Ψυχές στα κιγκλιδώματα

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

http://www.kathimerini.gr

Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο η έκθεση του Ναυαγίου των Αντικυθήρων είναι ένα αριστούργημα. Δεν είναι μόνον ο εκπληκτικός τρόπος παρουσίασης του περίφημου μηχανισμού. Είναι και εκείνος ο Οδυσσέας, διαβρωμένος από το νερό, του οποίου, αν και τα υλικά έχουν παραμορφωθεί, η έκφρασή του παραμένει ζωντανή. Είναι συγκινητικό να στέκουν εκεί, μπροστά στα μάτια σου, οι μορφές των γλυπτών που αντιστάθηκαν πεισματικά στον χρόνο παλεύοντας να κρατήσουν τη μορφή τους σε πείσμα της φθοράς των υλικών. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι ένα από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη, και παγκοσμίως. Η ιδιότυπη εξορία στην οποία καταδικάστηκε για χρόνια υπήρξε ένα από τα πιο έντονα συμπτώματα του πολιτισμικού νεοπλουτισμού που κατέλαβε τη χώρα στα χρόνια της πλουτοκώσταινας. Η κατασκευή του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης μονοπώλησε το ενδιαφέρον αρμοδίων και αναρμοδίων. Η επιθετική αρχιτεκτονική του νέου μουσείου, σε συνδυασμό με το ιδεολόγημα της επιστροφής των Μαρμάρων, το έκανε δημοφιλές. Επιτέλους, το κοινό είχε κάποιο λόγο να ενδιαφερθεί για την αρχαιότητα, ερεθισμένο από τη σκέψη και μόνον ότι μας την έκλεψαν οι Αγγλοι. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μέσα στην εξαθλίωση του περιβάλλοντος, έμοιαζε μ’ εκείνους τους νεόπτωχους που παλεύουν να κρατήσουν την αξιοπρέπειά τους. Οντως ο πεζόδρομος της Τοσίτσα άδειασε από τον θλιβερό πληθυσμό των εμπόρων ναρκωτικών και των θυμάτων τους. Παραμένει όμως άδειος, χωρίς ζωή. Σύμβολο μιας πόλης που έχει γυρίσει την πλάτη της σε ό,τι πολυτιμότερο έχει. Διάβασα στο ρεπορτάζ του Δ. Ρηγόπουλου πως το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων δεν δέχθηκε καν να συζητήσει την πρόταση του διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού κ. Κακαβά για τοποθέτηση προστατευτικών κιγκλιδωμάτων γύρω από το κτίριο. Φοβούνται, λέει, μήπως έτσι αλλοιωθεί ο «δημόσιος χαρακτήρας» του χώρου. Ο εστί μεθερμηνευόμενον, ό,τι δημόσιο και ξέφραγο. Δεν σκέφτηκαν όμως ότι, κατά τη λογική του Καποδίστρια, αν τοποθετούσαν προστατευτικά κιγκλιδώματα, η εθνική ψυχή μας θα αντιλαμβανόταν ότι κάτι σπουδαίο υπάρχει εκεί μέσα για να θέλουν κάποιοι να το περιφράξουν. Το ζήτημα δεν είναι αισθητικό. Είναι βαθύτατα πολιτικό και έχει να κάνει με την αντίληψη που θεωρεί πως η δημοκρατία δεν ανέχεται όρια και περιορισμούς.