Μακεδονία: Χαρτογραφία και Ιστορία 15ος – 18ος αιώνας

Το Αρχείο Χαρτογραφίας του Ελληνικού Χώρου του ΜΙΕΤ -Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τράπεζας -ιδρύθηκε το 2002 με τη δωρεά της αξιόλογης συλλογής παλαιών χαρτών του ζεύγους Βίκτωρος και Νιόβης Μελά. 

Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, το Αρχείο έχει οργανώσει 9 εκθέσεις με παλαιούς χάρτες, που προκάλεσαν το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού και τις οποίες επισκέφθηκαν, με ειδικές ξεναγήσεις, σπουδαστές των Ανώτατων Σχολών και μαθητές. Κατά το διάστημα αυτό έγιναν και άλλες εκδηλώσεις σχετικές με τη χαρτογραφία. 

Στις 28 Μαΐου 2013 εγκαινιάζεται στο Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20 και Μενάδρου, στις 8.00 μ.μ., η πέμπτη έκθεση παλαιών χαρτών της σειράς Χαρτογραφία και Ιστορία, που βασίζεται στη συλλογή του Αρχείου και έχει θέμα: Μακεδονία Χαρτογραφία και Ιστορία 15ος – 18ος αιώνας.

Η έκθεση, με γενική επιμέλεια του Βίκτωρος Θ. Μελά και επιστημονική επιμέλεια της Λεονόρας Ναβάρι, οργανώνεται σε στενή συνεργασία με την Αγιορειτική Χαρτοθήκη, τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, το Sylvia Ioannou Foundation, τον κ. Αλέξανδρο Γαρύφαλλο, τον κ. Σάββα Δεμερτζή, τον κ. Βασίλη Καφταντζή, την κυρία Μαργαρίτα Σαμούρκα και τον κ. Κώστα Σταμάτη. Όλοι τους, φορείς και ιδιώτες, συμμετέχουν στην έκθεση με ιδιαίτερα αξιόλογα και σπάνια εκθέματα.

Με την έκθεση παλαιών χαρτών της Μακεδονίας, το ΜΙΕΤ επιδιώκει –όπως και στις προηγούμενες εκθέσεις του της Κρήτης, της Πελοποννήσου, του Ιονίου πελάγους και του Αιγαίου– να αναδείξει τους χάρτες της εποχής εκείνης ως σημαντικά τεκμήρια για την ιστορία της περιοχής, που συμπληρώνουν τις άλλες ιστορικές πηγές που διαθέτουμε, αλλά ακόμα και ως τεκμήρια των συνειδήσεων της κοινωνίας στην οποία ανήκαν οι χαρτογράφοι που τους εκπόνησαν.

Ωστόσο, το σκεπτικό της νέας έκθεσης διαφέρει κάπως από τις προηγούμενες, λόγω των ιστορικών, πολιτικών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων της Μακεδονίας σε σχέση κυρίως με τη νότια και νησιωτική Ελλάδα (Πελοπόννησος, Κρήτη, Ιόνιo, Αιγαίο), όπου η Βενετοκρατία αλλά και η γενικότερη παρουσία Δυτικών εμπόρων, ναυτικών και περιηγητών άφησαν ανεξίτηλα σημάδια, που καταγράφονται και στους χάρτες. Έτσι, παρά την εκτεταμένη ακτογραμμή της, η θάλασσα και οι θαλάσσιοι δρόμοι στην περιοχή δεν προσήλκυσαν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των χαρτογράφων, τουλάχιστον κατά τους πρώτους αιώνες. 

Πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι το ενδιαφέρον του Δύσης για την ελληνική αρχαιότητα, που μάς έδωσε την πλούσια παραγωγή ιστορικών ή αρχαιογνωστικών χαρτών του ελληνικού χώρου, άργησε να εκδηλωθεί για τη Μακεδονία. Τέλος, άλλη μια ιδιομορφία της Μακεδονίας είναι τα ασαφή και μεταβαλλόμενα όριά της ανά τους αιώνες, στοιχείο που αποτυπώνεται καθαρά στα εκθέματα της έκθεσης.

Τον κατάλογο της έκθεσης, όπου παρουσιάζονται και σχολιάζονται όλα τα εκθέματα, συμπληρώνουν τα εισαγωγικά κείμενα για την ιστορία και τη χαρτογραφία της Μακεδονίας, τα οποία υπογράφουν ο Α. Γαρύφαλλος, ο Β. Κ. Γούναρης, Σ. Δεμερτζής, η Ελισάβετ Α. Ζαχαριάδου, ο Φ. Π. Κοτζαγεώργης και ο Β. Θ. Μελάς.

ΜΙΕΤ

Διάρκεια έκθεσης: 28 Μαΐου 2013 – 12 Ιανουαρίου 2014

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 10 π.μ.–2 μ.μ.

Τετάρτη & Παρασκευή 6 – 8 μ.μ., Σάββατο 12 – 2 μ.μ.

Πληροφορίες: 210 5221103, 210 5223101, 210 3224267

Δευτέρα, 20 Μαΐου 2013,  ert.gr

Η Μακεδονία μέσα από παλαιούς χάρτες

Παρουσιάζονται από τις 28 Μαΐου στο Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τράπεζας στο Μέγαρο Εϋνάρδου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  20/05/2013 TO BHMA

Γιάκομπ φον Ζάντραρτ, άποψη της Θεσσαλονίκης, Νυρεμβέργη 1687. Συλλογή Κώστα Σταμάτη

Σημαντικά τεκμήρια για την ιστορία της Μακεδονίας μέσα στο χρόνο συνιστούν οι παλαιοί χάρτες του 15ου ως τον 18ο αιώνα, τους οποίους παρουσιάζει από τις 28 Μαΐου το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τράπεζας στο Μέγαρο Εϋνάρδου της οδού Αγίου Κωνσταντίνου 20. Πρόκειται για ενδιαφέρουσες χαρτογραφικές αποτυπώσεις όχι μόνον της ιστορίας αλλά και των συνειδήσεων της κοινωνίας στην οποίοι ανήκαν οι χαρτογράφοι, που τους δημιούργησαν, ένα πολυσήμαντο δηλαδή αρχειακό υλικό, το οποίο μπορεί να αναδειχθεί επιπλέον, εικαστικά και κοινωνιολογικά.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΜΙΕΤ οργανώνει έκθεση παλαιών χαρτών _ το αντίθετο, καθώς διαθέτει Αρχείο Χαρτογραφίας του Ελληνικού Χώρου _ στην προκειμένη ωστόσο περίπτωση υπήρξαν ιδιαίτερες συνθήκες λόγω των ιστορικών, πολιτικών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων της Μακεδονίας σε σχέση κυρίως με τη νότια και νησιωτική Ελλάδα (Πελοπόννησος, Κρήτη, Ιόνιo, Αιγαίο), όπου η Βενετοκρατία αλλά και η γενικότερη παρουσία δυτικών εμπόρων, ναυτικών και περιηγητών άφησαν ανεξίτηλα σημάδια, τα οποία καταγράφονται και στους χάρτες.

 Παρά την εκτεταμένη ακτογραμμή της, την θάλασσα και τους θαλάσσιους δρόμους της περιοχής η Μακεδονία δεν είχε κατορθώσει να προσελκύσει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των χαρτογράφων κατά την εποχή της άνθησης της χαρτογραφίας. Το ίδιο άλλωστε συνέβη και με τον ενδιαφέρον της Δύσης για τις ελληνικές αρχαιότητες, που ενώ έδωσε πλούσια παραγωγή ιστορικών ή αρχαιογνωστικών χαρτών του ελλαδικού χώρου, για τη Μακεδονία. άργησε να εκδηλωθεί. Από την άλλη, ίσως το γεγονός των ασαφών και μεταβαλλόμενων ορίων της ανά τους αιώνες, γεγονός που αποτυπώνεται καθαρά στα εκθέματα, να υπήρξε αρνητικός παράγων στην χαρτογράφησή της.


Φίλιππος Κλουβέριος, Μακεδονία, μετά το 1660. Συλλογή Σάββα Δεμερτζή.

Τίτλος της νέας έκθεσης είναι «Μακεδονία. Χαρτογραφία και Ιστορία 15ος - 18ος αιώνας», που παρουσιάζεται με την γενική επιμέλεια του Βίκτωρος Θ. Μελά και την επιστημονική επιμέλεια της Λεονόρας Ναβάρι. Συνδιοργανωτές εξάλλου είναι η Αγιορειτική Χαρτοθήκη, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, το Sylvia Ioannou Foundation, η κυρία Μαργαρίτα Σαμούρκα και οι κ. κ. ΑλέξανδροςΓαρύφαλλος, Σάββας Δεμερτζής, Βασίλης Καφταντζής, Κώστας Σταμάτης. Ολοι τους, φορείς και ιδιώτες που συμμετέχουν στην έκθεση με ιδιαίτερα αξιόλογα και σπάνια εκθέματα.

Να σημειωθεί ότι το Αρχείο Χαρτογραφίας του Ελληνικού Χώρου του ΜΙΕΤ ιδρύθηκε το 2002 με τη δωρεά της αξιόλογης συλλογής παλαιών χαρτών του ζεύγους Βίκτωρος καιΝιόβης Μελά. Από την ίδρυσή του ως σήμερα το Αρχείο έχει οργανώσει εννέα εκθέσεις με παλαιούς χάρτες

Τον κατάλογο της έκθεσης, όπου παρουσιάζονται και σχολιάζονται όλα τα εκθέματα, συμπληρώνουν τα εισαγωγικά κείμενα για την ιστορία και τη χαρτογραφία της Μακεδονίας, τα οποία υπογράφουν ο Α. Γαρύφαλλος, ο Β. Κ. Γούναρης, Σ. Δεμερτζής, η Ελισάβετ Α. Ζαχαριάδου, ο Φ. Π. Κοτζαγεώργης και ο Β. Θ. Μελάς. Η  έκθεση θα  διαρκέσει ως τις 12 Ιανουαρίου 2014.