Μνημείο κληρονομιάς θα ανακηρυχθούν οι αναβαθμίδες

Πηγή Ροδιακή, Αναγνώστηκε 161 φορές, Ημερομηνία 17-1-2014 18:29

Προσπάθειες για να ανακηρυχτούν οι αναβαθμίδες του Αιγαίου ως Μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς καταβάλλει η περιφέρεια νοτίου Αιγαίου.

Προς αυτή την κατεύθυνση ξεκίνησε ήδη η εκπόνηση σχετικής μελέτης, ώστε μαζί με την απαιτούμενη αίτηση να κατατεθεί στα αρμόδια όργανα που θα αποφασίσουν.
Την ανακοίνωση αυτή έκανε χτες ο ίδιος ο περιφερειάρχης Γιάννης Μαχαιρίδης, κατά την παρουσίαση του περιφερειακού επιχειρησιακού προγράμματος 2014-1020, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι οι αναβαθμίδες (πεζούλες όπως τις λένε στα νησιά μας) συντήρησαν χιλιάδες ανθρώπους στα μικρά νησιά κρατώντας τους στον τόπο τους.

«Υπάρχει και αυτή η δομή στο Αιγαίο που δημιούργησε όχι η φύση αλλά οι άνθρωποι» είπε χαρακτηριστικά και ζήτησε από όλους να στηρίξουν την προσπάθεια της περιφέρειας.
Όπως πληροφορούμαστε από μελέτη που συνέταξαν ειδικά για η Νίσυρο οι: Θεοδώρα Πετανίδου, Παναγιώτα Σπάστρα, Κωνσταντίνος Καρυστινάκης, Θανάσης Κίζος (Εργαστήριο Βιογεωγραφίας και Πολιτισμικής Οικολογίας, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη και Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη) η περιοχή της Μεσογείου χαρακτηρίζεται από επικλινή εδάφη, έλλειψη μεγάλων πεδινών εκτάσεων κατάλληλων για καλλιέργεια, καθώς και έλλειψη νερού, που σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά διάβρωσης, καθιστούν πολύ δύσκολες τις συνθήκες για καλλιέργεια.

Παρά τις όποιες φυσικές δυσχέρειες, η ανάγκη για επιβίωση οδήγησε τον άνθρωπο της Μεσογείου στην επινόηση λύσεων για την επιτόπια εξασφάλιση καλλιεργήσιμων γαιών και παραγωγή των αναγκαίων «ζωτικών» αγαθών.

Η κατασκευή αναβαθμίδων, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της εκμετάλλευσης των διαθέσιμων για καλλιέργεια εκτάσεων, ήταν το απτό αποτέλεσμα της διαχρονικής αυτής επινόησης. Στον Ελλαδικό χώρο, το φαινόμενο της λάξευσης του τοπίου με αναβαθμίδες υπήρξε εξαιρετικά έντονο σε περιοχές απομονωμένες και φτωχές σε επίπεδες εκτάσεις για καλλιέργεια, ιδιαιτέρως στα πολυπληθή νησιά μικρού ή μεσαίου μεγέθους, αλλά και σε περιοχές της ορεινής ενδοχώρας.

Με τον όρο αναβαθμίδες ή, κοινώς, πεζούλες, εννοούμε τα οριζόντια εδάφη που δημιουργούνται από τον άνθρωπο επί επικλινών εκτάσεων, με σκοπό την καλλιέργεια, υποβασταζόμένα, συνήθως, με απλούς υποστηρικτικούς τοίχους (αναλημματικοί τοίχοι ή τοίχοι αντιστήριξης) . Βασικά στοιχεία των αναβαθμίδων, λοιπόν, είναι οι τοίχοι αντιστήριξης, φτιαγμένοι κατά κανόνα από ξερολιθιά, και οι τάβλες, οι ισόπεδες καλλιεργήσιμες εκτάσεις που δημιουργούνται τεχνητά.

Οι αναβαθμίδες αποτελούν σημαντικής, κλίμακας παρέμβαση του ανθρώπου στο τοπίο της Μεσογείου, με παρουσία στην Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Αλβανία, Ελλάδα, Τουρκία αλλά και στα Ν και ΝΑ παράλια της Μεσογείου (Αλγερία, Τυνησία, Λίβανο) (Grove and Rackham 2002). Η ευρύτητα της χρήσης τους υποδηλώνει την αποτελεσματικότητά τους ως τεχνική διαχείρισης του τοπίου, συνιστώντας ταυτόχρονα ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά (ECNC 1996).

Η τεχνική της αναβαθμίδωσης φαίνεται να έχει χρησιμοποιηθεί στη λεκάνη της Μεσογείου από την εποχή του σιδήρου ακόμη, ενώ η μεγαλύτερη και μαζικότερη δημιουργία αναβαθμιδωμένων εκτάσεων έλαβε χώρα κατά τις πληθυσμιακές εκρήξεις μέσα στη λεκάνη, μετά τον 15ο αιώνα, όταν οι ανάγκες για περισσότερη γη και αγαθά αυξάνονται

Ειδικά για την περιοχή του Αιγαίου, η χρυσή εποχή των αναβαθμίδων διήρκεσε μέχρι τις αρχές του 20ού αι. Η παύση της καλλιέργειας σε αναβαθμίδες και η επακόλουθη εγκατάλειψή τους οφείλεται σε μια σειρά από παράγοντες.

Ο σημαντικότερος από αυτούς ήταν η μεταβολή των καλλιεργητικών πρακτικών και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών που υποστήριζαν τη μεγιστοποίηση της γεωργικής παραγωγής σε πεδινές ή μικρής κλίσης εκτάσεις.

Η αλλαγή αυτή περιθωριοποίησε την παραγωγή σε εκτάσεις όπου οι νέες αυτές τεχνολογίες δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά. Ένας άλλος παράγοντας ήταν η απώλεια μιας σειράς οικονομικών δραστηριοτήτων για τα νησιά που σχετίζονταν με το μικρής κλίμακας θαλάσσιο εμπόριο, το οποίο περιθωριοποιήθηκε από τα πλοία νέας τεχνολογίας και από την ανάπτυξη ηπειρωτικών μεταφορών.

Τέλος, οι πολιτικές μεταβολές από τις αρχές και κατά τη διάρκεια του 20ού αι. συνετέλεσαν στην παύση μιας σειράς εποχιακών μετακινήσεων και οικονομικών δραστηριοτήτων λόγω των οικονομικών περιορισμών των νέων συνόρων.

Οι παράγοντες αυτοί οδήγησαν στην οικονομική παρακμή στα περισσότερα μικρά νησιά, και στην αγροτική έξοδο, αρχικά προς την Αμερική κι έπειτα, από τα μέσα του αιώνα, προς την Αθήνα ή προς μεγάλα νησιά, όπου υπήρχαν ευκαιρίες απασχόλησης.

Πηγή : Μνημείο κληρονομιάς θα ανακηρυχθούν οι αναβαθμίδες - Η ΡΟΔΙΑΚΗ http://www.rodiaki.gr/article.php?id=269761&catid=5&maincatid=1#ixzz2ql48DEbZ
Follow us: rodiaki.efimerida on Facebook