«Ελλάδα – Ιταλία. Διάλογοι μεταξύ δύο πολιτισμών»

Το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο πλαίσιο του κύκλου ομιλιών «Ελλάδα – Ιταλία. Διάλογοι μεταξύ δύο πολιτισμών», διοργανώνει – με ελεύθερη είσοδο για το κοινό» - τη συνάντηση «Η Ζυράννα Ζατέλη συνδιαλέγεται με την ιταλίδα μεταφράστριά της Valentina Gilardi», τη Δευτέρα 20 Μαΐου, στις 7 το απόγευμα.

«Ο θάνατος ήρθε τελευταίος», σε ζωντανό πολιτισμικό διάλογο

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Valentina Gilardi: «Η Ζυράννα Ζατέλη γράφει ιστορίες μαγικές και μυστηριώδεις. Οι ιστορίες και οι χαρακτήρες γίνονται κάποιες φορές εξωπραγματικοί, και όμως, ο αναγνώστης αναγνωρίζει σε αυτούς σημεία τόσο οικεία σε αυτόν»

Με αφορμή τη μετάφραση στα ιταλικά του μυθιστορήματος της συγγραφέα Ζυράννας Ζατέλη, «Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους – Ο θάνατος ήρθε τελευταίος» (εκδόσεις Καστανιώτης), το οποίο κέρδισε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2001, στη συνάντηση θα αναδειχθούν οι διάφορες πτυχές της μεταφραστικής διαδικασίας του μυθιστορήματος ως πράξης διαπολιτισμικής επικοινωνίας.

Υπακοή στις λεπτές ισορροπίες

Το εξώφυλλο της ιταλικής έκδοσης του βιβλίου.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Valentina Gilardi: «Η Ζυράννα Ζατέλη γράφει ιστορίες μαγικές και μυστηριώδεις. Οι ιστορίες και οι χαρακτήρες γίνονται κάποιες φορές εξωπραγματικοί, και όμως, ο αναγνώστης αναγνωρίζει σε αυτούς σημεία τόσο οικεία σε αυτόν.
Για τη μετάφραση τού «Ο θάνατος ήρθε τελευταίος» έπρεπε, προπαντός, να προβώ σε μία ολοκληρωτική και συναρπαστική κατάδυση - κάποιες φορές, μάλιστα, και εντυπωσιακή, λόγω του βάθους του έργου – στον κόσμο των ηρώων και των ιστοριών τους. Ήταν μία θεμελιώδης εμπειρία, ένα βάπτισμα του πυρός και λόγω της δυσκολίας και της ποικιλίας του λεξιλογίου που μεταχειρίζεται η συγγραφέας.

Από την άλλη, αυτή ήταν και η πιο συναρπαστική πτυχή του έργου μου: η αναμέτρηση με το απίστευτο βάρος της ιστορίας και του πολιτισμού, που περικλείει κάθε λέξη ως έκφραση του πολιτισμού που την παρήγαγε. Η απόδοση στα ιταλικά της πολυπλοκότητας της ελληνικής σύνταξης (πολύ πιο ευέλικτης και εύπλαστης από την ιταλική) και η μεταφορά του μεγάλου πλούτου του ελληνικού λεξιλογίου στις λόγιες, αλλά κυρίως στις λαϊκές ή περιπαιχτικές εκφράσεις σε μια γλώσσα πιο αυστηρής και ορθολογικής φύσης, υπήρξε μία δοκιμασία αφοσίωσης και υπακοής στις λεπτές ισορροπίες της μετάφρασης και στη σχέση μεταξύ γλωσσών και πολιτισμών».

Μια κατάδυση στην ανθρώπινη κατάσταση

VIEW PHOTO AGENCY/SPIROS KATOPODIS

Αποτελώντας το πρώτο μέρος της τριλογίας «Με το παράξενο όνομα Pαμάνθις Eρέβους», το μυθιστόρημα «Ο θάνατος ήρθε τελευταίος» περιλαμβάνει 26 ιστορίες (έντιτλα κεφάλαια), που εξελίσσονται στα τέλη του '50, κάπου στη βόρεια Ελλάδα, με αναδρομές που φτάνουν στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Παρακολουθούμε το ιστορικό πέντε αδελφών, τεσσάρων γυναικών και ενός άντρα, που - μέσα σε μια δωδεκαετία - θα πεθάνουν όλοι  στις καλύτερες ηλικίες τους, από πρόωρους και αδυσώπητους θανάτους, μυστηριώδεις όσο και «φυσικούς», αφήνοντας πίσω τους έναν μόνο απόγονο: ένα 13άχρονο αγόρι. Πρόκειται για ένα πλάσμα προικισμένο «με μυστικά χαρίσματα και βάσανα», που – πριν αφανιστεί και αυτό από το χτύπημα ενός κεραυνού – θα αφήσει μια καταλυτική, κυριολεκτικά αλησμόνητη σφραγίδα, στο κλίμα του βιβλίου.

Ωστόσο, χίλιες δυο ακόμη ιστορίες γεννιούνται και υφαίνονται πίσω και γύρω από αυτόν τον πυρήνα, συνθέτοντας μία κατάδυση στην ανθρώπινη κατάσταση, στην πολυπλοκότητα της αλήθειας, της πραγματικότητας και του ονείρου, στους φόβους και στις ηδονές της ύπαρξής μας, στις αγάπες μας και στους νεκρούς μας.

Πληροφορίες
Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών – Auditorium, Πατησίων 47 - Αθήνα (έναντι Πολυτεχνείου), τηλ.: 210 5242646.

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
gkoul@naftemporiki.gr