Οι πρώτες «Las Meninas» δεν είναι στο Πράντο

07/10/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ισπανός ιστορικός τέχνης θεωρεί γνήσιο έργο του Βελάσκεθ πίνακα στο Ντόρσετ

Oταν ανοίξει αύριο στο Πράντο της Μαδρίτης η έκθεση «Ο Βελάσκεθ και η Οικογένεια του Φιλίππου ΙV», από όλα τα αριστουργήματα που έχουν μεταφερθεί από μεγάλα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, ένας πίνακας θα τραβήξει τα περισσότερα περίεργα βλέμματα.

Λέγεται κι αυτός «Las Meninas» κι έχει ακριβώς το ίδιο θέμα με το πιο διάσημο και μυστηριώδες, ίσως, έργο του Βελάσκεθ που εκτίθεται στο Πράντο, το βλέπουν εκατομμύρια κάθε χρόνο και έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες (ο Πικάσο ζωγράφισε 58 εκδοχές του σε έναν χρόνο). Αυτές, όμως, οι «Δεσποινίδες της τιμής», που αγοράστηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Αγγλο γαιοκτήμονα Γουίλιαμ Μπανκς και εκτίθενται 150 χρόνια στο Kingston Lacy του Ντόρσετ, θεωρούνται απλώς ένα αντίγραφο από τον Χουάν Μπατίστα Μαρτίνεθ ντελ Μάθο, γαμπρό του Βελάσκεθ και διάδοχό του στη θέση του επίσημου ζωγράφου της αυλής του Φιλίππου.


Να, όμως, που πριν από λίγες μέρες σε εκδήλωση της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Ισπανίας, ένας από τους πιο σεβαστούς ιστορικούς τέχνης της χώρας, ο δρ Ματίας Ντίαθ Παντρόν, ανακοίνωσε ότι «έπειτα από μακρά και ενδελεχή έρευνα κατέληξε στο ότι οι “Las Meninas” της Αγγλίας δεν είναι απλώς αυθεντικό έργο του Βελάσκεθ», αλλά και το πρωτότυπο, το πρώτο σχεδίασμα του έργου, αυτό που είδε ο Φίλιππος και του ζήτησε ένα σε μεγαλύτερη κλίμακα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ντίαθ Παντρόν, ο πίνακας θεωρούνταν γνήσιος τον 17ο και τον 18ο αιώνα από τη Βασιλική Ακαδημία, μέλος της οποίας ήταν και ο Γκόγια. Η αμφισβήτηση και η απόδοσή του στον γαμπρό τού Βελάσκεθ ξεκίνησε τον 19ο και τον 20ό αιώνα. «Δεν βρίσκω καμιά διαφορά ανάμεσα στο πρώτο σχέδιο και τον οριστικό πίνακα», κατέληξε ο ιστορικός τέχνης και έβαλε φωτιά στο Πράντο, που ετοιμάζεται να φιλοξενήσει για πρώτη φορά τις βρετανικές «Las Meninas».

O επιμελητής της έκθεσης, Χαβιέ Πόρτας, δήλωσε: «Είτε είσαι ειδικός είτε ερασιτέχνης, μια απλή ματιά στον πίνακα αρκεί για να καταλάβεις ότι δεν είναι γνήσιος. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία. Οι “Las Meninas” του Ντόρσετ δεν είναι του Βελάσκεθ». Εκπρόσωπος του Πράντο βεβαίωσε την «Γκάρντιαν» ότι δεν πρόκειται να δώσουν συνέχεια στο θέμα, ούτε να σχολιάσουν την προέλευση πίνακα που δεν τους ανήκει και απλώς τον φιλοξενούν. Γενικά, οι ιστορικοί τέχνης πιστεύουν ότι χρειάζεται περαιτέρω εξέταση του πίνακα πριν αποδοθεί οριστικά και αμετάκλητα στον Βελάσκεθ.

Να θυμίσουμε ότι οι «Las Meninas» (1656) είναι ένα παράδοξο «πορτρέτο» του βασιλιά Φιλίππου. Δεν παρουσιάζει τον ίδιο, αλλά όσα βλέπει την ώρα που τον ζωγραφίζει ο Ντιέγκο Βελάσκεθ (1599-1660). Φυσικά τον καλλιτέχνη πίσω από το καβαλέτο του, αλλά κυρίως τη μικρή του κόρη, ινφάντα Μαργαρίτα Τερέζα, να στέκεται στρεσαρισμένη ανάμεσα στις ομοιόμορφα ντυμένες υπηρέτριές της, δύο νάνους κι ένα σκυλί. Το βασιλικό ζεύγος φαίνεται μόνο στο βάθος, σε καθρέφτη.

Επιμ.: Β.Γεωργ.

Info: διάρκεια έκθεσης μέχρι 9 Φεβρουαρίου.