Εχουν δικαίωμα οι εκσυγχρονισμένες κοινωνίες, οι προσαρμοσμένες στην παγκοσμιοποιημένη λογική να εκμεταλλεύονται με πρόφαση την καλλιτεχνική αξία κειμήλια από κοινότητες αυτόχθονων πολιτισμών; Ανήκουν τα θρησκευτικά κειμήλια στις φυλές τους ή η θέση τους αρμόζει σε μουσεία και κατ’ επέκταση σε ιδιωτικές συλλογές τέχνης;
Για τους Χόπι, οι μορφές αυτές φτιαγμένες με φτερά, ύφασμα, τρίχες αλόγου και δέρμα ζώων δεν είναι απλά μάσκες. Στη διάλεκτο τους είναι «Κιτσάμ», δηλαδή «φίλοι» διαποτισμένοι με θεϊκά πνεύματα. Και θεωρούν ιεροσυλία τη φωτογράφηση , την πώληση ή τη συλλογή τους.
Τα «Κιτσάμ» είναι τα πνεύματα των πολεμιστών της φυλής. Είναι οι μορφές της φωτιάς, της βροχής, των σύννεφων, των ζώων . Και όπως στο παρελθόν έτσι και στο παρόν των Χόπι , αυτοί οι «φίλοι» συμμετέχουν στις τελετουργίες ενηλικίωσης και στις τελετές της συγκομιδής.
Οι Χόπι της Αριζόνα σύμφωνα με τους νόμους της ηθικής των προγόνων τους επιθυμούν να ακυρωθεί η δημοπρασία και να επιστραφούν τα Κιτσάμ εκεί όπου αυτά ανήκουν. Δηλαδή στην κοινότητά τους, καθώς αποτελούν λατρευτικά κειμήλια της κοινότητας.
Κι εδώ αρχίζει το παράδοξο της αμερικανικής νομοθεσίας και του διεθνούς δικαίου για τον επαναπατρισμό έργων τέχνης. Οι ξένες χώρες έχουν τη νομική υποστήριξη για να εξασφαλίσουν την αμερικανική βοήθεια εντός των Ηνωμένων Πολιτειών προκειμένου να ανακτήσουν τις αρχαιότητές τους.
Όμως η Ουάσινγκτον δεν έχει προβλέψει την υπογραφή διακρατικών συμφωνιών που να αφορούν τη διαχείριση αμερικανικών πολιτισμικών αγαθών στο εξωτερικό. Γι αυτό και η αμερικανική κυβέρνηση επίσημα δεν μπορεί να παρέμβει στη διεξαγωγή της γαλλικής δημοπρασίας.
«Η δημοπρασία δεν είναι μία απλή εμπορική συναλλαγή αλλά ένα τιμητικό αφιέρωμα στους Ινδιάνους Χόπι», υπογραμμίζει ο Ζιλ Νερέ-Μινέ διευθυντής της ομώνυμης γκαλερί. Και εκτιμά ότι οι θησαυροί των Χόπι πρόκειται να προσελκύσουν πολλούς ενδιαφερόμενους συγκεντρώνοντας πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια.
«Ιερά κειμήλια όπως τα Kitsam δεν θα έπρεπε να έχουν εμπορική αξία. Θεωρούμε ότι μας τα πήραν με παράνομο τρόπο» είναι η δήλωση στην εφημερίδα New York Times του Λι Τζεϊ Κουβανβισίβμα, διευθυντή του οργανισμού Διατήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς των Χόπι.
Η αγορά για έργα τέχνης Ινδιάνων της Αμερικής είναι πολύ δυνατή σύμφωνα με τους ειδικούς. Η γκαλερί υποστηρίζει ότι ένας συλλέκτης αγόρασε τα αντικείμενα στην Αμερική στις αρχές του 1930 εμπλουτίζοντας τη συλλογή του για τα επόμενα τριάντα χρόνια .
Η συγκεκριμένη δημοπρασία στο Παρίσι προκαλεί την αμφισβήτηση λόγω της θρησκευτικής σημασίας που έχουν για τους Χόπι οι μορφές αυτές που χρονολογούνται πάνω από 100 χρόνια . Οι προσπάθειες τους βρίσκουν υποστήριξη από την Ουάσινγκτον σε διπλωματικό συμβουλευτικό επίπεδο. Είναι το μόνο που μπορεί να προσφέρει η αμερικανική κυβέρνηση . Ωστόσο ομάδες ακτιβιστών που υποστηρίζουν τους Χόπι επισημαίνουν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η χώρα που εδώ και χρόνια έχει υιοθετήσει την αρχή της ελεύθερης αγοράς. Ποτέ μάλιστα δε θεώρησαν προτεραιότητά τους τη διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς της χώρας. Στην οποία δεν θεώρησαν ότι περιλαμβάνεται κι εκείνη των αυτόχθονων Ινδιάνων.
Εφη Φαλίδα http://www.tanea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου