Η 19η Απριλίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί Η συγκεκριμένη ημερομηνία αποτέλεσε ορόσημο για την καθιέρωση του συγκεκριμένου θεσμού, καθώς αποτελεί την ημερομηνία που πέθανε ο Άγγλος λόρδος Byron (ελλ. Βύρωνας).
Ως κίνημα αλλά και ως κοινωνικό ρεύμα , ο φιλελληνισμός αναπτύχθηκε κατά την περίοδο που η ανυπόληπτη εκείνη την εποχή Ελλάδα, στέναζε κάτω από την Οθωμανική σκλαβιά.
Εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον τότε «πολιτισμένο» κόσμο και εκφράστηκε κυρίως μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας –κατά κύριο λόγο- , μιας και οι επίσημες κυβερνητικές θέσεις, κατά τη συμβατική ιστορία, στέναζαν κάτω από την υποτέλεια που είχε επιβάλει η Ιερά Συμμαχία και ο Αυστριακός καγκελάριος Μέττερνιχ, μέσω του οποίου κορυφώθηκε η εχθρική στάση των Ευρωπαίων , για τον Ελληνικό ξεσηκωμό.
Τρανή ένδειξη φιλελληνισμού αποτέλεσε μικρό κρατίδιο της Καραϊβικής, την Αϊτή και στον Πρόεδρό της, Jean-Pierre Boyer, , καθώς αποτέλεσε το πρώτο κράτος παγκοσμίως που αναγνώρισε το ελληνικό κράτος και συντάχθηκε με το δίκαιο αγώνα των Ελλήνων , για ελευθερία και ανεξαρτησία στέλνοντας μάλιστα τριάντα Αϊτινούς πολεμιστές, ως δείγμα σύμπνοιας στην Επανάσταση.
«Πολίται, διερμηνεύσατε προς τους συμπατριώτας υμών τας θερμοτέρας ευχάς, ας λαός του Χαϊτίου αναπέμπει υπέρ της ελευθερώσεως αυτών. Οι μεταγενέστεροι Ελληνες ελπίζουσιν εν τη αναγεννωμένη ιστορία τούτων άξια της Σαλαμίνος τρόπαια. Είθε παρόμοιοι τοις προγόνοις αυτών αποδεικνυόμενοι και υπό των διαταγών του Μιλτιάδου διευθυνόμενοι, δυνηθώσιν εν τοις πεδίοις του νέου Μαραθώνος τον θρίαμβον της ιεράς υποθέσεως, ην επεχείρησαν υπέρ των δικαιωμάτων αυτών, της θρησκείας και της πατρίδος. Είθε, τέλος, διά των φρονίμων διατάξεων αυτών μνημονευθώσιν εν τη ιστορία οι κληρονόμοι της καρτερίας και των αρετών των προγόνων. –(Επιστολή του Jean-Pierre Boyer,Προέδρου της Αϊτής , προς την Ελληνική Επιτροπή των Παρισίων 1822)
‘Όμως από τα επίσημα σχολικά βιβλία, που πέρασαν από τα χέρια όλων κάποτε, υποχρεωθήκαμε να λαμβάνουμε συμβατικές πληροφορίες και γνώσεις που σε πολλές περιπτώσεις, σε βαθύτερη έρευνα, ίσως να μην ανταποκρίνονται και πολύ στην πραγματικότητα. Και όλα αυτά , αναντίρρητα και αδιαμαρτύρητα.
Ίσως το δείγμα αυτής της δουλοπρεπούς ελληνικής –κατά καιρούς- νοοτροπίας ,να οφείλεται στην αρχέγονη τάση του ανθρώπου σε ό,τι , δεν είναι σε θέση να εξηγήσει, στην τάση του να θαυμάζει και να εξυψώνει οτιδήποτε απαιτεί η μάζα , ασχέτως αν διαφοροποιείται από το άτομο ή όχι.
Διδαχθήκαμε να θαυμάζουμε τον «φιλέλληνα» Βύρωνα που «πέθανε» για την Ελλάδα, να αισθανόμαστε τιμή και υπερηφάνεια που όταν γνωστές μεγάλες λεωφόρους να φέρουν ονόματα ξένων «φιλελλήνων» που «έσπευσαν» να προσφέρουν τις υπηρεσίες και τις γνώσεις τους στην μικρή Ελλάδα, που τότε έκανε τα πρώτα αποφασιστικά της βήματα , για αυτοκυριαρχία, αποδεχθήκαμε ότι οι ξένοι φιλέλληνες έχουν ισάξια θέση και τιμή , πλάι στους δικούς μας αγωνιστές.
Μήπως η γενικότερη υπερβολή ή η επικρατήσασα – σκόπιμη ή μη – άγνοια έδωσε την ευκαιρία να αναδειχτούν και να υπερτιμηθούν πρόσωπα φερόμενα ως «φιλέλληνες», που στην πραγματικότητα ίσως να ήταν ευκαιριακοί καιροσκόποι που άδραξαν την ευκαιρία να διεκδικήσουν μερίδιο από τις σάρκες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους;
Μια σύντομη ματιά , σχετικά με τους επιφανέστερους και πιο προβεβλημένους εξ΄αυτών, ίσως να έδινε την ευκαιρία , για μεταγενέστερους προβληματισμούς και αναθεωρήσεις των μέχρι τώρα δεδομένων.
Λόρδος Byron
Ο πάμπλουτος λόρδος «φιλέλλην» εγκατέλειψε την την Αγγλία το 1816,λόγω του πάταγου που είχαν προκαλέσει τα ερωτικά του σκάνδαλα (με την ετεροθαλή αδερφή του), Τον Ιούλιο του 1823, αποπλέοντας από την Ιταλία, την οποία εγκατέλειψε εξαιτίας πάλι ερωτικών σκανδάλων, ξεκινάει για το Μεσολόγγι. Η υποδοχή του πανηγυρική. Ο λαός επευφημεί, ο κλήρος ευλογεί . Κανονιές και μουσικές συνοδεύουν την άφιξή του.
Πλην του Κολοκοτρώνη, όλοι πίστεψαν ότι φέρνει αμύθητη περιουσία που θα διέθετε στην Ελληνική Επανάσταση. Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί σε ένα θρίαμβο μετριοπάθειας ότι «αν του προσφερόταν ο θρόνος της Ελλάδας, από τους φτωχούς Έλληνες, δεν θα τον αρνιόταν»
Ανάμεσα στους επισήμους ο Μαυροκορδάτος. Και αλίμονο, ο λόρδος δεν φάνηκε αγνώμων. Όταν κατέστη ανάγκη, δάνεισε στον Μαυροκορδάτο, -εντόκως- τέσσερις χιλιάδες λίρες, ως ενίσχυση του τελευταίου, στην προσπάθεια του να καταπνίξει την «ανταρσία του Μοριά»
Ήταν σε τέτοιο βαθμό ραδιούργος και υποχθόνιος, αυτός ο φιλέλληνας που σήμερα τιμούμε, ώστε στην επιστολή σε κάποιον φίλο του (Moore Thomas 1830), γράφει ότι : «Πρέπει να εξαπολυθούμε στο Μοριά με τους Έλληνες της Δυτικής Ελλάδας και να επιδιώξουμε το αποτέλεσμα της φυσικής επιβολής , αφού οι Μοραϊτες δε δέχονται την ηθική πειθώ..»
Τη φήμη του την χρωστούσε στην ιδιορρυθμία του χαρακτήρα του και όχι στο ποιητικό του έργο όπως κυριαρχούσε στην εποχή και όπως έμεινε αργότερα γνωστός στην ιστορία.
Εξαιρετικά ερειστικός, είχε γράψει κάποτε σε μια από τις πολλές επιστολές του, ότι «οι Έλληνες ίσως είναι ο πιο διεφθαρμένος , ο πιο εκφυλισμένος λαός του κόσμου. Με την επανάστασή τους, αποκάλυψαν τον πραγματικό τους χαρακτήρα. Είναι η πιο ματαιόδοξη και πιο ανειλικρινής φυλή της γης, μια χημική ένωση από όλα τα ελαττώματα των προγόνων τους. Σε αυτά πρέπει να προσθέσεις τα ελαττώματα των Τούρκων και των Εβραίων. Και όλα αυτά ανακατεμένα σε ένα τσουβάλι δουλείας...»(Origo 1849)
Φυσικά ούτε λόγος για το δάνειο , το οποίο είχε χορηγήσει στον Μαυροκορδάτο, για να οργανώσει τον εμφύλιο του κατά των Πελοποννήσιων. Μετά το θάνατό του , το χρέος αποπληρώθηκε από τον φτωχό ελληνικό λαό και το καρπώθηκε η φατρία του Μαυροκορδάτου και του Κωλέττη.
Παροιμιώδες έμεινε το περιστατικό κατά το οποίο , επισκέφθηκε ένα μοναστήρι, κατόπιν πρόσκλησης του ηγουμένου. Κατά την αφήγηση του συνοδού του , Trelanway, « ο λόρδος πέρασε ανάμεσα από δυο σειρές καλογέρους που έψελναν κρατώντας πυρσούς.Τη στιγμή που ο ηγούμενος διάβαζε εγκώμια για τον λόρδο, αυτός κατελήφθη από παροξυσμό , αρχίζοντας να φωνάζει και βρίζει, απαιτώντας να τον γλυτώσουν από «το σκυλολόι των ηλιθίων» όπως ο ίδιος είπε.
Άραγε , τι ήταν αυτό που οδήγησε την ηρωοποίηση του Byron; Δεν συμμετείχε σε καμιά μάχη , (όπως πχ. Ο Ιταλός κόμης Σανταρόζα που έπεσε πολεμώντας τον Ιμπραήμ στη Σφακτηρία). Προφανώς ο θάνατός του (πιθανώς από σύφιλη) την περίοδο της επανάστασης, επηρέασε την κοινή γνώμη και το κλίμα συμπάθειας και ρομαντισμού που κυριαρχούσε εκείνη την περίοδο στην Ευρώπη, αναδεικνύοντας έναν τυχοδιώκτη πλούσιο φιλόδοξο αριστοκράτη, γνωστό για τα ραδιουργίες του στην υπόλοιπη Ευρώπη, ως έναν εθνικό ευεργέτη που «θυσιάστηκε για την ελευθερία των Ελλήνων.
Charles Fabvier (Φαβιέρος )
Με την οριστική πτώση του Ναπολέοντα, ο απότακτος αξιωματικός του γαλλικού στρατού, Φαβιέρος αναζήτησε την τύχη του στον αιγυπτιακό στρατό του Μεχμέτ Αλή. Η αλαζονεία του όμως να απαιτήσει την καθολική αρχηγία του αιγυπτιακού στρατού, τον οδήγησε σε αποπομπή από το εγχείρημα αυτό και περί τα 1823, έκανε την εμφάνιση του στην Ελλάδα.
Καθώς «εκτιμήθηκαν» οι αρετές του και ο «φιλελληνισμός» του , η τότε Κυβέρνηση του παραχώρησε περίπου 20.000 στρέμματα, όπου ξοφλημένοι ναπολεόντιοι αξιωματικοί θα δίδασκαν στους Έλληνες καλλιεργητικές μεθόδους. Η κατάντια σε όλο το μεγαλείο της..
Είναι ο ίδιος που μετά την εισβολή του Ιμπραήμ , προτείνει στην Κυβέρνηση «με το αζημίωτο» την συγκρότηση τακτικού στρατού , επιβάλλοντας τους όρους του , σύμφωνα με τους οποίους : α) είχε την αποκλειστική αρχηγία β) να αποφασίζει κατά τη δική του και μόνο κρίση γ) να μην λογοδοτεί σε κανένα, χωρίς καμιά ανάμειξη της τότε Κυβέρνησης.
Σε μια επιστολή του (1825) προς το Φιλελληνικό Κομιτάτο των Παρισίων ο «φιλέλληνας» Φαβιέρος, χωρίς ίχνος αισχύνης , γράφει ότι «πιέστηκε να αναλάβει την αρχηγία των επιχειρήσεων ως ο μόνος έμπιστος του Κολοκοτρώνη (ο οποίος είχε αποφυλακισθεί εκείνη την περίοδο, μερικές μέρες μετά τη μάχη στο Μανιάκι , το Μάιο του 1825)» ορίζοντας μάλιστα και τους προαναφερθέντες όρους που έθεσε περί μη ανάμειξης κανενός στην αρχηγία και τη διοίκηση του στρατού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατάλοιπα γαλλοκρατίας επιβιώνουν ακόμα στον Ελληνικό Στρατό μέχρι σήμερα, όπως στρατιωτικά παραγγέλματα, επίσημες στολές κλπ .
Η πασίδηλη στρατιωτική του ανικανότητα οδήγησε σε αποτυχίες , τις οποίες όμως ο «ήρωας» Φαβιέρος απέδωσε πολλές φορές στους αδαείς Έλληνες , αποκαλώντας τους «δειλούς και άνανδρους «
Ήταν ο ίδιος που παρέδωσε στον Κιουταχή , την Ακρόπολη, μετά τη συνωμοτική δολοφονία του Καραϊσκάκη.
Chateaubriand (Σατωβριάνδος)
Μια ακόμα περίπτωση που «φιλέλληνος» που τιμήθηκε , με την ονοματοδοσία δρόμου των Αθηνών, αποτέλεσε ο υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας , Σατωβριάνδος . Ένθερμος οπαδός της τουρκικής πολιτικής , ως μέλος της δυναστείας των Βουρβώνων , διορίστηκε εκπαιδευτής του Αιγυπτιακού στρατού ,στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ακόμα και με την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (1824-1825) οι Γάλλοι εξόπλιζαν με πολεμικό υλικό τον τουρκοαιγυπτιακό στρατό. Τα ναυπηγεία της Μασσαλίας ναυπηγούσαν πολεμικά πλοία για τους Αιγυπτίους αλλά ο ξεσηκωμός της γαλλικής κοινής γνώμης προκάλεσε ταραχές .
Ωστόσο η σκέψη ότι η αυξανόμενη αγγλική επιρροή στην Ελλάδα και το ενδεχόμενο κατάρρευσης της Οθωμ. Αυτοκρατορίας, οδήγησε τους γάλλους σε ένα διπλωματικό ελιγμό , «λυκοφιλίας» προς την Ελλάδα, προκειμένου να έχει μερίδιο «ευγνωμοσύνης» αργότερα.
Ο υπουργός Σατωβριάνδος πρωτοστάτησε στη δημιουργία του «Φιλελληνικού Κομιτάτου των Παρισίων» Από την στιγμή που ξεκίνησε και γι΄ αυτόν η «ανεργία» , καθώς ο Κάρολος Ι΄ τον απομάκρυνε από την Κυβέρνησή του, από διώκτης , έγινε υπέρμαχος της Ελληνικής Επανάστασης, δημοσιεύοντας υπομνήματα μάλιστα υπέρ των ελληνικών θέσεων..
Ήταν ο υπέρμαχος της γαλλικής προπαγάνδας προς την ελληνική πλευρά, για να δεχθούν ως βασιλιά , τον 11χρονο γάλλο γιο του δούκα της Ορλεάνης, για να εξασφαλίσει την άμεση επιρροή στα ελληνικά τεκταινόμενα. Με τη δύναμη των χρημάτων και των «τίτλων τιμής», πολλοί δελεάζονται.
Ο Παπαφλέσσας συγκαλεί εθνοσυνελεύσεις για την άμεση ανάδειξη του 11χρονου πιτσιρίκου με την «ελληνοπρεπή ανατροφή», σε ηγεμόνα της Ελλάδας, ενώ ο Γκούρας, πρωτοπαλίκαρο και δολοφόνος του Οδυσσέα Ανδρούτσου διατυμπάνιζε…: «Το αίμα μας , το οποίον εχύσαμεν ποταμηδόν , το πωλούν σήμερα μερικοί ακαμάται και κοιλιόδουλοι δια ίδια συμφέροντα εις τους Εγγλέζους…ενώ από την άλλη η αυλή της Φράντζας (Γαλλίας) έχει πληρεξούσιον να διαπραγματευθεί κάθε ωφέλειά μας…»
Ο κατάλογος των τυχοδιωκτών «φιλελλήνων» κατά την περίοδο της Επανάστασης , δεν έχει τελειωμό (Κάνιγκ: «Οι Έλληνες είναι μια σπείρα αχρείων», Κόχραν , άγγλος μισθοφόρος, απότακτος από το αγγλικό ναυτικό λόγω οικονομικής απάτης)
Η σύντομη –κατά το δυνατόν- αναφορά σε συγκεκριμένες μορφές του «υποτιθέμενου» φιλελληνισμού , αναδεικνύει βασικά γνωρίσματα της φυλής μας. Ο ιδιοτελής ατομικισμός που ανέκαθεν χαρακτήριζε μεγάλο ποσοστό της μάζας οδήγησε στην επιλογή λύσεων που δεν είχαν τίποτε να επιδείξουν ή να προσφέρουν, αντάξιο με την προσφορά σε αίμα των γηγενών αγωνιστών. Η λαίλαπα της μάζας που , μέσω χειροκροτημάτων και αλαλαγμών , μέσω τυμπανοκρουσιών , στερεί την κρίση και την ορθή εξέταση του ρόλου προσώπων, φορέων, καταστάσεων και συγκυριών.
Κυρίως όμως αποκαλύπτεται η ακατάσχετη δουλοπρεπής αγιοποίηση «σκοτεινών» μορφών , που για λόγους άγνοιας ή σκοπιμότητας , έλαβαν μερίδιο δόξας και αναγνώρισης , χωρίς όμως ποτέ τους να υπήρξαν φορείς ηρωισμού ή ανιδιοτέλειας.
Γορτύνιος 79 http://www.arcadiaportal.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου