού κι έφτασαν εκεί ίσως υπό τον τύπο προσκυνήματος», όπως προκύπτει από «τα αρχαιολογικά δεδομένα των ανασκαφών 2006-2008, που πραγματοποιήθηκαν υπό την αιγίδα της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, τη συνεργασία της ΚΑ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και τη διεύθυνση του κ. Ρένφριου».
«Οι έρευνες το 2006 επικεντρώθηκαν στο παρθένο νότιο τμήμα της περιοχής ειδικής απόθεσης, σε τμήμα του χώρου όπου δεν είχε ανασκαφεί ούτε πειραχτεί από τους αρχαιοκάπηλους. Τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά: Μέσα στα σκάμματα βρέθηκαν πάνω από 700-800 σπασμένα ειδώλια και λίθινα αγγεία, τα οποία ήταν τοποθετημένα σε λάκκους ή σε κοιλότητες στην επιφάνεια του εδάφους. Τα κομμάτια αυτά προστέθηκαν στα ήδη εκατοντάδες ευρημάτων των παλαιότερων ερευνών, νομίμων και μη. Έχουμε δηλαδή εδώ τον μεγαλύτερο αριθμό κυκλαδικών ειδωλίων από όλες τις Κυκλάδες», συμπλήρωσε ο καθηγητής.
«Η συζήτηση για την Κέρο δεν έχει τελειώσει. Στο τέλος της βραδιάς μου φαίνεται θα έχετε την εντύπωση ότι δεν έχουμε μάθει ακόμα αρκετά για το νησί, όμως ελπίζω ότι σε ορισμένα χρόνια θα καταλάβουμε καλύτερα τι ήταν αυτό το μυστικό», δήλωσε στα ελληνικά ο καθηγητής Κόλιν Ρένφριου, ο οποίος μίλησε για τη δική του εμπειρία ως προς το μέρος με τον τεράστιο αριθμό των θραυσμάτων, που άκμασε περί τα μέσα της 3ης χιλιετίας, για να εγκαταλειφθεί ξαφνικά, δίνοντας ποικίλες ερμηνείες για το γεγονός αυτό. Όπως η ερμηνεία του σεισμού, που έδωσε ο κ. Ντούμας.
Ο κ. Ρένφριου έκανε αναφορά και στις νεότερες αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή, που άνοιξαν μετά την αυτοψία του κ. Ντούμα το καλοκαίρι του 1963, αλλά και τις ανασκαφές της κ. Ζαφειροπούλου και του κ. Τσάκου (1966-1967), οι οποίοι συγκέντρωσαν σημαντικά ευρήματα, μεταξύ των οποίων κι ένα ολόκληρο ειδώλιο, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο της Νάξου. «Μας φάνηκε χρήσιμο να προχωρήσουμε τη μελέτη στον Κάβο, η οποία δημοσιεύτηκε πριν 10 χρόνια, ενώ στη συνέχεια θεωρήσαμε ότι θα ήταν χρήσιμο να κάνουμε μια καινούργια ανασκαφή, με την ενθάρρυνση του καθηγητή κ. Ντούμα και της κ. Ζαφειροπούλου. Έτσι πραγματοποιήσαμε την έρευνα μεταξύ των ετών 2006-2008, τα αποτελέσματα της οποίας υπάρχουν στον πρώτο τόμο, ο οποίος δημοσιεύτηκε σήμερα και αναφέρεται στην ανασκαφή του Δασκαλιού, ενώ του χρόνου θα δημοσιευτεί ο δεύτερος τόμος για την ανασκαφή στον Κάβο», δήλωσε ο καθηγητής Ρένφριου.
Κατά το χθεσινό Συμπόσιο τιμήθηκαν οι σπουδαίοι αρχαιολόγοι, καθηγητές των Πανεπιστημίων Aθηνών και Cambridge, Χρίστος Ντούμας και Colin Renfrew, οι επίτιμοι έφοροι Αρχαιοτήτων Φωτεινή Ζαφειροπούλου και Κωνσταντίνος Τσάκος, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Λίλα Μαραγκού και η επίτιμη έφορος Όλγα Φιλιανιώτου.