Επιστροφή στα Μάταλα

08/01/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ενα ντοκιμαντέρ γεμάτο μύθους και αλήθειες για το κίνημα των χίπις στην Κρήτη Το reunion του 2011 συγκέντρωσε στις δημοφιλείς σπηλιές παλιούς «μαλλιάδες», 65άρηδες σήμερα, που διατηρούν ζωντανό το πνεύμα της αντικουλτούρας, αλλά και νέους οπαδούς. Ο Γιώργος Βαρελάς ήταν εκεί και κατέγραψε προσωπικές ιστορίες από την εποχή της δόξας μέχρι τον διωγμό τους με πρωτοβουλία της τοπικής εκκλησίας.

  λησίας

Της Βασιλικής Τζεβελέκου




 
«Το κίνημα των χίπις είναι μια ιδέα που δεν σβήνει. Σήμερα μπορεί να είμαστε φυλακισμένοι σ’ αυτά τα γερασμένα κορμιά, ωστόσο το πνεύμα μας είναι ελεύθερο και παραμένει χίπικο». Είναι η κατάθεση της Βρετανίδας Σίρλεϊ, κυρίας πλέον αρκετών δεκαετιών, που ζει στην Αυστραλία, και ήταν μια από τις πολλές όμορφες γυναίκες που έζησαν στα Μάταλα του ‘60. Ο μύθος και η αλήθεια για το νεανικό κίνημα των χίπις, που δημιούργησε μικρές ιδανικές κοινωνίες στα πρότυπα της πολιτικής και κοινωνικής σκέψης τους, καταγράφονται στο ντοκιμαντέρ «Ηippie-Ηippie Matala! Matala» του Γιώργου Βαρελά.


Προβάλλεται απόψε στο Γαλλικό Ινστιτούτο στο πλαίσιο του «CineDoc» και έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου αιώνα. Η παραγωγή του έχει τη δική της ιστορία, αφού είναι μια από τις τελευταίες εσωτερικές της ΕΡΤ. Ωστόσο, δεν προβλήθηκε ποτέ, αφού η προγραμματισμένη προβολή του στις 12 Ιουνίου του 2013 συνέπεσε με το «μαύρο» που κάλυψε τις οθόνες μια ημέρα πριν. «Λέγαμε ότι έγινε επίτηδες για να μην προβληθούν τα Μάταλα», μας λέει γελώντας ο Γιώργος Βαρελάς. Τα γυρίσματα έγιναν τον Ιούνιο του 2011 με αφορμή το μεγάλο hippies reunion που οργάνωσε ο Δήμος Φαιστού. Εκατοντάδες πρώην «ένοικοι» των σπηλαίων συναντήθηκαν στα Μάταλα, όπου παρουσιάστηκε και το βιβλίο του Γερμανού δημοσιογράφου και συγγραφέα Arn Strohmeyer «Ο Μύθος των Ματάλων».

Μέσα από συνεντεύξεις χίπις, που σήμερα έχουν μέσο όρο ηλικίας 65 ετών, ντόπιων κατοίκων, αρχειακό υλικό τραβηγμένο σε super 8 από τους ίδιους του χίπις, αλλά και από τηλεοπτικά ρεπορτάζ της ΥΕΝΕΔ που επιχειρούσαν να καταδείξουν «το κακό που κάνουν οι ξεβράκωτοι», το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να ρίξει φως στα Μάταλα. Αποτέλεσε αγαπημένο προορισμό των χίπις από τις αρχές του ‘60 έως τα μέσα του ‘70, οπότε και άρχισε ο διωγμός τους με πρωτοβουλία της τοπικής εκκλησίας, με τη βοήθεια του στρατού και της χωροφυλακής. Η αντικουλτούρα των χίπις ξεκίνησε από την Αμερική του ‘60 και διαδόθηκε τάχιστα στην Ευρώπη. Ηταν νέοι που διαφωνούσαν με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, άκουγαν ψυχεδελικό ροκ, υποστήριζαν τη σεξουαλική απελευθέρωση, ορισμένοι έκαναν χρήση μαριχουάνας και LSD, ανακάλυπταν τον διαλογισμό, τη γιόγκα, την εναλλακτική διατροφή και έναν τρόπο ζωής που προέρχονταν από την Ασία, και πρώτοι ταξίδεψαν σε Ινδία και Νεπάλ.

«Αφορμή για το ντοκιμαντέρ ήταν η έκδοση και η παρουσίαση του βιβλίου του Arn και το reunion», μας λέει η Μαρία Κουφοπούλου, που έκανε την έρευνα κι έγραψε το σενάριο. «Στα Μάταλα συναντήσαμε ντόπιους και παλιούς χίπις. Οι περισσότεροι ήταν άνθρωποι με αναζητήσεις σε μια εποχή που κυριαρχούσαν ο Ψυχρός Πόλεμος και ο Πόλεμος στο Βιετνάμ, άκμαζαν τα αντιπολεμικά κινήματα κι εκείνοι, νέοι, αντιδρούσαν σε όλα αυτά. Είχαν άλλο τρόπο πολιτικής έκφρασης ή ήταν απολιτίκ. Σε καμία περίπτωση όμως τα Μάταλα και ότι υπήρξε εκεί δεν ήταν “sex, drunks and rock ‘n’ roll”. Ηταν άνθρωποι που αναζητούσαν μια διαφορετική εμπειρία, εναλλακτικοί όπως θα λέγαμε σήμερα».

Ο Δημήτρης Πουλικάκος, οι Γερμανοί Αρν και Ελμαρ, οι Αγγλίδες αδελφές Σίρλεϊ και Παμ, που ζουν στην Αυστραλία, η Αμερικανίδα Μπέτσι και η Βρετανίδα Λιζ, η γιαγιά Αλεξάνδρα και η γιαγιά Κατερίνα που είχε το περίπτερο, ο Γιώργης, ο Ματαλιώτης ψαράς, είναι οι χαρακτήρες του ντοκιμαντέρ.

«Η βιωματική μου σχέση με τα Μάταλα έγινε τη δεκαετία του ‘70. Είχα κατέβει ως βοηθός σκηνοθέτη του Κώστα Ζώη με θέμα το ελληνικό φυσικό περιβάλλον», μας λέει ο Γιώργος Βαρελάς. «Οταν κατέβηκα σαφώς εντυπωσιάστηκα. Ωστόσο, ως Ελληνας αριστερός της εποχής, δεν ήμουν ευνοϊκά διακείμενος προς τους χίπις. Τους έβλεπα με επιφύλαξη. Λίγοι από εμάς είχαν ταξιδέψει στην Ευρώπη κι είχαν άλλη αντίληψη. Μεγαλώνοντας και ψάχνοντας το θέμα της Αριστεράς και των κινημάτων με “γαργάλαγε” το θέμα με τη λογική ότι οι απόψεις εκείνων των ανθρώπων είχαν ενδιαφέρον. Μέσα από τη συμπεριφορά και τη μουσική τους, υπήρξε μια ανατροπή και νομίζω ότι αυτό βγαίνει στο ντοκιμαντέρ. Ολοι μας δουλέψαμε με αγάπη και μεράκι και προσπαθούμε να πούμε τι ακριβώς ήταν οι χίπις και τι απέγιναν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής. Βρήκαμε πολλούς, ντόπιους και ξένους».

Οσο για τους νέους θεατές που το έχουν δει μέχρι τώρα -μέσα από εναλλακτικά δίκτυα διανομής όπως το Φεστιβάλ- «ενθουσιάζονται γιατί μαθαίνουν τι έγινε εκεί, μέσα από το κίνημα και τη μαγεία της μουσικής. Ενας από τους χαρακτήρες είναι ο Δημήτρης Πουλικάκος, που υπογράφει τη μουσική της ταινίας. Μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του από την Αγγλία το ‘67, ξέσπασε στην Ελλάδα η δικτατορία. Εφυγε για τα Μάταλα, όπου έζησε για 5-6 μήνες. Η γκρίνια για τους χίπις ξέσπασε από το δεσπότη της περιοχής, ο οποίος δημοσίευσε λιβέλους “για τους αλήτες, που ήταν ξεβράκωτοι κι έκαναν όργια”. Η άποψη βέβαια των κατοίκων είναι διαφορετική. Μας λένε, μα τι λες τώρα, εκείνοι οι άνθρωποι μας έσωσαν, έδωσαν ανάπτυξη στην περιοχή», καταλήγει ο σκηνοθέτης.

* INFO: Προβολή σήμερα στις 20.00 στο Γαλλικό Ινστιτούτο στη Σίνα και την Κυριακή 12/1 στις 16.00 στον κινηματογράφο «Δαναός».

v.tzevelekou@efsyn.gr