Αποτυπώσεις της θάλασσας

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2013

Ενάμισης αιώνας ελληνικές θάλασσες έχει «πνίξει» με το γαλάζιο του το Μουσείο Μπενάκη (στην οδό Πειραιώς), επ'ευκαιρία της έκθεσης 240 φωτογραφιών θαλασσών, λιμανιών, νησιών, ναυτικών, ψαράδων, από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, που εγκαινιάζεται αύριο.

Μια έκθεση φωτογραφίας στο Μουσείο Μπενάκη Για «ποίηση αποτυπωμένη στη φωτογραφία» μίλησε χθες ο διευθυντής του Μουσείου, Αγγελος Δεληβορριάς, κάτι που επιβεβαιώνεται από τον πλούσιο καρπό της συστηματικής αναδίφησης που έγινε σε αρχεία και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η παλαιότερη φωτογραφία της έκθεσης αποτυπώνει το λιμάνι του Πειραιά και ανάγεται στο 1870.

Οι ενότητες της έκθεσης είναι 5. Η θάλασσα στη φωτογραφία του 19ου αιώνα - Μια συμπτωματική παρουσία, η πρώτη. Η περιορισμένη ανθολογία της φωτογραφικής τοπιογραφίας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, η οποία σταχυολογήθηκε από το «πάρεργο» των φωτογράφων που επισκέφτηκαν ή εργάστηκαν στην Ελλάδα, περιορίζεται στην καταγραφή των σημαντικότερων εμπορικών λιμανιών της.
Στη δεύτερη ενότητα «Η Θάλασσα ως αντανάκλαση της ανθρώπινης δραστηριότητας στις αρχές του 20ού αιώνα - Η μαγεία του στιγμιότυπου» μεταφερόμαστε στις απαρχές του 20ού αιώνα, με το φακό να μπορεί πια να συλλάβει την κίνηση. Οι ενθουσιώδεις φωτογράφοι αποτυπώνουν λιμάνια, γεμάτα ατμοκίνητα, ιστιοφόρα και κόσμο. Ο Αναστάσιος Γαζιάδης ειδικεύεται στα πορτρέτα ελληνικών και ξένων πολεμικών πλοίων μαζί με τα πληρώματά τους.
Σιγά-σιγά η φωτογραφία αξιοποιείται και για τουριστικούς λόγους. Ο Π. Γεραλής και η Nelly συμβάλλουν με τη δουλειά τους στην προβολή των ελληνικών νησιών. Μεταπολεμικά η τάση αυτή ενισχύεται με ονόματα όπως ο Α. Εμπειρίκος, ο Δ. Χαρισιάδης και η Βούλα Παπαϊωάννου. Ανεμόμυλοι, ξωκλήσσια, ψαράδες βρίσκονται σε πρώτο πλάνο.
Το φωτορεπορτάζ δίνει σταδιακά τη σκυτάλη στην καλλιτεχνική φωτογραφία, άλλοτε συνδυάζοντας και τις δύο διαστάσεις, όπως έκαναν ο Κωνσταντίνος Μάνος και ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν, φωτογραφίες των οποίων εντάσσονται στην τελευταία ενότητα της έκθεσης «Η μακρινή θέα της θάλασσας στη σύγχρονη φωτογραφία», όπου κυριαρχεί η αποστροφή στα στερεότυπα των περασμένων δεκαετιών.
Στις εκπλήξεις που συναντάς στο Μπενάκη είναι οπωσδήποτε και η ύπαρξη γυναικών φωτογράφων ήδη από το 1905, όπως η Μ. Παρασκευά.
Την επιστημονική ομάδα της έκθεσης αποτελούν οι Αλίκη Τσίργιαλου και Φανή Κωνσταντίνου (νυν και τέως υπεύθυνη του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου, αντίστοιχα) και ο καθηγητής Φωτογραφίας Κωστής Αντωνιάδης.
Διάρκεια έκθεσης: έως τις 5 Ιανουαρίου.