Συνέντευξη με τον Ιρανό σκηνοθέτη Μασούντ Μπακσί
«Ηθελα να μιλήσω για την πατριαρχία και την οικογένεια στο Ιράν» λέει ο 40χρονος κινηματογραφιστήςΗ ζωή του έχει πολλά κοινά με αυτήν του ήρωα της πρώτης ταινίας μυθοπλασίας του, ενός πολιτικού φιλμ που τιτλοφορείται «Μια αξιοπρεπής οικογένεια» (στα σινεμά τη Μ. Πέμπτη).
Ενας Ιρανός ακαδημαϊκός που ζει στη Δύση, μακριά από την ταραγμένη χώρα του, επιστρέφει στο Ιράν ύστερα από 22 χρόνια απουσίας. Βρίσκεται όμως εγκλωβισμένος στη δίνη οικογενειακών στροβίλων όταν, με το θάνατο του πατέρα του, μαθαίνει τα μυστικά της «αξιοπρεπούς οικογένειάς» του. Αθελά του θ' ανακαλύψει ξανά μια χώρα που λειτουργεί με κώδικες άγνωστους πια σ' αυτόν...
Και ο Μπακσί σπούδασε κι έζησε ένα διάστημα στην Ιταλία. Επειτα από δύο επιτυχημένα ντοκιμαντέρ, στράφηκε στη μυθοπλασία και συζητήθηκε πέρυσι στις Κάνες. Σήμερα, ζει μόνιμα στην Τεχεράνη.
Σκηνή από την ιρανική ταινία «Μια αξιοπρεπής οικογένεια»Οπως μας είπε, για το φιλμ αξιοποίησε αρχειακό υλικό από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, δικές του μνήμες από τον πόλεμο, αλλά και περιστατικά που του διηγήθηκαν φίλοι και συγγενείς. Η ταινία του είναι ένα οικογενειακό δράμα με στοιχεία φιλμ νουάρ και θρίλερ, και αφορά τρεις γενιές. «Ηθελα να μιλήσω για την πατριαρχία και την οικογένεια στο Ιράν...»
- Σας σημάδεψε ο πόλεμος ως παιδί;
«Πολύ. Εχασα φίλους και συμμαθητές, που σε ηλικία 15-16 χρόνων έφυγαν για το μέτωπο και σκοτώθηκαν. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ ξεκίνησε ένα χρόνο μετά την επανάσταση (1980) και διήρκεσε έως το 1988. Ηταν ένας εξαντλητικός, μακρύς πόλεμος που επέβαλε ο Σαντάμ, ο οποίος τότε είχε την υποστήριξη της Δύσης. Λόγω του πολέμου, είχε πέσει πολύ η τιμή του πετρελαίου κι αυτό συνέφερε τους Δυτικούς. Ομως σχεδόν 1 εκατομμύριο Ιρανοί πέθαναν σε αυτό τον πόλεμο. Κι όμως σήμερα οι περισσότεροι Δυτικοί δεν θυμούνται τίποτα γι' αυτόν. Κάποιοι τον μπερδεύουν με τον Πόλεμο του Κόλπου. Ξέρετε πως το Ιράν έζησε σε όλη του την ιστορία 3.000 πολέμους; Κι όχι επιτιθέμενο. Αμυνόμενο. Αυτό ισοδυναμεί με έναν πόλεμο το χρόνο (!)».
- Πιστεύετε πως η Δύση είναι άδικη απέναντι στη χώρα σας;
«Σίγουρα έχει άγνοια για πολλά θέματα που αφορούν μια χώρα 75 εκατομμυρίων κατοίκων. Πόσοι γνωρίζουν πως σήμερα το 65% των φοιτητών στα πανεπιστήμια είναι γυναίκες; Πάρτε τη δική σας περίπτωση. Τα δυτικά μίντια δεν μειώνουν τη χώρα σας όταν μιλούν μόνο για την οικονομική κρίση; Ελλάδα δεν είναι μόνο οι διαδηλώσεις. Αυτή η αντιμετώπιση δείχνει μια απαξίωση».
- Η ταινία σας είχε πρόβλημα με τη λογοκρισία;
«Στο γύρισμα, όχι. Αλλά για να πάρεις άδεια για προβολή στο εξωτερικό, η διαδικασία είναι πολύ επίπονη. Πρέπει να υποβάλεις το σενάριο, να πάρεις έγκριση, ύστερα ειδική άδεια κ.λπ. Ξέρετε, το Ιράν είναι η δέκατη χώρα παγκοσμίως σε αριθμό παραγόμενων ταινιών. Παράγει 100 ταινίες το χρόνο. Αλλά διαθέτει ελάχιστες αίθουσες, μόλις 370, τη στιγμή που η Γαλλία διαθέτει 6.000! Οι περισσότερες ταινίες χρηματοδοτούνται από το κράτος».
- Πώς στο καλό καταφέρνετε και με τόσες δυσκολίες γυρίζετε τόσο καλά φιλμ, μου λέτε;
«Αν το σκεφτείτε, παντού τα καλά φιλμ γίνονται υπό δύσκολες συνθήκες. Το πιο εύκολο είναι να κάνεις κακές ταινίες. Κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο γυρίζονται 10.000 ταινίες. Τα περισσότερα φιλμ είναι εμπορικά και δεν ενοχλούν κανένα. Λίγες είναι οι ταινίες που ενοχλούν και συνήθως είναι καλλιτεχνικές. Πάρτε τον Παναχί. Του έχουν απαγορεύσει να γυρίζει ταινίες για είκοσι χρόνια. Κι όμως κατάφερε και γύρισε δύο. Βραβεύτηκε στο εξωτερικό και τίποτε δεν του συνέβη. Δεν είναι θαύμα αυτό; Αλλά οι σκηνοθέτες ξέρουν γιατί θέλουν να κάνουν ταινίες».
- Εσείς νιώθετε ελεύθερος;
«Ξέρετε, η λογοκρισία έχει διάφορες αποχρώσεις. Αλλιώς είναι στην Κίνα, αλλιώς στις ΗΠΑ, αλλιώς στο Ιράν. Εγώ προσωπικά, κάνοντας κυρίως ντοκιμαντέρ, θα 'λεγα ότι χειρότερη από τη λογοκρισία είναι η αυτολογοκρισία. Σήμερα ζούμε μια μεταβατική περίοδο στο Ιράν. Σε κάθε πτυχή της ζωής βλέπει κανείς μια σύγκρουση μεταξύ μοντερνισμού και παράδοσης».
- Πάντως, συνεχίζονται οι συλλήψεις κινηματογραφιστών...
«Ναι, αλλά βρίσκουμε τρόπους. Στη Δύση υπάρχει ελευθερία, ναι, αλλά το μυαλό είναι φυλακισμένο. Γιατί υπάρχει η οικονομική, η καπιταλιστική λογοκρισία».
- Το Ιράν ενοχλήθηκε πολύ από το «Argo» του Μπεν Αφλεκ. Εσείς νιώσατε προσβεβλημένος;
«Εγώ στάθηκα πιο πολύ στα λάθη. Ακούς, για παράδειγμα, τους Ιρανούς της ταινίας να μιλάνε σαν Τούρκοι ή σαν Αφγανοί! Και περιγράφει ένα συγκεκριμένο γεγονός, χωρίς να εξηγεί το λόγο που αυτό συνέβη. Ξέρετε πως το 1953 η CIA έκανε πραξικόπημα στο Ιράν; Κι όμως είχαν γίνει για πρώτη φορά δημοκρατικές εκλογές και, ύστερα από λίγους μήνες, η κυβέρνηση κρατικοποίησε το πετρέλαιο. Αυτό εξηγεί το μίσος των Ιρανών για τους Αμερικανούς. Πάντως, το φιλμ δεν μου άρεσε. Ενας καθηγητής μου στην Ιταλία, ο Σιλβάνο Αγκουστι, είχε πει πως το Χόλιγουντ "λειτουργεί σαν ναρκωτικό. Εθίζεσαι σε αυτό, αλλά δεν διαθέτει ίχνος ποίησης"».
- Στη χώρα μας, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Εσείς έχετε ζήσει έξω. Γνωρίζετε τα κακώς κείμενα της χώρας σας. Ομως επιλέξατε να μείνετε...
«Καλώς ή κακώς, ανήκουμε στις κουλτούρες μας. Και είναι ευθύνη μας να σκύψουμε στο πρόβλημα της χώρας μας και να βρούμε απαντήσεις. Το να φύγουμε είναι η ευκολότερη λύση. Αλλά είναι μια απόδραση. Για να έχεις ένα καλύτερο αύριο, πρέπει να ζήσεις μέσα στο πρόβλημα...»
Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου