Εκδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου

Τα βραβεία του Ελληνικού Κύκλου απονέμονται την Τρίτη 2 Απριλίου στην Ελληνοαμερικανική Ενωση

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  ΤΟ ΒΗΜΑ  Κουζέλη Λαμπρινή

Κάθε χρόνο από το 1967, στις 2 Απριλίου, ημέρα των γενεθλίων του δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (1805-1875), το παιδικό βιβλίο γιορτάζει. Σκοπός της τιμητικής αυτής ημέρας είναι να τονώσει την αγάπη για το διάβασμα και να στρέψει την προσοχή στα βιβλία για παιδιά. Βιβλιοπαρουσιάσεις και δημόσιες αναγνώσεις, ημερίδες και ομιλίες, εκδηλώσεις σε σχολεία, παζάρια βιβλίου, συναντήσεις με συγγραφείς και εικονογράφους πραγματοποιούνται σε όλον τον κόσμο, για να θυμίσουν την κομβική σημασία του βιβλίου για την ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών.

Τους εορτασμούς συντονίζει το International Board on Books for Young People (IBBY), η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα. Κάθε χρόνο ένα από τα εθνικά τμήματα της ΙΒΒΥ επιλέγει το θέμα του εορτασμού, καλεί έναν αγαπημένο παιδικό συγγραφέα να γράψει ένα μήνυμα για τα παιδιά του κόσμου και έναν γνωστό εικονογράφο να φιλοτεχνήσει μια αφίσα. Φέτος το υλικό επιμελήθηκε το αμερικανικό τμήμα του ΙΒΒΥ. Η ποιήτρια Pat Mora συνέθεσε το μήνυμα της ημέρας και ο Ashley Bryan φιλοτέχνησε την αφίσα.

«Διαβάζουμε, εγώ κι εσύ./ Τα γράμματα γίνονται λέξεις/ κι οι λέξεις έπειτα, όλες μαζί,/ γίνονται βιβλία να διαλέξεις.// Άκου πώς ψιθυρίζουν! Ποτάμια στις σελίδες κελαρύζουν,/ αρκούδες τραγουδούν, όταν το φεγγάρι αντικρίζουν.// Μπαίνουμε σε κάστρα φοβερά./ Δέντρα σκαρφαλώνουν ως τα σύννεφα./ Γενναία κορίτσια πετούν θαρρετά,/ αγόρια ψαρεύουν άστρα λαμπερά.// Εσύ κι εγώ διαβάζουμε μαζί,/ "βιβλιοχαρά" σε όλη τη γη» λέει το μήνυμα της Pat Mora που μετέφερε στα ελληνικά η συγγραφέας Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, επίτιμη πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της ΙΒΒΥ, του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.

«Η κατάσταση στον χώρο του παιδικού βιβλίου έχει ασφαλώς επιδεινωθεί λόγω της κρίσης και του βάρβαρου κλεισίματος του ΕΚΕΒΙ» λέει η κυρία Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου στο «Βήμα». «Έχουν μειωθεί οι πωλήσεις, αλλά προσπαθούμε όλοι πολύ, με εθελοντική δουλειά, επισκεπτόμαστε σχολεία, συναντούμε μαθητές, μιλούμε με δασκάλους».

Επισκέψεις συγγραφέων στα σχολεία ο Κύκλος διοργανώνει συστηματικά από το 1987. Από το 2000 τις επισκέψεις αυτές, σε όλη την Ελλάδα, συντόνιζε το ΕΚΕΒΙ και χρηματοδοτούσε το ΕΣΠΑ. Το ΕΚΕΒΙ έκλεισε, οι πόροι στέρεψαν, όμως η ανάγκη των παιδιών για το βιβλίο δεν μειώθηκε. Η κυρία Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, έχοντας μόλις επιστρέψει από επισκέψεις σε σχολεία της Κρήτης, κάνει λόγο για τον ενθουσιασμό των παιδιών και την αυταπάρνηση των βιβλιόφιλων δασκάλων.

Ποιοι παράγοντες συντελούν στην ανάπτυξη της αγάπης για το διάβασμα στα παιδιά; «Στις μικρές ηλικίες, όταν το παιδί έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με το βιβλίο, σημαντικό ρόλο παίζει η εικονογράφηση», λέει στο «Βήμα» η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, «και τα τελευταία χρόνια το ελληνικό παιδικό βιβλίο για μικρές ηλικίες έχει εξαιρετική εικονογράφηση».

Βασικό ρόλο στη διάδοση του παιδικού βιβλίου παίζουν οι χώροι άμεσης πρόσβασης του βιβλίου, οι βιβλιοθήκες. Με τις παιδικές βιβλιοθήκες κλειστές και τις σχολικές ανενεργές, «τον πρώτο ρόλο στην εξοικείωση του παιδιού με το βιβλίο έχει η οικογένεια», λέει η κυρία Κατσίκη-Γκίβαλου. «Όμως, επειδή πολλές οικογένειες δεν έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στο παιδί βιβλία, είτε για λόγους μορφωτικούς είτε για λόγους οικονομικούς, εντέλει τον κύριο ρόλο στη γνωριμία του παιδιού με το βιβλίο καταλήγουν να παίζουν οι δάσκαλοι στο σχολείο. Κυρίως οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, τότε που το παιδί δεν έχει πολλές υποχρεώσεις και υπάρχει χρόνος για ελεύθερη ανάγνωση».

Αποκλειστικά το παιδικό βιβλίο και την επιμόρφωση των δασκάλων σε μεθόδους ενίσχυσης της αναγνωστικής επιθυμίας στα παιδιά προωθούσε το Πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας του ΕΚΕΒΙ, που λειτουργούσε σε 900 ολοήμερα δημοτικά σχολεία. Μετά την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ, το πρόγραμμα έχει «παγώσει». Αναμένεται να το αναλάβει η Διεύθυνση Γραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας, αλλά υπάρχει γενικευμένη δυσπιστία για το αν ένας φορέας με δημοσιοϋποαλληλικές αγκυλώσεις θα μπορέσει να φέρει αποτελέσματα. «Πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση ώστε το βιβλίο να ξαναγίνει κέντρο του πολιτισμού», σχολιάζει η κυρία Κατσίκη-Γκίβαλου, η οποία ήταν μέλος της Συμβουλευτικής Επιστημονικής Επιτροπής για το Πρόγραμμα.

Σε πρόσφατο πανελλήνιο συνέδριο για τη φιλαναγνωσία που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές, εκπαιδευτικοί, βιβλιοθηκονόμοι, παιδίατροι και κοινωνιολόγοι συζήτησαν για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να ενεργοποιηθεί η διάθεση των παιδιών για ανάγνωση, για την ανάγνωση μέσα από το παιχνίδι, για την αναγνωστική συμπεριφορά των παιδιών, για τη συμβολή των αναγνωστικών ομάδων και των εκδοτικών οίκων στην παραγωγή και την ανάπτυξη του παιδικού βιβλίου.

 «Το ελληνικό παιδικό βιβλίο είναι σε μεγάλο ποσοστό πολύ καλό», λέει η κυρία Κατσίκη-Γκίβαλου, «και αυτό οφείλεται και σε αυστηρότερες και ποιοτικότερες επιλογές των εκδοτών. Έχουμε καλούς συγγραφείς, καλά κείμενα, με σύγχρονα θέματα που βρίσκονται κοντά στον κόσμο και στα ενδιαφέροντα των παιδιών».

Μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα παιδικά βιβλία της χρονιάς που πέρασε είναι υποψήφια για τα βραβεία του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, που θα απονεμηθούν την Τρίτη 2 Απριλίου, στο θέατρο της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης (Μασσαλίας 22, Κολωνάκι), στις 7.00 μ.μ.