Στο μουσείο ολοταχώς

Βίδος Κοσμάς 

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=568521

Μια βόλτα στο παρελθόν δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Γιατί η επιστροφή στο μεγαλείο τού χθες ανυψώνει το πεσμένο ηθικό τού σήμερα

   

Πήρα σβάρνα τα μουσεία. Το κάνω όταν δεν είμαι στα καλύτερά μου, όταν μελαγχολώ, όταν θέλω να γίνω ένα με την ταπετσαρία του καναπέ, να χαθώ μέσα της. Τότε πιέζω τον εαυτό μου, φοράω τα περιπατητικά παπούτσια μου και ξεκινώ για μια βόλτα στο παρελθόν. Η οποία λειτουργεί θεραπευτικά. Επειδή είμαι επιρρεπής στη νοσταλγία. Επειδή η επιστροφή στο χθες με βοηθάει να ξεπεράσω τη θλίψη τού σήμερα: κάτι τα απομεινάρια μιας Ιστορίας τα οποία σε κάνουν να νιώθεις υπερήφανος που θεωρείσαι (περίπου) συνέχειά της (μεγάλη κουβέντα το πώς και το γιατί, θα την κάνουμε όμως άλλη φορά, τώρα θέλω να αποτινάξω τη μελαγχολία μου, όχι να την επιτείνω), κάτι η ωραιοποιημένη όψη της ζωής τις περασμένες δεκαετίες όπως έχει διασωθεί μέσα από φωτογραφίες και άλλα ντοκουμέντα... Εμένα αυτά με ανεβάζουν.

Ετσι, τις προάλλες που η ατμόσφαιρα μύριζε κατάθλιψη, ξεκίνησα. Από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Για να επιβεβαιώσω για άλλη μια φορά ότι είναι, μαζί με το Αρχαιολογικό του Καΐρου, το σημαντικότερο μουσείο που έχω επισκεφθεί. Μακράν καλύτερο από κάτι μουσεία του Βερολίνου και του Μονάχου όπου εκτίθενται ναοί ολόκληροι - εκείνοι που με... τρυφερότητα ξερίζωσαν οι Γερμανοί από τις πατρίδες τους, για να στολίσουν τη δική τους. Μακράν καλύτερο και από κάτι φημισμένα αμερικανικά μουσεία, όπου δίπλα στο αρχαιοελληνικό άγαλμα εκθέτουν τη Μις Πίγκι. Κορυφαίο το δικό μας μουσείο, ακόμη και μέσα στη σημερινή εγκατάλειψή του. Το καμάρωσα και κατηφόρισα προς Θησείο και Πλάκα μεριά, κάνοντας μια στάση στο υπερφίαλο, ως κτίσμα, Μουσείο της Ακρόπολης, για να πω μια καλημέρα στις Καρυάτιδες. Τους έπρεπε ένα πιο κομψό κτίριο. Οσο, όμως, κι αν το έξω με απωθεί, τα εκθέματα μέσα λάμπουν. Συνεχίζω για άλλα μουσεία, πιο ταπεινά από το «υπερωκεάνιο» του Μπερνάρ Τσουμί, αλλά και πιο αγαπησιάρικα: πρώτο το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων, στην οικία Λασσάνη (απέναντι από τη Ρωμαϊκή Αγορά) με τη συλλογή του μουσικολόγου Φοίβου Ανωγειανάκη. Δωρεάν η είσοδος, ανεκτίμητης αξίας η ιστορία που διηγούνται τα εκθέματα.

Λίγο πιο πάνω, το Λουτρό των Αέρηδων είναι το μοναδικό δημόσιο λουτρό της Αθήνας που σώζεται σήμερα. Οι ιστορίες που διηγείται μυρίζουν πάστρα και σαπούνι. «Βλέπω» τους πελάτες, άνδρες και γυναίκες (σε ξεχωριστές, βεβαίως, πτέρυγες), ημίγυμνους μέσα στους ατμούς να ρίχνουν με τάσι στο κεφάλι τους ζεστό νερό και να καθαρίζουν το σώμα τους τρίβοντάς το με την τζίβα. Εικόνες από μια άλλη Αθήνα που οι περισσότεροι από εμάς ούτε καν υποπτευόμαστε την ύπαρξή της. Μου αρέσει αυτή η πόλη, όπως με λίγη φαντασία ξυπνάει στα στενά της Πλάκας έξω από το Λουτρό: με τα δουλικά που περιγράφει στα μυθιστορήματά του ο Γρηγόριος Ξενόπουλος να κουτσομπολεύουν από τα παράθυρα και με την κυρά τους να τους βάζει κατσάδα από μέσα. Σε ένα τέτοιο σπίτι, στην οδό Πανός 22, στεγάζεται το άγνωστο σε πολλούς παράρτημα του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης που φιλοξενεί την έκθεση «Ανθρωποι και εργαλεία - Οψεις της εργασίας στην προβιομηχανική κοινωνία». Στις αίθουσές του ζωντανεύει η Ελλάδα του μόχθου και τα επαγγέλματα που χάθηκαν. Μια στάση και μετά πίσω, στους δρόμους.

Δρόμοι που, άλλοι με διατηρημένα νεοκλασικά, άλλοι παραδομένοι στην αντιπαροχή, με οδήγησαν ως το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, όπου και ολοκληρώθηκε η βόλτα μου με την έκθεση «Νύφες - Παράδοση και μόδα στην Ελλάδα». Δεν θέλω να κλείσω με γκρίνια, περίμενα όμως κάτι πιο ενδιαφέρον από μερικά νυφικά στημένα στη μέση της αίθουσας και μερικές κακοτυπωμένες φωτογραφίες χωρίς λεζάντες και επεξηγηματικά σχόλια στους τοίχους. Ακόμη και έτσι, όμως, διαβάζοντας τα ονόματα των κυριών στις οποίες ανήκε κάθε νυφικό, προσπάθησα να τις φανταστώ, πολλές δεκαετίες πριν, σε αυτό που είθισται να λέγεται «η πιο ευτυχισμένη ημέρα της ζωής τους». Και ήρθε πάλι η νοσταλγική αίσθηση του χθες να μου σιγοψιθυρίσει ένα τραγουδάκι... Πείτε με ρετρό, πείτε με ό,τι θέλετε, δοκιμάστε, όμως, και εσείς μια τέτοια βόλτα. Στοιχίζει ελάχιστα, προσφέρει πολλά: υλικό για σκέψη, συγκίνηση και την πολύτιμη σήμερα επιβεβαίωση-υπενθύμιση ότι αυτός ο τόπος που τόσο πληγώσαμε είναι ένας τόπος ξεχωριστός, ένας τόπος που όσο καλύτερα τον γνωρίσουμε, τόσο περισσότερο θα τον αγαπήσουμε.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014