Σύγχρονη τέχνη στο ΦΙΞ: Το κτίριο παραδίδεται, το μουσείο θα περιμένει

Η αντίστροφη μέτρηση για να αποκτήσει το ΕΜΣΤ τη δική του στέγη έχει αρχίσει και για πρώτη φορά δύο μήνες προτού παραδοθεί – ακριβώς 16 χρόνια μετά την ίδρυση του μουσείου – το πρώην εργοστάσιο στην Καλλιρρόης αποκαλύπτει το εσωτερικό του αλλά και τις «αμαρτίες» του

Μαίρη Αδαμοπούλου  | ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 20/12/2013 ΤΑ ΝΕΑ

Σε δύο μήνες το σύγχρονο γιοφύρι της Αρτας, το παλιό εργοστάσιο Φιξ που μετατρέπεται εδώ και 11 χρόνια σε έδρα του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, θα είναι έτοιμο. Ηδη το 80% του έργου έχει παραδοθεί και εκτιμάται ότι τον Φεβρουάριο θα είναι ολοκληρωμένο, ενώ στην τελική ευθεία βρίσκεται και η επιλογή των 450 έργων από τις μόνιμες συλλογές του μουσείου που θα καλύψουν τα επτά από τα οκτώ επίπεδα του κτιρίου και θα εγκατασταθούν στα συνολικά 5.800 τ.μ. των εκθεσιακών χώρων. Ουδείς ωστόσο μπορεί με βεβαιότητα να πει πότε θα μπορέσουν οι πρώτοι επισκέπτες να μπουν στο κτίριο – έργο συνολικού κόστους 33.760.980 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων τα 25,5 εκατ. ευρώ προέρχονται από κοινοτικούς πόρους). Ούτε τα χρήματα ούτε το προσωπικό που απαιτείται για τη λειτουργία του έχουν εξασφαλιστεί.Εντονη συζήτηση προκάλεσε εξάλλου κατά την τετράωρη παρουσίαση των τελικών σχεδίων στο Συμβούλιο Μουσείων το γεγονός ότι δεν είχαν ποτέ έως τώρα εγκριθεί από τα γνωμοδοτικά όργανα και τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού οι εργασίες για το μουσείο. Το χαρακτηριστικότερο: το κτίριο συνολικού εμβαδού 18 στρεμμάτων δεν διαθέτει αποθήκες!

Εντυπωσιακό, με εκπληκτική θέα προς την Ακρόπολη από την πλευρά της Λεωφόρου Συγγρού, είσοδο που συνδέεται μέσω ειδικής σκάλας απευθείας με τον σταθμό του μετρό για τις ομαδικές επισκέψεις, πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα σύστημα διαχείρισης καπνού και τοξικών αερίων σε περίπτωση πυρκαγιάς, το κτίριο των 18.142 τ.μ. υπόσχεται «όχι μόνο να προστεθεί στους πολιτιστικούς πόλους της πόλης, αλλά και να προσφέρει στην Αθήνα το μουσείο που της έλειπε, καθώς είναι η μοναδική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα χωρίς μουσείο σύγχρονης τέχνης», επισήμανε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού (Λίνα Μενδώνη) κατά την παρουσίαση των σχετικών μελετών στο Συμβούλιο Μουσείων, στο οποίο προεδρεύει.

Στο ισόγειο και στο υπόγειο του κτιρίου θα φιλοξενούνται οι περιοδικές εκθέσεις. Στον ημιώροφο θα λειτουργούν εκπαιδευτικά εργαστήρια, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, αμφιθέατρο 90 ατόμων και εργαστήρια ψηφιακής επεξεργασίας μεταπαραγωγής (μοντάζ) έργων τέχνης, καθιστώντας το ΕΜΣΤ το δεύτερο μουσείο στην Ευρώπη μετά το Μπομπούρ, που θα παρέχει αυτού του είδους την υπηρεσία σε καλλιτέχνες. Στον πρώτο όροφο θα φιλοξενηθούν τα γραφεία διοίκησης, η βιβλιοθήκη, ένα μικρό εργαστήριο συντήρησης (150 τ.μ.) και ψυγεία για την προστασία των οπτικοακουστικών έργων.

Μεγάλο πλεονέκτημα είναι οι ανοιχτοί και ενιαίοι χώροι που θα διαθέτει το νέο μουσείο, καθώς θα προσφέρουν άνεση στην κίνηση των επισκεπτών με το τεράστιο φουαγιέ της εισόδου, τους φαρδείς διαδρόμους και τις κυλιόμενες κλίμακες, αλλά και θα επιτρέπουν στα έργα τέχνης να «αναπνέουν» στους τρεις ορόφους (από τον δεύτερο έως και τον τέταρτο) που θα είναι αφιερωμένοι στις μόνιμες συλλογές.

Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του δεν θα διοργανωθούν περιοδικές εκθέσεις. Σε όλους τους χώρους θα παρουσιαστούν 450 έργα από τα 1.000 που ανήκουν στις μόνιμες συλλογές, δημιουργίες περίπου 100 καλλιτεχνών, εκ των οποίων οι 55 - 60 είναι Ελληνες, σύμφωνα με τη διευθύντρια του μουσείου Αννα Καφέτση.

Ανάμεσα στις γωνιές που θα ξεχωρίσουν είναι: Ο εντυπωσιακός χώρος με ύψος 9,5 μ. του δεύτερου ορόφου - από εκεί θα κρεμαστούν οι οθόνες με τα «99 ονόματα» του Κουτλούγκ Αταμάν, που απεικονίζουν έναν άνδρα να απαγγέλλει όλο και σε μεγαλύτερη ένταση τα ονόματα του Θεού σύμφωνα με το Κοράνι. Το πρότζεκτ ρουμ, στον τρίτο όροφο, όπου θα μπορούν οι επισκέπτες να δουν όποιο έργο επιθυμούν, όπως και online εκθέσεις σε οθόνες υπολογιστών. Το εστιατόριο στον τέταρτο όροφο με θέα στην Ακρόπολη. Και το δώμα με τη λευκή ράμπα του που «μοιάζει με σκάλα προς τον ουρανό», τα μεγάλα γλυπτά του, αλλά και το πτυσσόμενο αμφιθέατρο 285 θέσεων.

ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ. Οσο για τα έργα και τους καλλιτέχνες, το νήμα δεν θα ξετυλίγεται χρονολογικά - το μουσείο φιλοξενεί δημιουργίες από το δεύτερο μισό του 20ού αι. - αλλά με τρόπο ώστε να υπάρχει «διάλογος» μεταξύ των έργων. Θα δούμε:

- τους εμβληματικούς 60 μεταλλικούς σταυρούς του Γιάννη Κουνέλλη.

- την εγκατάσταση-παραγγελία του μουσείου στη Μόνα Χατούμ «Fix it» με αντικείμενα που είχε βρει στο παλιό εργοστάσιο.

- τα πρωτότυπα σε γύψο των «Κυκλαδικών Βιβλίων» της Χρύσας.

- τον «Οδοιπόρο», συνδυασμό ζωγραφικής και βίντεο, του Κώστα Τσόκλη.

- τα ζωγραφικά έργα από τη σειρά «Το γράμμα που δεν έφτασε», του Γιάννη Ψυχοπαίδη.

- τον λαβύρινθο με τους καθρέφτες του Λουκά Σαμαρά.

- τις επτά μέτρων ζωγραφικές «Κραυγές» του Γιώργου Ξένου.

- την εντυπωσιακή «Σχεδία», ζωγραφική και βίντεο, του Μπιλ Βιόλα.

- έναν ναΐσκο με νέον με την υπογραφή του Στίβεν Αντωνάκου.

- τη μνημειακών διαστάσεων εγκατάσταση «Το πλοίο της ζωής μου» του Ιλία Καμπακόφ, ένα από τα πρώτα αποκτήματα του μουσείου, όπου μέσα σε ένα τεράστιο ξύλινο σκαρί ο καλλιτέχνης έχει αποθηκεύσει μικροαντικείμενα και βιβλία που σημάδεψαν την πορεία του.

ΟΙ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ. Αμφίβολο παραμένει το κατά πόσο το ΕΜΣΤ θα μπορέσει να εγκαινιαστεί την άνοιξη όπως είχε ανακοινωθεί αρχικά, στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Και αυτό διότι δεν έχει επιλυθεί ούτε το πώς θα προσληφθούν τα περίπου 40 άτομα που απαιτούνται για την απρόσκοπτη λειτουργία του, δεδομένου ότι έχουν ανασταλεί οι προσλήψεις λόγω της οικονομικής κρίσης, ούτε έχει αποσαφηνιστεί πώς θα εξασφαλιστεί η επιχορήγηση των τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ που απαιτούνται για τις ανάγκες λειτουργίας του.

Πρόβλημα προκύπτει και από το γεγονός ότι αν και το έργο είναι έτοιμο κατά 80%, οι σχετικές μελέτες έφτασαν στο υπουργείο Πολιτισμού μόλις τώρα για πρώτη φορά. Το Συμβούλιο Μουσείων βρέθηκε προ τετελεσμένου γεγονότος όταν διαπιστώθηκε ότι δεν έχουν προβλεφθεί αποθήκες, καθώς λόγω των υδάτων του Ιλισού και της πιθανότητας να βρεθούν αρχαιότητες δεν επετράπη η κατασκευή δεύτερου υπογείου. Προς το παρόν το μουσείο εξυπηρετείται από ενοικιαζόμενους αποθηκευτικούς χώρους 250 τ.μ. Ο,τι και να αποφασιστεί, βέβαιο είναι ότι όλες οι μελλοντικές ενέργειες και μελέτες που αφορούν το ΕΜΣΤ θα φτάνουν στο υπουργείο Πολιτισμού μόνο έπειτα από έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου του, ώστε το έργο να ολοκληρωθεί απρόσκοπτα αλλά και να μη σημειώνονται παρατυπίες.