Ανάδειξη ελαιοδένδρων ως μνημεία φυσικής ιστορίας.

      Ελιές αυτάρκεις και μοναδικές στη Μεσσηνία

 

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Καλαμάτας, ως συντονιστικός φορέας του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «ΕΛΙΑ», σε συνεργασία με το ΤΕΙ Καλαμάτας – Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, και συγκεκριμένα τον καθηγητή Κώστα Δελή,  τα συνεργαζόμενα ΚΠΕ και Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οργανώνει την καταγραφή υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων στη Μεσσηνίας αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η παραπάνω διαδικασία είναι μέρος ενός προγράμματος στο οποίο ηγείται ο κ. Δελής.

Σύμφωνα με δηλώσεις του στο «Θ», «το δένδρο της ελιάς είναι η ζωντανή κληρονομιά της λεκάνης της μεσογείου στον κόσμο. Η ελιά με την έννοια της κληρονομιάς αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι και του δικού μας πολιτισμού καθώς συνεξελίχθηκε μέσα στην ιστορική διαδρομή της χώρας.

Το γενετικό υπόβαθρο των δένδρων της ελιάς στην Πελοπόννησο αλλά και σε όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα όμως σε περιοχές στις οποίες το οικονομικό ενδιαφέρον για το ελαιόλαδο είναι μεγάλο, δεν έχει μελετηθεί.
Παρόλα αυτά και παρά την αδιαφορία, οι αρχαίες ποικιλίες ελιάς μπορεί να αποτελούν μία δεξαμενή γονιδίων που αφενός αυξάνουν την βιοποικιλότητα, αφετέρου μπορεί να κρύβουν σημαντικές πληροφορίες που ακόμη και αν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους επιστήμονες του σήμερα είναι δυνατόν να αποτελέσουν βάση μελλοντικής μελέτης.
 Με άλλα λόγια το γενετικό υλικό και τα γονίδια αυτών των δένδρων είναι το κουτί με τα εργαλεία, που μπορεί να χρειαστεί στο μέλλον όταν οι συνθήκες αλλάξουν και η επιβίωση της ελιάς τεθεί σε δοκιμασίες.
Είναι επομένως λογικό αυτό που αποτελεί πολιτισμική κληρονομιά ενός λαού, εφόσον είναι ζωντανός οργανισμός, να αποτελεί ταυτόχρονα και γενετική παρακαταθήκη για το μέλλον.

 Έτσι ήταν λογικό σε ένα ελαιοπαραγωγικό κέντρο της Ελλάδας, το εργαστήριο Γενετικής του ΤΕΙ Καλαμάτας, να ασχοληθεί με αυτό τον αιώνιο καρπό. Οι σκοποί της μελέτης μας που είναι συνδεδεμένοι με το πολύτιμο υλικό των αρχαίων ελαιόδεντρων, συνοψίζονται στα εξής:
Την εξακρίβωση της καταγωγής των ελαιόδεντρων στη Μεσσηνία και σε ολόκληρη τη χώρα από όπου μπορούμε να συλλέξουμε υλικό. Τη λαογραφική καταγραφή ιστορικών γεγονότων και τη συσχέτιση τους με συγκεκριμένα ελαιόδενδρα. Την ταυτοποίηση των αρχαίων ποικιλιών ώστε να καταγραφούν ως μοναδικές ποικιλίες ή πληθυσμοί. Τη διατήρηση του γενετικού υλικού αρχαίων δένδρων. Την ανάδειξη της μοναδικότητας των συγκεκριμένων ελαιοδένδρων και τον πιθανό χαρακτηρισμό τους ως διακριτής ποικιλίας και των προϊόντων τους ως ΠΟΠ, ΠΓΕ κλπ. Την ανίχνευση ενδιαφερόντων γονιδίων που σχετίζονται είτε με την προσαρμοστικότητα της ελιάς σε βιοτικές και αβιοτικές καταπονήσεις, είτε με την παραγωγή του ελαιολάδου.

Την χαρτογράφηση των δένδρων και την προστασία του πληθυσμού και του τοπίου από προσπάθειες αλλοίωσης-υποβάθμισής  τους. Ανάδειξη ελαιοδένδρων ως μνημεία φυσικής ιστορίας.
Την εγκαθίδρυση στη Μεσσηνία ενός Βοτανικού Ταξινομικού Κήπου με σκοπό τη συγκέντρωση έκφυτων που προέρχονται από τα αρχικά υπεραιωνόβια δένδρα σε ένα επισκέψιμο χώρο.
Τη συμμετοχή της πρωτοβάθμιας αλλά και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και την σύνδεση των νέων ανθρώπων με τις υπεραιωνόβιες ελιές του τόπου τους».
Βέβαια, το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ολοκλήρωση ενός τέτοιου σχεδίου είναι η χρηματοδότησή του. Με την οικονομική πολιτική που ακολουθεί όμως η κυβέρνηση, η μόνη σοβαρή λύση είναι ο ιδιωτικός τομέας.  Αναμένουμε, λοιπόν, να υπάρξουν κάποιοι που θα αναγνωρίσουν τη σημαντικότητα του σχεδίου και θα πράξουν ανάλογα.

Του Αντώνη Πετρόγιαννη

http://www.tharrosnews.gr