Η Μακεδονία θα ξαναβρεί τον Παρθενώνα της

10/01/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αναστήλωση στο μέγιστο δυνατό του ανακτόρου στις Αιγές Διώροφο, εντυπωσιακό, πολυτελές, σε αχανή έκταση και δημοκρατικό, δηλαδή με στοές ολάνοιχτες για το κοινό, το «βασίλειο καθίδρυμα» του Φιλίππου Β′ θα αποδοθεί σε λίγα χρόνια στον σύγχρονο επισκέπτη.

 

Διώροφο, εντυπωσιακό, πολυτελές, σε αχανή έκταση και δημοκρατικό, δηλαδή με στοές ολάνοιχτες για το κοινό, το «βασίλειο καθίδρυμα» του Φιλίππου Β′ θα αποδοθεί σε λίγα χρόνια στον σύγχρονο επισκέπτη

Της Βασιλικής Τζεβελέκου

Το ανάκτορο του Φιλίππου Β′ στις Αιγές, λιτό και συγχρόνως μνημειακό, πρότυπο αρχιτεκτονικής, που χαρακτηρίζεται από την πολυτέλεια των υλικών, αλλά και τη «δημοκρατικότητα» της δομής του, είναι από τα σημαντικότερα οικοδομήματα του ελληνικού κόσμου. Διασώζεται μεγάλο μέρος του αυθεντικού υλικού του και η αναστήλωσή του θα προχωρήσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του μνημείου. Αυτή την κατεύθυνση έδωσαν τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, που ενέκριναν ομόφωνα την αρχιτεκτονική μελέτη στερέωσης και αναστήλωσης της ανατολικής και βόρειας πλευράς του βασικού κτιρίου.


Το ανάκτορο στη βασιλική μητρόπολη των Μακεδόνων στις Αιγές, διώροφο με δύο εντυπωσιακές στοές, τις πρώτες πλήρως αναπτυγμένες διώροφες της ελληνικής αρχιτεκτονικής, που περιλάμβαναν θρανία για τουλάχιστον 120 καθισμένους, με μνημειώδη είσοδο και έκταση 12,5 στρέμματα, είναι το μεγαλύτερο και μαζί με τον Παρθενώνα, το σημαντικότερο της κλασικής Ελλάδας. Η αχανής του έκταση και η ξεχωριστή αρχαιολογική του σημασία οδηγούν στην απόφαση να προχωρήσει στον μέγιστο βαθμό η αναστήλωσή του, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν ν’ αντιληφθούν το μέγεθος και τη λαμπρότητά του. «Σε αναγκάζει να θέλεις ύψος σε σημεία. Ο επισκέπτης δεν θα έχει την πλήρη αισθητική οπτική του οικοδομήματος χωρίς την 3η διάσταση, όπου αυτή μπορεί να αποδοθεί και αφού λυθούν τα τεχνικά στατικά προβλήματα», ανέφερε η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ Λίνα Μενδώνη.

«Πρέπει να συντηρηθεί και να αναταχθεί όσο μεγαλύτερο μέρος του ανακτόρου μπορούμε», είναι και η κατεύθυνση της Αγγελικής Κοτταρίδη, προϊσταμένης της ΙΖ′ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που έφερε τη μελέτη στο ΚΑΣ και είναι υπεύθυνη και για τα έργα ανάδειξης και συντήρησης της Βασιλικής Νεκρόπολης του Ανακτόρου των Αιγών. Μια εντυπωσιακή δουλειά, που έχει ανοίξει νέους δρόμους στην επιστημονική αρχαιολογική κοινότητα και φωτίζει την ιστορία των Μακεδόνων με νέα στοιχεία, 37 χρόνια μετά την ανακάλυψη από τον Μανόλη Ανδρόνικο των τάφων του Φιλίππου Β′ και του Αλεξάνδρου Δ′, γιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Νοέμβριος του 1977).

Μέχρι σήμερα έχει γίνει τεράστια δουλειά συντήρησης, εργασίες αναστήλωσης στη δυτική και νότια πλευρά, ανατάξεις λίθων, συντήρηση αυθεντικού υλικού, έργα αποστράγγισης, τεκμηρίωση χιλιάδων λίθων με τη μεταλλική τους ταυτότητα και συμπληρώσεις σε περιορισμένη κλίμακα με νέο υλικό. Στη συνέχεια θα αναταχθεί όλη η βόρεια πλευρά και οι αναλημματικοί τοίχοι, θα τοποθετηθούν οκτώ κίονες στην πρόσοψη και 30 στο περιστύλιο, θα κλείσει η βόρεια πλευρά, ενώ θα υψωθεί τείχος από 1,40 έως 1,65 ανάλογα με τις ανάγκες και το σωζόμενο υλικό. «Οταν αποσαφηνιστεί η κάτοψη του μνημείου, θα είναι εντυπωσιακό», λέει η κ. Κοτταρίδη. Να σημειώσουμε ότι σώζεται μεγάλο μέρος από το αυθεντικό υλικό ανάλογα με το σημείο, όπως το 70% των περίφημων ψηφιδωτών δαπέδων -ανάμεσά τους και η Αρπαγή της Ευρώπης- ή το 50% του μεγάλου περιστύλιου στην καρδιά του κτιρίου που λειτουργούσε ως αγορά.

Με 16 κίονες σε κάθε πλευρά του, το περιστύλιο χωρούσε καθισμένους 3.500 ανθρώπους. Γύρω του υπήρχαν οι αίθουσες συμποσίων, η ιερή θόλος, το κλειστό συγκρότημα με τους μικρούς ανδρώνες, το αρχείο, το Πρυτανείο και στο κέντρο μάλλον η αίθουσα του θρόνου. Το ανάκτορο φτιάχτηκε πιθανόν από τον «μεγαλοφυή αρχιτέκτονα» Μικρασιάτη Πύθεο και δεν προοριζόταν για βασιλική κατοικία. Αντιθέτως ήταν προσιτό από παντού. «… με τις στοές του ολάνοιχτες για το κοινό, που έφτανε να ανέβει ένα μονάχα σκαλοπάτι για να εισέλθει. Το “βασίλειο” καθίδρυμα του Φιλίππου Β′ στις Αιγές… μας εκπλήσσει με τη “δημοκρατικότητα” της δομής του, από την οποία ουσιαστικά απουσιάζει οποιαδήποτε εξαίρεση και υπερύψωση ή έστω απομόνωση και περιφρούρηση, στοιχεία που γενικά χαρακτηρίζουν την ανακτορική αρχιτεκτονική εκτός Μακεδονίας», γράφει η Αγγελική Κοτταρίδη στον εξαιρετικό καινούργιο τόμο, που εκδόθηκε από το Ιδρυμα Λάτση κι εστιάζει στις Αιγές και στο έργο που γίνεται εκεί. Ο αρχιτέκτονας λοιπόν δημιουργεί ένα «κτίριο που δίνει υπόσταση στη θεϊκή αρμονία των πυθαγόρειων συλλογισμών, χρησιμοποιώντας ως βασικό στοιχείο συνοχής τον λόγο της Χρυσής Τομής, ένα κτίριο σχεδιασμένο για να γίνει η χειροπιαστή διατύπωση στον χώρο της ιδέας της πεφωτισμένης ηγεμονίας».

Στο ανάκτορο του Φιλίππου Β′ οι ανδρώνες καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος. Ηταν οι πιο πολυτελείς, κομψές και σίγουρα πιο ευρύχωρες αίθουσες στην εποχή τους. Υπήρχε χώρος για τουλάχιστον 224 κλίνες, ενώ ο Φίλιππος μπορούσε να παραθέσει συμπόσιο με περισσότερους από 450 καλλιτέχνες, «αριθμός πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα».

Στόχος είναι έως το 2015 να έχει ολοκληρωθεί η συντήρηση-ανάταξη της δυτικής, της νότιας και της νοτιοανατολικής πτέρυγας κι έως το 2020 να έχουν αναταχθεί η βόρεια και η βορειοανατολική πλευρά και να έχει αναστηλωθεί ένα σημαντικό τμήμα του περιστύλιου, «ώστε η Μακεδονία να αποκτήσει ξανά τον “Παρθενώνα” της», σύμφωνα με την Αγγελική Κοτταρίδη. Η χρηματοδότηση του έργου -7.000.000 ευρώ- είναι ενταγμένη στο ΕΣΠΑ, ενώ το Νέο Κτίριο του Πολυκεντρικού Μουσείου-μαυσωλείου που θα στεγάσει τα ευρήματα αναμένεται να ανοίξει το 2015. Μαζί με την αναστήλωση του ανακτόρου θα είναι σημείο αναφοράς για την Ελλάδα και το εξωτερικό.

v.tzevelekou@efsyn.gr