Κατολισθήσεις στην αρχαία Ολυμπία

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2014

Εργα αντιστήριξης και ανάδειξης μνημείων στο Κρόνιο

Αποκαλύπτεται το Γυμνάσιο όπου προπονούνταν οι αθλητές προτού μπουν στο Ολυμπιακό Στάδιο

Της ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Ηαρχαία Ολυμπία, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 2007, κινδυνεύει από κατολισθήσεις των πρανών του Κρόνιου Λόφου. Αυτή τη φορά και «λόγω της κλιματικής αλλαγής», όπως αναφέρθηκε προχθές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, κατά την παρουσίαση των μελετών αντιστήριξης του αναλήμματος των Θησαυρών και του Ιερού της Δήμητρας Χαμύνης.

Πρόσφατα, στις γειτονικές περιοχές της Μεσσηνίας, σημειώθηκαν κατολισθήσεις, «άνοιξε η γη», γι' αυτό «πρέπει να επέμβουμε με δυναμικά μέτρα», είπε η πρόεδρος του ΚΑΣ Λίνα Μενδώνη. Τα μέτρα αυτά είναι προληπτικά, αλλά απαραίτητα και για έναν επιπλέον λόγο, γιατί «ειδικά στο Κρόνιο υπάρχει και ρήγμα, το οποίο ευτυχώς είναι ανενεργό», σημείωσε ο ομ. καθηγητής Γεωλογίας Ηλίας Μαργιολάκος, επισημαίνοντας πως στο σημερινό πρόβλημα «έπαιξε ρόλο και η ανασκαφή που έφερε στο φως τον αναλημματικό τοίχο, ο οποίος πριν ήταν σε κατάχωση και δεν δεχόταν ωθήσεις.
Οπως επίσης και η κατασκευή του δρόμου (σήμερα δεν χρησιμοποιείται), ο οποίος δεχόταν βάρη αλλά έδιωχνε τα νερά και προς τα μνημεία».
Για τη σύνταξη των μελετών χρειάστηκε να γίνουν ειδικές γεωτρήσεις, ερευνητικά φρεάτια και εργαστηριακές δοκιμές, προκειμένου να διερευνηθεί επακριβώς το μέγεθος του προβλήματος, είπε ο διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων Δημοσθένης Σβολόπουλος παρουσιάζοντας τις μελέτες (των Ελένης Τουμπακάρη, Δημήτρη Εγγλέζου, Χρήστου Καρναβέζου), οι οποίες είναι εδώ και ένα χρόνο ενταγμένες στο ΕΣΠΑ (με 2 εκατ. ευρώ) και στοχεύουν στην εξασφάλιση της αποστράγγισης και της στατικότητας της περιοχής. Η εικόνα που υπάρχει σήμερα: «Αστάθεια του εδάφους, η οποία επιδεινώνεται από την υγρασία και την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των παρακείμενων δέντρων».
Η λύση, σύμφωνα με τους μελετητές, είναι η τοποθέτηση πίσω από τον αναλημματικό τοίχο μιας σειράς πασσάλων (μήκους 14 μ. ο καθένας) και συρματοκιβωτίων. Ετσι, θα «ανακουφίσουν» το έδαφος από τις ωθήσεις της γης και ταυτόχρονα θα επιλύσουν το πρόβλημα των υδάτων.
Εμπρός από το ανάλημμα θα κατασκευάσουν πρόσθετο σύστημα αποστράγγισης. Με τα μέτρα αυτά θωρακίζουν το χώρο του Ιερού της Δήμητρας Χαμύνης και των Θησαυρών και από πιθανό σεισμό και μειώνουν τις ωθήσεις κατά 600%, όπως ανέφεραν οι μελετητές.
Το Ιερό της Δήμητρας Χαμύνης (6ου-5ου αι. π.Χ.) ήρθε στο φως το 2006 τυχαία, για να περάσει ένας αγωγός ύδρευσης. Μέχρι τότε ήταν γνωστό μόνον από την περιγραφή του Παυσανία. Ηταν αφιερωμένο σε μια παλιά χθόνια θεά, με τις ιδιότητες της Αρτεμης.
Η ιέρειά του ήταν η μόνη γυναίκα στην οποία επιτρεπόταν να παρακολουθεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Για την προστασία και ανάδειξη του μνημείου αυτού θα κατασκευαστεί ένας φράχτης από πασσάλους και θα δημιουργηθεί μια ειδική διαδρομή με έναν χώρο θέασης στο επάνω τμήμα του πρανούς. Θα τοποθετηθούν επίσης ενημερωτικές πινακίδες και φανοστάτες για τη νύχτα. Και καθώς στα ανατολικά του ιερού έχει βρεθεί τμήμα υποκαύστου από ρωμαϊκό λουτρό, θα περιληφθεί κι αυτό στα έργα ανάδειξης.
Ο αναλημματικός τοίχος του Κρονίου είναι κατασκευασμένος από εύθριπτο πορώδη λίθο. Ολα τα πετρώματα γύρω είναι μαλακά, εξ ου και η αστάθεια που παρατηρείται. Κατά τον έλεγχο των εδαφών της περιοχής οι μελετητές παρατήρησαν πως υπάρχει ένα είδος «ύβωσης», μια κύφωση, σε ένα σημείο του αρχαίου σταδίου. Πρόκειται για το βορειοδυτικό (χωμάτινο) πρανές, το οποίο θα παρακολουθήσουν και αν χρειαστεί θα επέμβουν στο μέλλον.
Εν τω μεταξύ, από τη συζήτηση που έγινε στο ΚΑΣ έγινε γνωστό πως είναι πλέον εντυπωσιακή η εικόνα του Γυμνασίου της αρχαίας Ολυμπίας που αποκαλύπτεται στην εν εξελίξει ανασκαφή. Εχουν έρθει στο φως άλλα 50 μέτρα από το κτήριο στο οποίο προπονούνταν οι αθλητές προτού πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Γίνεται αντιληπτό πλέον το μέγεθος του μνημείου, αλλά και η θέση του μέσα στο χώρο.
Στον εξωτερικό τοίχο του Γυμνασίου αρχίζουν να αποκαλύπτονται τα καταλύματα αθλητών και τμήμα της Πομπικής οδού που όδευε κατά μήκος του τείχους της Αλτεως. Από την Πομπική οδό περνούσαν οι ιερείς, οι αθλητές, οι επίσημοι και οι Ελλανοδίκες.
Το κτήριο του Γυμνασίου ήταν μακρόστενο με ευρύχωρη αυλή στο κέντρο, το μήκος της οποίας είναι όσο και το μήκος του Ολυμπιακού Σταδίου και φέρει αυλακώσεις που ορίζουν την αφετηρία και το τέρμα, ώστε η προπόνηση των αθλητών να γινόταν σε συνθήκες αγώνα. Γύρω στην αυλή υπάρχουν δωρικές στοές.
Μέχρι στιγμής έχει ερευνηθεί η ανατολική στοά η οποία αποτελείται από έναν εξωτερικό τοίχο και μια διπλή εσωτερική κιονοστοιχία (66 κίονες), όπως και δεύτερη κιονοστοιχία (60 κίονες), στην πρόσοψη προς την αυλή. Οι επισκέπτες σήμερα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν την ανασκαφή. Η είσοδος στο χώρο έχει μετακινηθεί λόγω της έρευνας και αναμένεται να δημιουργηθεί νέα διαδρομή επίσκεψης που θα περιλαμβάνει και τα νέα ευρήματα.