Το πρόβλημα στη γερμανική αντίληψη της γνώσης έχει επισημανθεί από τον πλέον αρμόδιο, τον ίδιο τον Γκαίτε. Είναι γνώση ψυχρή και οδηγεί τον κάτοχό της κατευθείαν στην απόγνωση. Γι’ αυτό ο Δόκτωρ Φάουστ, γέρος και άνυδρος, έτοιμος να παραδοθεί στην αγκαλιά του Διαβόλου, μονολογεί στο γοτθικό του σπουδαστήριο: «Ιδού εγώ με τόσα φώτα, μωρός και άφρων όπως και πρώτα». Η επιστημοσύνη που ασκείται στεγνά, νοιάζεται μόνο για τα αντικείμενα και εξαιρεί από τη μέριμνά της τη θερμότητα του ανθρώπινου αισθήματος, αυτή η επιστημοσύνη είναι πάντα έτοιμη για ανίερες συμμαχίες. Η παγωμένη γερμανική διάνοια ανήκει στον Μεφιστοφελή – σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους λιποτακτεί από τη ζωή, ρέπει προς τον θάνατο και τυλίγεται στα χρώματα της σκοτεινής του σημαίας. Αυτά τα χρώματα είναι γκρίζα και σοβαρά. Γιατί ο θάνατος στη γερμανική παράδοση διαθέτει ενίοτε μια σκεπτικιστική κατήφεια, αλλά δεν είναι ποτέ κωμικός. Γι’ αυτό και οι Γερμανοί δεν έχουν κωμωδία.
Πριν από τριάντα σχεδόν χρόνια βρισκόμουν στο Βερολίνο και για λόγους επαγγελματικούς έβλεπα μετά μανίας γερμανικό κινηματογράφο. Είμαστε καλοί σε όλα, μου λέει μια μέρα ένας γνωστός σκηνοθέτης, εκτός από την κωμωδία… Δεν έχεις παρατηρήσει ότι δεν έχουμε όχι κινηματογραφική παράδοση κωμική, όπως η αγγλική, η αμερικάνικη, η γαλλική, η ισπανική, η ελληνική ή η ιταλική, αλλά ούτε καν δυο - τρεις, αποτυχημένες έστω, γερμανικές κωμωδίες; Έμεινα άφωνος. Πράγματι, δεν το είχα παρατηρήσει επειδή ήταν κάτω από τη μύτη μου. Τις επόμενες μέρες πάντως η υπόθεση «γερμανική κωμωδία» έγινε ανέκδοτο. Ρωτούσα φίλους και γνωστούς αν είχαν να μου προτείνουν καμιά γερμανική κωμωδία και διασκέδαζα με την αμηχανία τους: Γερμανική κωμωδία; Στάσου να δεις… όχι… πράγματι δεν… Επειδή μάλιστα η απουσία του κωμικού στοιχείου είναι θανάσιμα σοβαρή για την υγεία ενός έθνους, μερικοί φίλοι, διανοούμενοι και καλλιτέχνες με επίγνωση του κινδύνου, οργάνωσαν συγκέντρωση με θέμα: «Θρήνος για τη χαμένη γερμανική κωμωδία». Εκεί ακούστηκαν πολλά και ενδιαφέροντα. Είμαστε τρομοκρατημένοι, είπε κλείνοντας κάποιος, γιατί ένα έθνος χωρίς κωμωδία σε μια τέχνη λαϊκή όπως ο κινηματογράφος, είναι άρρωστο έθνος… Τα χρόνια πέρασαν και, παρ’ ότι δεν βλέπω πια παρά λιγοστές ταινίες, μαθαίνω από φίλους ότι το πρόβλημα δεν διορθώθηκε, άρα οι Γερμανοί εξακολουθούν να είναι ένα άρρωστο έθνος…
ΤΡΙΤΗ, 23 Απριλίου 2013
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ ART,
τεύχος 309 στις 18 Απριλίου 2013
Ηρακλής Δ.Λογοθέτης |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου