Μοιάζουν εγκαταλειμμένα, έτοιμα να
διαλυθούν, τα περίφημα ψηφιδωτά της παλαιοχριστιανικής βασιλικής
(4ου-5ου αιώνα), που βρίσκονται στη θέση Πόρος, ανατολικά της σημερινής
Ελούντας, στην περιοχή του Μιραμπέλλου Κρήτης. Η αρμόδια 13η Εφορεία
Βυζαντινών Αρχαιοτήτων θα μπορούσε να τα προστατεύσει, αλλά δεν έχει
ούτε έναν συντηρητή να εκπονήσει τη σχετική μελέτη.
Οσοι θα βρεθούν λόγω Πάσχα στην περιοχή θα πουν για άλλη μια φορά «πού είναι το κράτος» να φροντίσει τα έρμα αρχαία που περιμένουν πάνω από πενήντα χρόνια (η ανασκαφή Ορλάνδου έγινε το 1955) για να αναδειχθούν, να γίνουν επισκέψιμα για το κοινό και όχι απλώς ορατά από ένα συρματόπλεγμα, όπως είναι σήμερα. Στην περίπτωση αυτή, θα μπορούσε να πει κανείς και πού είναι τόσα χρόνια οι ντόπιοι επιχειρηματίες, που πλουτίζουν από τις ομορφιές και τα μνημεία του νησιού. Γιατί δεν έβαλαν το χέρι στην τσέπη για να αναδειχθεί ένα τόσο σημαντικό μνημείο, να σκεπαστούν τα ψηφιδωτά με ένα στέγαστρο, ώστε να πάψει ο ήλιος να τα καίει και η βροχή να τα ξεπλένει, διαλύοντας το υπόστρωμά τους; Γιατί το κράτος, ιδίως τώρα, αδυνατεί.
Παρ' όλα αυτά, η 13 ΕΒΑ έχει στο πρόγραμμά της την ένταξη του έργου αυτού στο νέο ΕΣΠΑ, όπως μας είπε η αρχαιολόγος κ. Μοσχόβη. «Τα ψηφιδωτά σώζονται όπως βρέθηκαν, στο ακέραιο. Πρόκειται βέβαια για ασύνδετα μεταξύ τους μοτίβα, γιατί ήταν αφιερώματα διαφόρων πιστών», επισημαίνει. «Πάντως δεν κινδυνεύουν από λεηλασία, γιατί ο χώρος είναι περιφραγμένος. Δεν κινδυνεύουν να καταστραφούν από τη χρήση, γιατί δεν πατιέται ο αρχαιολογικός χώρος. Αν με ρωτάτε αν έπρεπε να συντηρηθούν και να αναδειχθούν, συμφωνώ πως έπρεπε να είχαμε κάνει μια μελέτη συντήρησης, αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχουμε συντηρητή. Πιστεύω όμως πως σύντομα το θέμα θα λυθεί».
Η Εφορεία αυτή έχει στην ευθύνη της όλα τα βυζαντινά μνημεία των Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου. Τελευταία, έχει ρίξει το βάρος της (και ορθώς) στο Νησί της Σπιναλόγκας, όπου παρατηρείται μεγάλη προσέλευση κοινού (πέρυσι 308.000 άτομα). «Αυτό τον καιρό μπαίνουν στο χώρο περί τα 500 άτομα ημερησίως με καΐκια από την Ελούντα, την Πλάκα και τον Αγιο Νικόλαο», και η Εφορεία αναστηλώνει τη δυτική οχύρωση και οδεύει προς τη δυτική και στον τουρκικό οικισμό. Σκοπεύει να εντάξει 15 έργα στο νέο ΕΣΠΑ, και ένα από αυτά θα είναι και τα ψηφιδωτά της παλαιοχριστιανικής βασιλικής που βρίσκεται 100 μέτρα από το ναό της Αναλήψεως του Σωτήρος στο Νησί Ελούντας (ή Χερσονήσου Σπιναλόγκας) και περί τα 150 μέτρα από τον ισθμό που χωρίζει το Νησί από τη στεριά.
Την ανασκαφή του μνημείου έκαναν πρώτοι οι ναύτες του γαλλικού πολεμικού ναυτικού (1897-'98), όταν η Γαλλία, ως μία από τις Μεγάλες Δυνάμεις, είχε στην ευθύνη της την επιτήρηση της περιοχής Μιραμπέλλου. Ακολούθησε έρευνα της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, που έφερε στο φως επιγραφές που επιβεβαίωναν ότι προϋπήρχε ναός του Ασκληπιού.
Οι ανασκαφείς βεβαίως εστράφησαν εκεί, γιατί έβλεπαν σπαρμένα στην επιφάνεια διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη του χριστιανικού ναού και ένα τμήμα του, όπως το βόρειο τοίχο και την αψίδα του, που ήταν πιθανόν ακόμη στη θέση τους. Οι ναύτες ανακάλυψαν τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου του ναού από το μεσαίο κλίτος του, όπου απεικονίζονταν γεωμετρικά σχήματα, ψάρια και επιγραφές των δωρητών. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν το 1960 από την Αρχαιολογική Εταιρεία και τον Αναστάσιο Κ. Ορλάνδο. Τμήμα του ναού είχε ήδη καταχωσθεί. Ο Ορλάνδος οριοθέτησε το ναό με ένα τοιχίο, το οποίο βρίσκεται πλέον σε πολύ κακή κατάσταση και πρέπει να αντικατασταθεί, όπως μας είπαν από την Εφορεία.
Αλλά αν δεν ενταχθεί το έργο στο ΕΣΠΑ, ας μην περιμένει κανείς καμιά θεαματική αλλαγή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου