Πετάει η Σκεπτομένη Αθηνά

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2014

Στη Ρώμη το «σήμα κατατεθέν» της Ακρόπολης

Της ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Μόνον ως απερίσκεπτη κίνηση μπορεί να χαρακτηριστεί η απόφαση μετακίνησης του διασημότερου έργου της Ακρόπολης, όπως είναι το ανάγλυφο της «Σκεπτομένης Αθηνάς» (βρέθηκε το 1888 νότια του Παρθενώνα), για την έκθεση με τίτλο «Ευρωπαϊκό πεπρωμένο της Ελλάδας και της Ιταλίας», που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την ελληνική προεδρία από το Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο του 2014 στο Παλάτσο Κιρινάλε της Ρώμης.

Το έργο αυτό είναι μοναδικό. Θεωρείται το «σήμα κατατεθέν» για την ιστορία της Ακρόπολης και αποτελεί ένα από τα λίγα σωζόμενα έργα μιας ιδιαίτερης εποχής -μαζί με το «Παιδί» του Κριτία- που δείχνει τη μετάβαση από τα αρχαϊκά στα κλασικά χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει κυκλοφορήσει σε χιλιάδες αντίγραφα, έχει αναπαραχθεί σε γύψο και μάρμαρο, έχει αποτυπωθεί αμέτρητες φορές ως εξώφυλλο σε βιβλία. Και αυτό γιατί απεικονίζει τη θεά Αθηνά περίλυπη και μελαγχολική με το κεφάλι γερμένο ελαφρά στο αριστερό χέρι, που κρατά δόρυ. Μια σκηνή που δηλώνει ότι αποτελούσε πιθανότατα επιτύμβιο μνημείο των πεσόντων στους μηδικούς πολέμους.
Η διεύθυνση του Μουσείου της Ακρόπολης είχε αντίρρηση για την εξαγωγή αυτής της στήλης (ύψους 54 εκ. και πλάτους 32 εκ.), λόγω της εμβληματικής σημασίας της. Αντιπρότεινε μάλιστα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το οποίο ενέκρινε το δανεισμό επτά αρχαίων έργων για την παραπάνω έκθεση, μιαν άλλη στήλη στην οποία αναγράφονται δύο ψηφίσματα υπέρ της Σάμου (405 π.Χ.).
Μέχρι τώρα το Μουσείο της Ακρόπολης έχει δείξει πως διαθέτει ευελιξία στην προσαρμογή στα νέα δεδομένα, που επιβάλλουν κινητικότητα και ανταλλαγές έργων μεταξύ των μεγάλων μουσείων του κόσμου. Απόδειξη, ότι δεν είχε καμία αντίρρηση να στείλει στη Ρώμη την αρχαϊκή Κόρη 673, που έχει και άλλοτε ταξιδέψει. Ισως γιατί Κόρες υπάρχουν πολλές, ενώ η «Σκεπτομένη Αθηνά» είναι μόνο μία.
Σύμφωνα με την εισήγηση της διευθύντριας του Τμήματος Εκθέσεων του υπουργείου Πολιτισμού, η έκθεση αυτή θα «γεφυρώσει» δύο προεδρίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης: την ελληνική, που μόλις ξεκίνησε, και την ιταλική, που θα ακολουθήσει. «Πρόκειται για μια συμβολική έκθεση, με λίγα αλλά δυνατά έργα και από τις δύο χώρες, που θα τελεί υπό την αιγίδα των δύο προέδρων της Δημοκρατίας» είπε η κ. Λαγογιάννη.

Ετσι, εκτός από τη «Σκεπτομένη Αθηνά», θα ταξιδέψουν στην Ιταλία μία πήλινη πινακίδα από την Πύλο (13ος αι. π.Χ.), ένα κυκλαδικό ειδώλιο από τη Νάξο (3η χιλιετία π.Χ.), ένα ανδρικό χάλκινο άγαλμα της πρώιμης ρωμαϊκής περιόδου, μία Κόρη της Ακρόπολης, ένα υστερομινωικό ρυτό με μορφή ταυροκεφαλής από το ανάκτορο της Ζάκρου και μία βυζαντινή εικόνα με την Παναγιά Γλυκοφιλούσα (12ος αιώνας).
Από ιταλικής πλευράς θα εκτεθούν ο Κρατήρας του Ευφρονίου (έχει ξαναπαρουσιαστεί στην έκθεση «Νόστος» με κλεμμένες αρχαιότητες που επαναπατρίσθηκαν) στο Μουσείο της Ακρόπολης, το ρωμαϊκό αντίγραφο των Τυραννοκτόνων και άλλα πέντε αρχαία, τα οποία θα δούμε από τις αρχές Αυγούστου ώς τα τέλη Σεπτεμβρίου 2014 στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Τα μέλη του ΚΑΣ ζήτησαν από την ιταλική πλευρά να συμπεριλάβει στην έκθεση άλλα δύο έργα που χαρακτηρίζουν την εποχή τους, όπως μία πρώιμη επιγραφή με χαλκιδικό αλφάβητο, από το οποίο προήλθε το λατινικό, και ένα πορτρέτο του βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως η έκθεση αυτή σχεδιάστηκε κατόπιν πρότασης του υπουργείου Εξωτερικών (!) και υλοποιείται από το υπουργείο Πολιτισμού και όχι αντιστρόφως, όπως θα ήταν φυσικό.