Κλείνοντας τη συζήτηση για τον εθνικό χαρακτήρα των Γερμανών, καλύτερα να ελαφρύνουμε το θέμα περνώντας σ’ ένα διασκεδαστικό ζήτημα: στις σχέσεις αυτού του προικισμένου έθνους με τον διάβολο. Γιατί είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο (πλην των αφελών θεολόγων) ότι ο διάβολος μιλά όλες τις γλώσσες, αλλά προτιμά τα γερμανικά.
Πού οφείλεται όμως αυτή η προτίμηση;
Ένας καλός Γερμανός, ο Wilhelm Hauff, σε ένα ακόμα βιβλίο που φιλοξενεί στις σελίδες του τον διάβολο και επιγράφεται «Σημειώσεις από την Άλλη Όχθη», αποδίδει την προνομιακή σχέση του διαβόλου με τη γερμανική γλώσσα στην άνεση που νιώθει ο εξαποδώς στα γερμανικά χώματα από τα μεσαιωνικά ήδη χρόνια.
Πράγματι, στους θρύλους και στις τοπικές παραδόσεις από τη Σαξονία, τη Θουριγγία και τη Βαυαρία φαίνεται πως ο διάβολος είναι συχνός επισκέπτης. Επιπλέον, παραμένει ταξικά απροκατάληπτος: διατηρεί εγκάρδιες σχέσεις με αμαξάδες, ζυθοποιούς και μυλωνάδες αλλά και με γιατρούς, νομικούς, φιλοσόφους και φυσικά θεολόγους! Αυτή η εγκαρδιότητα διαταράσσεται βέβαια καμιά φορά από ευτράπελα μικροεπεισόδια: ο Λούθηρος του πετάει σκαμνιά και μελανοδοχεία όταν οσμίζεται την παρουσία του. Ένας κοκκινογένης κάπελας στο Αμβούργο του ρίχνει κρυφά ένα σταυρουδάκι στην κούπα του κρασιού και κοντεύει να τον πνίξει. Στη Νυρεμβέργη πετιέται απ’ τα δημόσια λουτρά γυμνός και ζεματισμένος γιατί έπεσε σε έκτακτο αγιασμό των υδάτων ο άμοιρος… Παρόμοιες ατυχίες, ωστόσο, ελάχιστα αμαυρώνουν την εικόνα της ζεστής γερμανικής φιλοξενίας του διαβόλου. Σπουδάζει, Φιλοσοφία και Θεολογία συνήθως, στα καλά γερμανικά πανεπιστήμια της Χάλης, της Λειψίας και της Χαϊδελβέργης και εμφανίζεται με διάφορα προσωπεία σε μια πλειάδα Γερμανών συγγραφέων. Ο σατανάς του Κλίνγκερ είναι φτωχοδιάβολος ενώ εκείνος του Κλόπστοκ ένας κακότροπος δανδής. Ο διάβολος του Χόφμαν είναι καταχθόνιος ενώ του Κλίνγκεμαν μια σπασμωδική μαριονέτα του κακού. Ο Μεφιστοφελής του Γκαίτε είναι έμπορος της απελπισίας και ο απόγονός του στον Τόμας Μαν εισέρχεται στη σκηνή σαν κοινός νταβατζής και εξέρχεται ως μουσικοκριτικός. Θαυμαστή ποικιλία! Οι Γερμανοί ποιητές, όπως παρατηρεί εύστοχα ο Hauff, έχοντας κατά νου έναν κακό άνθρωπο, απεικονίζουν έναν κακό διάβολο. Οπότε το διαβολικό στοιχείο που πλεονάζει στη γερμανική λογοτεχνία ίσως να αποτελεί μια τελετουργική χειρονομία εξορκιστικής μετάθεσης του κακού. Μόνο που καμιά φορά το πράγμα στραβώνει και ο εξορκισμός λειτουργεί ως πρόσκληση…
Ηρακλής Δ.Λογοθέτης
ΤΡΙΤΗ, 21 Μαΐου 2013
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ ART,
τεύχος 313 στις 16 Μαΐου 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου