Η Αφροδίτη «γέννησε» την Ολυμπία

«Επιστοφή στη Βενετία» είναι ο τίτλος της έκθεσης με έργα του Εντουάρ Μανέ, που γίνεται στο Παλάτσο Ντουκάλε της πόλης. Την έκπληξη κάνει η αντιπαράθεση δύο έργων: της «Αφροδίτης του Ουρμπίνο» του Τιτσιάνο και της «Ολυμπίας» του Μανέ. Η δεύτερη δημιουργήθηκε με πηγή έμπνευσης την πρώτη.

 
 Η «Ολυμπία» του Μανέ (επάνω) μετακινείται για πρώτη φορά από το Παρίσι με άδεια του Φρανσουά Ολάντ και θα συναντήσει στη Βενετία την «Αφροδίτη του Ουρμπίνο» του Τιτσιάνο  

1.  

  Να τες η μία κοντά στην άλλη, ξαπλωμένες με χαλαρότητα αλλά με το βλέμμα τους άγρυπνο, να κοιτάζει προσεκτικά κατ' ευθείαν μες στα μάτια τον επισκέπτη. Αρκεί μονάχα αυτή η εικόνα για να υπογραμμίσει τη μοναδικότητα της έκθεσης που «προσκάλεσε» στη Βενετία την «Ολυμπία» του Μανέ, που πρώτη φορά αφήνει πίσω της τη Γαλλία και την «Αφροδίτη του Ουρμπίνο» του Τιτσιάνο (εξαιρετικό δάνειο από τα Ουφίτσι της Φλωρεντίας), δύο ηδύτατες γυναίκες, χειραφετημένες και έξω από κάθε σχήμα. Και οι δύο έφτασαν στην πόλη των δόγηδων για να δώσουν ακόμα μεγαλύτερη αξία στην έκθεση, που γίνεται έτσι από τα σημαντικότερα θέλγητρα της Γαληνοτάτης. Ειδικά τώρα που ετοιμάζεται να δεχτεί και τη σύγχρονη τέχνη. Οντως, σε λιγότερο από ένα μήνα, η Μπιενάλε θα κατακτήσει τους Κήπους, το Ναύσταθμο και όχι μόνο.
Είναι ευρύτερα γνωστό πως η παλαιότερη από τις δύο κοπέλες έδωσε την έμπνευση για τη δημιουργία της νεότερης, δίνοντας παράλληλα την αφορμή για μια ολόκληρη σειρά από σκάνδαλα. Η «Ολυμπία» που ο Μανέ ζωγράφισε στα 1863, δεν έγινε δεκτή στο Σαλόν του 1865. Από τότε ήδη τη συνοδεύει αυτή η αίσθηση του ακατάλληλου, της δύσκολης αποδοχής, όπως εκείνη η δόλια κορδελίτσα που σφίγγει το λαιμό της.
Ο Μανέ πήγε στην Ιταλία για να μελετήσει την κλασική τέχνη, εκτιμούσε δε ιδιαίτερα τη δουλειά του Τιτσιάνο, στην περιγραφή της ζωντάνιας και της φυσικότητας των μορφών, που συνοδεύονταν πάντα από μια βαθύτερη ψυχολογική ουσία. Την αποκορύφωση όλων αυτών είδε ξεκάθαρα στην υπέροχη «Αφροδίτη», που τον συγκλόνισε σε τέτοιο βαθό ώστε να θελήσει να τη μεταφέρει στον καιρό του. Υπάρχουν εκείνοι που επιμένουν πως ο Μανέ σχηματίστηκε ως ζωγράφος στην Ισπανία, που είχε επισκεφθεί επίσης νέος και όπου μελέτησε τη δουλειά του Γκόγια, του Βελάσκες και του Γκρέκο. Σίγουρα αυτές οι σπουδές δημιούργησαν τις βάσεις για την εξέλιξη της δουλειάς του, αλλά η έκθεση στη Βενετία, με τους ογδόντα εξαιρετικούς πίνακες, αποδεικνύει πώς έδεσαν μεταξύ τους όλες οι επιρροές.
Ο Μανέ πήγε στη Βενετία τρεις φορές αφομοιώνοντας το έργο των Τζορτζόνε, Βερονέζε και Γκουάρντι, όπως και στη Φλωρεντία όπου κυριολεκτικά τον κατάπιε η Αναγέννηση. Η πρώτη φορά που είδε τη λιμνοθάλασσα ήταν τον Σεπτέμβρη του 1853. Ηταν κάτι παραπάνω από είκοσι χρόνων τότε και τον ίδιο χρόνο επέστρεψε ξανά στην πόλη. Το τελευταίο του ταξίδι εκεί έγινε το 1874, τη χρονιά δηλαδή της μεγάλης έκθεσης για τον Ιμπρεσιονισμό στο Παρίσι, στην οποία δεν πήρε μέρος προτιμώντας να ζωγραφίσει διαφορετικές όψεις του Κανάλ Γκράντε.
Είναι πολλά τα αριστουργήματα τα οποία έχουν φτάσει στη Βενετία από το Μουσείο Ντ' Ορσέ, από το «Μπαλκόνι» που ζωγράφισε το 1869, σημαντικό έργο που προκαταλαμβάνει τον μοντερνισμό που θα εκρήγνυτο αργότερα δίχως τον παραμικρό συμβιβασμό, ώς τον «Αυλητή» του 1866 ή το «Πρωινό στη χλόη» του 1863, που με τη σειρά του δημιούργησε σκάνδαλο για τις αναλογίες της γυμνής γυναίκας στο πρώτο πλάνο.
Σημειώστε πως η έκθεση θα διαρκέσει ώς τις 18 Αυγούστου.

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ,  enet.gr